YARGITAY KARARI
DAİRE : 5. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/15206
KARAR NO : 2023/2499
KARAR TARİHİ : 14.03.2023
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : … 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun’la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) 23 üncü maddesine dayanan geri alma hakkının kullanılabilmesinin şartlarının oluşup oluşmadığının tespiti davasında yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın hukuki yarar yokluğu nedeni ile reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu İstanbul ili, … ilçesi, … Mahallesi 257 ada 5 parsel sayılı taşınmazın davalı idare tarafından kamulaştırıldığını, idarece 2942 sayılı Kanun’da belirtilen süre içerisinde taşınmazda kamulaştırma amacına uygun işlem tesis edilip edilemediğinin bilinmediğini, davalı idarenin yedinde bulunan kamulaştırılan taşınmazın iade hakkının varlığının oluşup oluşmadığına ilişkin bilgi ve delillerin davalı idare tarafından kendilerine verilmemesi nedeniyle hakkın doğumunun yargı yolu ile tespiti gerektiğini belirterek bu konuda davacının iade talep hakkının doğduğunun tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu İstanbul ili, … ilçesi, … Mahallesi 257 ada 5 parsel sayılı taşınmazın 1836/4858 oranındaki hissesinin 14.10.2006 tarihli ve 1/1000 ve 1/5000 ölçekli … Tem Otoyolu D-100 Karayolu Arası Bağlantı Yolu Kavşak Revizyon Uygulama Projesindeki amacına tahsis için kamulaştırılmasına karar verildiğini, 13.09.2011 tarihinde uzlaşma sağlandığını, kamulaştırma bedelinin 27.10.2011 tarihinde ödendiğini 2942 sayılı Kanun’un 8 inci maddesine göre işlemlerin tamamlandığını, Tem Otoyolu D-100 Karayolu Arası Bağlantı Yolu Kavşak projesinin büyük bir proje olup işlemlerin devam etmekte olduğunu, amaca uygun işlem yapılmadığına ilişkin iddiaların mesnetsiz olduğunu 2942 sayılı Kanun’un 23 üncü maddesinde belirtilen şartların gerçekleşmediğini ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile eda davası açılacakken tespit davası açılmasında hukukî menfaat bulunmadığından 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 114 üncü maddesi gereğince davanın usulden reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; kamulaştırma işleminin kesinleşmesinden itibaren beş yıl geçmesine rağmen, idare tarafından kamulaştırma amacına uygun işlem tesis edilip edilmediği hususunda idarenin cevap vermediğini, bu nedenle 2942 sayılı Kanun’un 23 üncü maddesinde belirtilen şartların gerçekleşmediği hususunda eldeki davanın açılmasının zorunlu olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile tespit davaları bir hukuki ilişkinin var olup olmadığının belirlenmesine yönelik olarak açılan davalar olup görülmekte olan veya açılacak bir davada iddia veya savunma olarak ileri sürülebilecek konular için bağımsız bir tespit davası açmakta hukukî yarar bulunmadığından, davacı tarafından iddia edilen taleplerin açılacak eda davasında ileri sürülmesi gerektiğinden bahisle davanın usulden reddine karar verilmesine ilişkin ilk derece mahkemesinden verilen karara karşı davacı vekilince yapılan istinaf başvuru talebinin esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde belirttiği hususları tekrarla Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, 4650 sayılı Kanun’la değişik (2942 sayılı Kanun) 23 ncü maddesine dayanan geri alma hakkının tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun’un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 6100 sayılı Kanun’un 114 üncü maddesi.
3. 2942 sayılı Kanun’un 23 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dosyada bulunan kanıt ve belgelere göre, davacının eda davası yerine tespit davası açmakta hukukî yararı bulunmadığından, dava şartı yokluğu nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.