YARGITAY KARARI
DAİRE : 5. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/13998
KARAR NO : 2023/3284
KARAR TARİHİ : 03.04.2023

MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi

Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun’la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; … ili, … ilçesi, … Mahallesi, 12691 ada 4 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın müvekkili idare adına tescilini talep etmiştir.

II. CEVAP
1.Davalı … vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmazın bedelinin adil ve hakkaniyete uygun olarak belirlenmesini ve akabinde dava tarihten itibaren işlemiş ve işleyecek kamu alacakları için öngörülen en yüksek faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.

2.Davalı … vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı idarenin, dava konusu edilen taşınmaz için takdir ettiği metrekare birim fiyatının günün taşınmaz fiyatlarının çok çok altında abesle iştigal bir bedel takdiri olduğunu, dava konusu taşınmazın … il merkezi içinde olduğunu, dava konusu taşınmazın arsa vasfında olduğunu, yapılacak olan keşifte bilirkişi heyetinin taşınmazın niteliğini doğru olarak belirlemesini, hukuki deliller kısmında delil olarak ibraz ettikleri taşınmaz mal satışlarını emsal alarak, dava konusu edilen taşınmazın gerçek değerinin belirlenmesini talep etmiştir.

3.Davalı … cevap dilekçesinde özetle; taraflarca 28.06.2021 tarihinde davacı …’na karşı kamulaştırma tarihinin üzerinden 9 ay geçmesi ve idare tarafından henüz dava açılmamış olması sebebiyle … 4. Asliye Hukuk Mahkemesi 2021/275 Esas sayılı dosyası ile acele kamulaştırma bedelinin tespiti ve ortaya çıkacak bedelin ödenmesi ile … ili, … ilçesi, … Mahallesi 12691 ada 4 parsel numaralı taşınmaz hissesinin davalı idare adına tescili istemi ile dava açıldığını ve halen derdest olduğunu, … 3. Asliye Hukuk Mahkemesi 02.11.2020 tarihli ve 2020/254 Esas, 2020/437 Karar numaralı dosyasında “Talep konusu taşınmazın mükiyetinin davacı idareye ait olmak ve yapılacak kamulaştırma işlemine esas olmak üzere 2942 sayılı Kanunun 27 nci maddesi gereğince dava konusu taşınmaza talep eden idare tarafınan ACELE EL KONULMASINA,” karar vermiş ve değer tespiti olarak da “talep konusu … İli … İlçesi … Mah. 12691 Ada 4 Parsel numaralı taşınmazın davalıların paylarına yönelik acele kamulaştırma bedelinin 1.816.287,00 TL olarak TESPİTİNE,” tarafların yokluğunda dosya üzerinden yapılan inceleme sonucunda 02.11.2020 tarihinde kesin olmak üzere karar verdiğini, iş bu yargılama sırasında alınan ve hükme esas alınan rapor içeriğinde de davacı müvekkilinin hissesine düşen payın 300.000 TL olduğuna karar verildiğini, ancak değer tespiti hesaplaması yapılırken bilirkişi hesaplamaları eksik ve hatalı olduğu için itiraz edilmesine rağmen bu itirazları dikkate almadan direk bilirkişinin belirlediği değer üzerinden kamulaştırma yaparak hak kaybına sebebiyet verdiğini, davalı müvekkilinin hakları acele kamulaştırma kararı üzerine yapılan yargılama sürecinde hiç dikkate alınmayarak olağanüstü bir hak kaybına neden olunduğu gibi davacı tarafından da yaklaşık 9 aydır taşınmazın tapu iptali ve tesciline yönelik bir dava da açılmadığından taraflarınca kamulaştırma bedel tespit ve tescil davası açılmış olup davacı tarafın yasal süre olan 6 ay içerisinde iş bu davayı açmayarak haksız olarak dava açılmasına sebebiyet verdiğini beyan etmiştir.

4.Davalı … vekili cevap dilekçesinde; acele kamulaştırma dosyasında belirlenen değerler taşınmazın gerçek değerinin çok altında olup müvekkillerininin mağduriyetine yol açtığı gibi mülkiyet hakkını da ihlal ettiğini, 2942 sayılı Kanun hükümleri gereğince el konulan taşınmazın değerinin çok altında belirlenmesinden ötürü bu bedeli kabul etmemekle birlikte işbu davada keşif ve bilirkişi incelemesi yapılarak taşınmazın güncel ve gerçek satış değerinin sayın mahkemece belirlenmesine, açılmış olan işbu davanın 4 ay içerisinde sonuçlandırılamaması halinde mezkur Kanun hükümleri uyarınca belirlenecek taşınmaz bedeli üzerinden faiz uygulanmasına karar verilmesini talep etmiştir.

