YARGITAY KARARI
DAİRE : 5. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/15447
KARAR NO : 2023/5487
KARAR TARİHİ : 30.05.2023

İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi

Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinde geçen kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idareler vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; … ili, … ilçesi, … Mahallesi 1027 ada 5 ve 991 ada 2 parsel sayılı taşınmazlara kamulaştırma yapılmaksızın el atıldığını, el atmaların kamusal hizmete tahsis amaçlı ve kalıcı nitelikte olduğunu belirterek kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin davalı idareden tahsilini talep etmiştir.

II. CEVAP
1.Davalı … vekili cevap dilekçesinde özetle; davayı kabul etmediklerini, belirlenen tazminat miktarının fahiş olduğunu, ayrıca davanın görevsiz mahkemede açıldığını ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

2.Davalı … vekili cevap dilekçesi sunmamıştır.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 26.02.2020 tarihli ve 2018/621 Esas, 2020/191 Karar sayılı kararıyla; … yönünden 991 ada 2 parsel için açılan davanın husumetten reddine, 1027 ada 5 parsel için açılan davanın kabulüne; … yönünden 991 ada 2 parsel için açılan davanın esastan reddine, 1027 ada 5 parsel için açılan davanın kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ile davalı … vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 06.04.2021 tarihli ve 2020/1189 Esas, 2021/766 Karar sayılı kararıyla; Dava konusu 991 ada 2 parsel sayılı taşınmazın 1/1000 ölçekli uygulama imar planı kapsamında “oyun alanında” kalmaktayken Bursa Büyükşehir Belediyesinin plan değişikliği yaparak rekreasyon alanı ve hizmet alanı olarak düzenlediği, işlemin Bursa 2. İdare Mahkemesinin 2016/1225 Esas, 2017/1702 Karar sayılı kararı ile iptal edildiği, bu taşınmazın fen bilirkişi raporunda (A) ve (B) harfleriyle gösterilen kısımlarına asfalt yol ve kaldırım yapılmak suretiyle fiilen el atıldığı, bu kısmın sorumluluğunun davalı … Belediyesine ait olduğu, davalının da taşınmazda hissedar olduğu dosyadaki belgelerden sabit kabul edilmiş, fiilen el atılmayan kısım yönünden ise davalı … Başkanlığının taşınmazda hissedar olduğu gözetildiğinde fiili el atmanın varlığı kabul edilerek bu kısmın sorumluluğunun Bursa Büyükşehir Belediyesine ait olduğunun değerlendirildiği belirtilmiş ve bu gerekçelerle davalı … vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine; davacı vekilinin başvurusunun kabulü ile yeniden esas hakkında karar verilmiştir.

V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1.Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idareler vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.

2.Dairemizce yapılan inceleme sonucu; dava konusu 1027 ada 5 parsel sayılı taşınmazın cepheli olduğu Uğur Mumcu Bulvarının ana arter olduğu, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun Büyükşehir İlçe ve İlk Kademe Belediyelerinin Görev ve Sorumluluklarına ilişkin 7 nci maddesinin (L) bendi uyarınca yolcu ve yük terminallerinin de Büyükşehir Belediyesinin sorumluluğunda olduğu ve Dairemizce onanan Bursa 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/1174 Esas, 2019/440 Karar ve Bursa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/696 Esas, 2018/1168 Karar sayılı paydaş dosyasındaki fen bilirkişi raporlarında (D) ve (E) harfi ile gösterilen toplam 6.954,07 m² olarak belirtilen kısımdan; Dairemiz denetiminden geçen Bursa 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/335 Esas, 2018/883 Karar sayılı paydaş dosyasındaki fen bilirkişi raporunda hukuken ve fiilen el atılan toplam 7.001,92 m² olarak belirtilen kısımdan Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığının sorumlu olduğuna karar verildiği anlaşıldığından temyize konu bu dosyanın fen bilirkişi raporunda fiilen ve hukuken el atılan toplam 7525 m² kısımdan (taşınmazın tümünden) Bursa Büyükşehir Belediyesi sorumlu olduğu halde, el atılan kısımların tamamının bedelinin … Belediye Başkanlığından tahsili ile … yönünden husumetten reddine karar verilmesi; kamulaştırmasız el atma nedeniyle bedeline hükmedilen kısımlarda davacıların tapu kaydındaki paylarının iptali ile ilgili idare adına tesciline karar verilmesi ile yetinilmesi gerekirken infazda tereddüt uyandıracak şekilde pay-payda büyüterek hüküm kurulmasının doğru olmadığı gerekçeleriyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.

