YARGITAY KARARI
DAİRE : 5. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/13970
KARAR NO : 2022/17417
KARAR TARİHİ : 05.12.2022
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
Taraflar arasındaki davada Manisa 3. İş Mahkemesi ile Balıkesir 1. İş Mahkemesince ayrı ayrı yetkisizlik kararı verilmesi nedeni ile dosyada son karar Bölge Adliye Mahkemelerinin faaliyete geçmesinden sonra verilmiş ise de iki farklı Bölge Adliye Mahkemesinin yargı çevresinde kalan mahkemelerce karşılıklı olarak yetkisizlik kararı verilmiş olması ve 5235 sayılı Kanun’un 36/3. maddesi gereğince Bölge Adliye Mahkemeleri Hukuk Dairelerinin görevinin yargı çevresi içerisinde bulunan Adlî Yargı İlk Derece Hukuk Mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözmek olduğundan yargı yerinin belirlenmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi, gereği düşünüldü;
– K A R A R –
Dava, kurum işleminin iptali istemine ilişkindir.
Manisa 3. İş Mahkemesince, yetkili mahkeme Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının bulunduğu Balıkesir Mahkemeleri veya işlemleri yürüten şubenin bulunduğu yer mahkemeleri olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
Balıkesir 1. İş Mahkemesince, iptali istenen işlemin Manisa SGK İl Müdürlüğü Şehzadeler Sosyal Güvenlik Merkezi tarafından yapıldığı ve davacının dava konusu yapılan çalıştığı işyerinin Manisa İli merkezinde bulunduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 6. maddesinde, iş uyuşmazlıklarında yer itibarıyla yetkili olarak iş mahkemeleri belirlenmiştir. Buna göre, “İş mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir. Bu madde hükümlerine aykırı yetki sözleşmeleri geçersizdir.”
İş mahkemelerinde yetki kuralı, Hukuk Muhakemeleri Kanununun yetki kurallarına uygun olup, buna ek olarak işin yapıldığı yer, yani işyeri mahkemeleri de yetkili kılınmıştır.
Türk Medenî Kanunu’nun 19/1. maddesi uyarınca gerçek kişi yönünden “Yerleşim yeri”, “Bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir.” Gerçek kişi işverenin başka bir yerde yerleşmek niyetiyle oturduğu kanıtlanmadığı takdirde, kural olarak nüfusta kayıtlı olduğu yerin ikametgâh sayılması gerekir.
HMK’nın 14/1. maddesi uyarınca “Bir şubenin işlemlerinden doğan davalarda, o şubenin bulunduğu yer mahkemesi de yetkilidir.”
Diğer yandan Türk Medeni Kanunu’nun 51. maddesi uyarınca “Tüzel kişinin yerleşim yeri, kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça işlerinin yönetildiği yerdir.”
İş mahkemesinin yetkisi kamu düzeni ile ilgili olduğundan, davalı tarafça süresinde itiraz edilmese dahi hâkim tarafından kendiliğinden bu husus göz önünde bulundurulmalıdır. Bir başka anlatımla hâkim, davanın her aşamasında yetki itirazını dikkate alabileceği gibi, kendisi de resen yetkisizlik kararı verebilir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 16.04.2008 tarihli ve 2008/10-329 Esas, 2008/334 Karar numaralı ilâmında da “Davaya konu uyuşmazlık tüzel kişilere karşı açılacak davalarda genel yetkili mahkeme, tüzel kişilerin yerleşim yerinin, yani merkezinin bulunduğu yer mahkemesi olmakla birlikte, şube işlemleri nedeniyle açılacak dava, taraf olarak bağlı bulunulan merkez davalı gösterilerek, şubenin bulunduğu yerde de açılabilir. “Kurum adına işlem yapmaya yetkili bulunmak” şubenin tanımından ortaya çıkan bir sonuç olup, şubenin bulunduğu yer mahkemesinin yetkili olmasında tek başına yeterli değildir. Şubenin bulunduğu yer yetkisi, o şubenin yapmış olduğu işlemlerden, davacıya ait işlemlerin yürütülmesinden doğan uyuşmazlıklarda geçerli bulunmaktadır.” görüşü benimsenmiştir.
Somut uyuşmazlıkta, iptali istenen davacı hakkındaki raporun Manisa Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü denetmeni tarafından düzenlendiği ve uyuşmazlık konusu davacının 16.07.2014-26.08.2014 tarihlerinde hizmetlerinin iptalinin Manisa Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Şehzadeler Sosyal Güvenlik Merkezinin 11.08.2021 tarih, 29239967 sayılı kararı ile iptal edildiği anlaşılmaktadır.
Açıklanan yasal düzenlemeler çerçevesinde; davaya konu işleminin Manisa Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü tarafından yapılması nedeniyle, bu merkezin bulunduğu yer iş mahkemesi olan Manisa 3. İş Mahkemelerinin yetkili olduğu anlaşıldığından uyuşmazlığın Manisa 3. İş Mahkemesinde çözümlenmesi gerekmektedir.
Yukarıda açıklanan nedenlerle; 6100 sayılı HMK’nın 21 ve 22. maddeleri ve 5235 sayılı Kanun’un 36/3. maddesi gereğince; Manisa 3. İş Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE, 05.12.2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.