YARGITAY KARARI
DAİRE : 5. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/15075
KARAR NO : 2023/5780
KARAR TARİHİ : 05.06.2023
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen kamulaştırmasız el atılarak enerji nakil hattı geçirilen taşınmazın, irtifak hakkı karşılığının tahsili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; … ili, … ilçesi, Çavuşlu (…) Mahallesi 138 ada 3 (ifrazen 138 ada 11) parsel sayılı taşınmazdan kamulaştırma yapılmaksızın enerji nakil hattı geçirilmek suretiyle fiilen el atıldığını belirterek irtifak hakkı karşılığının davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; dava bedel artırım davası olup hak düşürücü süre içinde açılmadığını, kesin hüküm, derdestlik ve husumetten davanın reddine karar verilmesini, kamulaştırma noter tebliğlerinin ilgililere tebliğ edildiğini, tebliğden itibaren 30 günlük süre içinde dava açılmadığından davanın reddine karar verilmesini, yargılama gideri ve vekâlet ücretinin davacı üzerinde bırakılmasını talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 16.07.2020 tarihli ve 2020/193 Esas, 2020/257 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
… Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 27.10.2020 tarihli ve 2020/1748 Esas, 2020/2296 Karar sayılı kararı ile istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucu; 28.07.2018 tarihli fen raporu ile 17.06.2019 tarihli fen ek raporunda gösterilen 3/IRT-1 ve 3/IRT-3 hatların 1969 yılında, 3/IRT-2 hattının ise 1988 yılında geçtiğinin belirtildiği, hükme esas alınan bilirkişi raporunda ise 3/IRT-2 enerji nakil hattına ilişkin irtifak hesabında, 3/IRT-1 ve 3/IRT-3 hatlarına ilişkin önceki irtifak hakkı nedeniyle taşınmazın değerinde meydana gelecek değer düşüklüğü oranı tespit edilip, indirilerek değer tespiti yapılması gerektiğinden İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde; kamulaştırma tebligatlarının usulüne uygun olduğunu, Mahkemece toplam bedel üzerinden maktu ve nispi olmak üzere tek vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekirken iki ayrı vekâlet ücretine hükmedilmiş olmasının açıkça hukuka aykırı olduğunu, Mahkemece kısmen kabul kararı verildiği halde, tam kabul kararı verilmiş gibi idare aleyhine yargılama giderlere hükmedilmesinin hatalı olduğunu, dava bedel artırım davası olup hak düşürücü süre geçtiğinden davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, kamulaştırma bedelinin yüksek belirlendiğini, değer düşüklüğü oranının fazla alındığını ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılarak enerji nakil hattı geçirilen taşınmazın, irtifak hakkı karşılığının tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararı.
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) geçici 6 ncı ve 11 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 nci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi ve aynı Kanun’un 11 inci maddesinin son fıkrası ile Dairemizin bozma kararı uyarınca taşınmazın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle irtifak hakkı karşılığının tespit edilmesi yerindedir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurullarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Bozma öncesi kararda dava konusu taşınmazdan 1969 yılında geçen enerji nakil hattı nedeniyle önceki tapu maliklerinden …’ye yapılan noter tebligatının usulüne uygun olduğu, adı geçenin payı yönünden kamulaştırma işleminin kesinleştiği gerekçesiyle 1969 yılında geçen enerji nakil hattı yönünden hesaplanan irtifak bedelinden adı geçenin payı düşülerek irtifak bedelinin 4/5’i yönünden kabul kararı verildiği ve bu hususa ilişkin bozma yapılmadığı halde, Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda 1969 yılında geçen enerji nakil hattı yönünden yapılan hesaplamada belirlenen bedelin tamamı yönünden kabul kararı verilmesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı idare vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan Mahkemenin kararının sair hususlar incelenmeksizin BOZULMASINA,
Davalı idareden peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
05.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.