B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile uyulan bozma kararı gereğince inceleme ve işlem yapılarak, dava konusu Bursa ili, … ilçesi, Ertuğrul Mahallesi, 991 ada 2 parsel sayılı taşınmazın 161,23 m2’likve 513,53 m²lik olmak üzere el atılan toplam 674,46 m²lik kısımda davacının payına düşen (5,91 m² lik) hissesinin tapu kaydının iptali ile davalı … adına tapuya tesciline, 13.108,38 TL kamulaştırmasız el atma tazminatının dava tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalı … Başkanlığından tahsili ile davacıya verilmesine;yine 991 ada 2 parsel sayılı taşınmazda davacı payı 105,33 m²lik hissesinin tapu kaydının iptali ile davalı … adına tapuya tesciline, 233.621,94 TL kamulaştırmasız el atma tazminatının dava tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalı … Başkanlığından tahsili ile davacıya verilmesine; dava konusu Bursa ili, … ilçesi, Ertuğrul Mahallesi, 1027 ada 5 parsel sayılı taşınmaz yönünden 1.147.948,08 TL kamulaştırmasız el atma tazminatının, dava tarihi olanan 05.06.2018 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı … Başkanlığından alınarak davacıya verilmesine, bu parselde davacı adına kayıtlı olan 517,56 m²lik hissenin iptali ile davalı … adına tapuya tesciline karar verilmiştir.

VI. TEMYİZ
A.Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idareler vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
1.Davalı … vekili temyiz dilekçesinde özetle; 991 ada 2 parselde taraflarına husumet yüklenmesinin hatalı olduğunu, 1027 ada 5 parselde idareleri yönünden husumetten ret kararı verildiği halde idareleri lehine vekâlet ücretine hükmedilmediğini ileri sürmüştür.

2.Davalı … vekili temyiz dilekçesinde özetle istinaf ve cevap dilekçesindeki savunma ve itirazlarının gözardı edildiğini, belirlenen m² değerinin yüksek olduğunu ileri sürmüştür.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu maliki ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin belirlenmesi ve tahsiline ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.

2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “… Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”

3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “… Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu’nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına …” karar verilmiştir.

4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanun’un Ek Madde-1 inci maddesi: “Uygulama imar planlarında umumi hizmetlere ve resmî kurumlara ayrılmak suretiyle mülkiyet hakkının özüne dokunacak şekilde tasarrufu hukuken kısıtlanan taşınmazlar hakkında, uygulama imar planlarının yürürlüğe girmesinden itibaren beş yıllık süre içerisinde imar programları veya imar uygulamaları yapılır ve bütçe imkânları dâhilinde bu taşınmazlar ilgili idarelerce kamulaştırılır veya her hâlde mülkiyet hakkını kullanmasına engel teşkil edecek kısıtlılığı kaldıracak şekilde imar planı değişikliği yapılır/yaptırılır. (İptal: Anayasa Mahkemesinin 20/12/2018 tarihli ve E.:2016/181 K.:2018/111 sayılı Kararı ile) (Ek cümle: 16.11.2022-7421/3 md.) Bu süre içinde belirtilen işlemlerin yapılmaması halinde taşınmazların malikleri tarafından mülkiyet hakkından kaynaklı bedele ilişkin açılacak davalar, adli yargıda görülür.”

3. Değerlendirme
1.Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2.Temyizen incelenen Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı, davalı … Belediyesi yönünden verilmiş husumet yokluğundan ret kararı bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı idareler vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı kalan harçların davalı idarelerden ayrı ayrı alınmasına,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

30.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.