5.Davalı … cevap dilekçesinde; idare tarafından mülkiyet hakkına bir müdahalede bulunulacak ise mülkiyete konu şeyin gerçek değerinin maliklere ödenmesi gerektiğini, dava konusu taşınmazın gerçek değerinin uzman bilirkişi marifetiyle belirlenecek bedelin kamulaştırma bedeli olarak tespiti ile müvekkiline ödenmesine, davanın açılmasında davacı idarenin kusuru bulunduğundan yargılama giderleri ve avukatlık ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde; hükme esas alınan bilirkişi raporunun usul ve kanuna aykırı olduğunu, tespit edilen taşınmaz bedelinin yüksek belirlendiğini ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.

2.Davalı … vekili istinaf dilekçesinde; emsal karşılaştırmasının doğru olmadığını, dava konusu taşınmaz üzerinde sanayi inşaa edileceğinden emsal taşınmazdan daha değerli kabul edilmesi gerektiğini ve faiz başlangıç tarihi acele kamulaştırma dosyasında bilirkişilerce yapılan tespit tarihi ya da acele el koyma tarihi olması gerektiğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.

3.Davalı … vekili istinaf dilekçesinde; dava konusu taşınmazın etrafı tamamen sanayi ve fabrika alanı olup metrekare birim fiyatı en az 1.000,00 TL olması gerektiğinden dosyaya sundukları emsal taşınmazlar esas alınmak suretiyle yeniden bedel tespit edilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.

4.Davalı … vekili istinaf dilekçesinde;dava konusu taşınmazın gerçek karşılığının altında bedel tespit edildiğini, kamulaştırmaya emsal olabilecek … Mahallesi 9541 ada 5 parsel sayılı taşınmazın cebri icra yoluyla satışa çıkartıldığını ve 21.10.2020 tarihinde 900 TL/m² kıymet taktir edildiğini, bu husus dikkate alınarak kararın kaldırılmasını talep etmiştir.

5.Davalı … vd. vekili istinaf dilekçesinde; dava konusu taşınmazın gerçek karşılığının altında bedel tespit edildiğini, faiz başlangıç tarihinin hatalı olduğunu, kamulaştırmaya emsal olabilecek … Mahallesi 9541 ada 5 parsel sayılı taşınmazın cebri icra yoluyla satışa çıkartıldığını ve 21.10.2020 tarihinde 900,00 TL/m² kıymet taktir edildiğini, bu husus dikkate alınarak kararın kaldırılmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinin 2942 sayılı Kanun’un değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği, taşınmazın hükme esas alınan bilirkişi raporunda belirlenen niteliklerine göre tespit edilen kamulaştırma bedelinin adil ve hakkaniyete uygun olduğu sonucuna varıldığı, böylece mahkeme kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.

2.Davalı … Dönmez vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.

3.Davalı … vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.

4.Davalı … vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.

5.Davalılar … vd. temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.

2. 2942 sayılı Kanun’un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.

3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2. Arsa niteliğindeki … ili, … ilçesi, … Mahallesi, 12691 ada 4 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak adil ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile idare adına tesciline karar verilmesi yerindedir.

3. Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

4.Tespit edilen kamulaştırma bedelinden vasi ile temsil edilen davalı … lehine hükmedilen bedelin vasisine ödenmek üzere Kalkandere Sulh Hukuk Mahkemesinin 2019/28 Esas, 2019/70 Karar sayılı dosyasına ödenmesine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde ödeme hükmü kurulması bozmayı gerektirir.

Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerinin diğer temyiz itirazlarının reddine,

2. İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının; (3) bendinde bulunan ”davalılara hisseleri oranında” kelimelerinin çıkartılmasına yerine “vasi ile temsil edilen davalı …’in hissesine düşen bedelin vasisine ödenmek üzere Kalkandere Sulh Hukuk Mahkemesinin 2019/28 Esas, 2019/70 Karar sayılı dosyasına ödemenin yapılmasına, diğer davalılara payları oranında ödenmesine” cümlesinin yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,

Peşin alınan temyiz harçlarının istek hâlinde ilgilisine iadesine,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

03.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.