YARGITAY KARARI
DAİRE : 5. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/16185
KARAR NO : 2023/4089
KARAR TARİHİ : 26.04.2023

İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi

Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili ve ecrimisil istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne kısmen reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine, yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı idare vekili ile davacı tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı ve davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı dava dilekçesinde özetle; dava konusu … ili, … ilçesi, … köyü 101 ada 375, 376 ve 377 parsel sayılı taşınmazlara davalı idare tarafından fiilen yol yapılarak el atıldığını belirterek taşınmazların tamamının bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden tahsilini ve ecrimisil bedelini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesi sunmamıştır.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulüne, 101 ada 377 parsel sayılı taşınmaz bedeli ve ecrimisil bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, bedeline hükmedilen taşınmazın tapusunun iptaline, davalı idare adına yol olarak terkinine, 101 ada 375 ve 376 parseller yönünden davanın hukuki yarar yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı istinaf dilekçesinde özetle; … Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararında bahsedilen … Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 2018/4688 Esas, 2018/4766 Karar sayılı kararı gereğince taşınmazın köy yerleşik alanına olan mesafesine göre 0-100 metre için %50, 100-200 metre için %40, 200-500 metre için %30, 500-800 metre için %20, 800-2000 metre için %10 oranında ve ayrıca taşınmazın yola bitişik olması nedeniyle %20 oranında daha değer artışı uygulanması gerektiği … Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 29.06.2021 tarihli ve 2021/1547 sayılı kararı doğrultusunda taşınmazın değerinin belirlenmesinde köy yerleşim merkezine 0-2000 metre mesafede olan taşınmaz için %50 oranında ayrıca ana ulaşım yollarına bitişik olması hâlinde %20 objektif değer artışı uygulanır şeklindeki kararın gereğinin yerine getirilmediğini, kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat davalarına uygulanan faiz miktarındaki yasal faiz tutarının ülke ekonomisindeki dalgalanmaları göz önünde tutarak adil ve hakkaniyet çerçevesinde yeniden güncellenmesi gerektiğini, bu nedenlerle kapitalizasyon faiz oranının %3, objektif değer artış oranının ise %70 alınması gerektiğini ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.

2. Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; İlk Derece Mahkemesinin kaldırma kararına uymasına rağmen gerekçelerin hiçbirinin dikkate alınmadığını, kaldırma kararı sonrası usulü kazanılmış hakka uyulmadan tazminat bedelinin arttığını, dava konusu taşınmazın kapama meyve bahçesi olarak değerlendirildiğini; ancak elma ve şeftali ağacı maksimum verim çağındaymış gibi son yılın verileri üzerinden net gelir hesabı yapıldığını, %4 kapitalizasyon faizi ve %40 objektif değer artış oranı uygulanmak suretiyle taşınmazın yerleşim yerine olan uzaklığı ve …-Erzincan karayolunun üzerinde oluşu gerekçe gösterilerek değer artışı uygulanmasının adil ve hakkaniyet ilkelerine uygun olmadığını, kapama meyve bahçesinin değerine objektif değer artışı uygulandığını, kapama meyve bahçesi değerinden ağaçların bedeli çıkartılarak çıplak toprak değerine objektif değer artışı uygulanması ve daha sonra ağaç bedellerinin bulunan çıplak toprak değerine eklenmesi gerektiğini, hem taşınmazın hem de üzerinde yer alan ağaçların değerine objektif değer artışı uygulanmasının hatalı olduğunu belirterek kararı istinaf etmektedir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın sulu arazi niteliğinde olduğu, net gelir esas alınarak kapitalizasyon faiz oranının %4 olarak tespit edildiği, bilirkişi kurulunca köy merkezine mesafesi sebebi ile de %40 olarak objektif değer artışı takdir edildiği ve değerlendirmeye esas alınan ürün verilerinin yörenin münavebe sistemine uygun ve resmi verilerle uyumlu olduğu gözetilerek değerlendirmeye esas alınan elma ve şeftalinin üretim maliyetinin, brüt gelirin 1/2’si oranında belirlendiği anlaşılmakla Bölge Adliye Mahkemesi’nin 20.05.2021 tarihli ve 2021/1185 Esas, 2021/1189 Karar sayılı kaldırma kararına uygun olarak yerel mahkemece tespit edilen bedelin davalı idareden tahsiline karar verilmesi doğru olduğundan, davalı idare vekili ile davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ile davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.

2. Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin idareden tahsili istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.

2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “… Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”

3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “… Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu’nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına …” karar verilmiştir.

3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2. … 2. Noterliği kanalı ile 1975 tarihli kamulaştırma işleminin tebliği için davacı …’ın murisi, o dönemde tapu maliki olan … adına çıkartılan tebligatın oğlu … imzasına 25.06.1975 tarihinde tebliğ edildiği, davacı … Müdürlüğünün talebi üzerine kamulaştırmaya konu eski 369 parsel (101 ada 377 parsel) sayılı taşınmaz için Kamulaştırma Bedelinin Tenkisi Davası açıldığı, … Asliye Hukuk Mahkemesinin 1975/657 Esas, 1975/967 Karar sayılı ilamı ile yapılan yargılama sonucunda, tapu maliki …’ın vekil ile temsil edildiği davada kamulaştırma bedelinin tenkisine karar verildiği, davacının ise taşınmazı 27.04.2016 tarihinde satış yoluyla edindiği anlaşılmıştır. Muris … adına yapılan tebligat, oğlu … imzasına tebliğ edilmişse de … vekilleri … ve … tarafından “35.000,00 lira olan kamulaştırma bedelinin tenkisi ile 3500 liraya indirilmesi” istemli tenkisi bedel davası açıldığı bu nedenle muris … yönünden kamulaştırma işleminin kesinleştiği ve el atma koşullarının oluşmadığı hususu gözetilmeden davanın kabulü yönünden hüküm kurulması bozmayı gerektirmiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı idare vekili ile davacının temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Davacıdan peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

26.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.