YARGITAY KARARI
DAİRE : 5. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/12417
KARAR NO : 2023/6226
KARAR TARİHİ : 13.06.2023

İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi

Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun’la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun(2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tesciline ilişkin asıl dava ile kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsiline ilişkin birleştirilen davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl davanın kabulüne, birleştirilen davanın ise konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına dair karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince asıl davanın kabulüne, birleştirilen davanın ise konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına dair karar verilmiştir.

Kararın davacı idare ile bir kısım davalılar vekili ile bir kısım davalılar tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, bir kısım davalılar vekili ile bir kısım davalıların istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili, bir kısım davalılar vekili ile davalı … tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.

Davalılar … vd. vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 13.06.2023 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.

Duruşma günü davalılar … vd. vekili Avukat … ile yetki belgesine istinaden davalılar … vd. vekili Avukat … ve Avukat … gelmiş, davacı idare ve diğer davalılar vekilleri ile davalı asıllar duruşmaya katılmamıştır.

Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.

Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
1. Davacı idare vekili asıl dava dilekçesinde özetle; … ili, … ilçesi, … Mahallesi 223 ada 5 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.

2. Davacı … vd. vekili birleştirilen dosyanın dava dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza kamulaştırmasız el atıldığını, bedelinin tespit edilerek taraflara ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
1. Davalılar … vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının bildirmiş olduğu değerin çok düşük olduğunu, gerçek bedelin ödenmemesi hâlinde kamulaştırmayı da kabul etmediklerini, taşınmazın yeri ve konumu düşünüldüğünde, Belediyenin bu gayrimenkulü kamulaştırma isteminin altında yatan sebebin anlaşılamadığını, şehrin girişinde yer alması, sahile ve çarşıya yakınlık göz önüne alındığında değerinin çok yüksek olduğunu belirtmiştir.

2. Davalılar … vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmazın değeri takdir olunurken, İstanbul iline olan yakınlığının ve neredeyse İstanbul ili ile …’ın birleşmesi nedeniyle şimdi ve gelecekte değerinin paha biçilemez olacağının dikkate alınması gerektiğini, bu sebeplerle seçilecek vakıf, yetkili, ciddi, tarafsız bilirkişilerce kıymet takdirinin yapılmasının sağlanmasını talep ettiklerini belirtmiştir.

3. Davalı … vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın … ilçesinin merkezinde olduğunu, Valilik binasına çok yakın, kaymakamlık binasının karşısında, sahile yürüme mesafesinde olduğunu, mezkur taşınmazın niteliği mesken olsa da konumu itibarıyla işyeri gibi değerlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir.

4. Davalılar … vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza emsal niteliğinde olacak … 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/84 Esas, 2017/629 Karar sayılı dosyası ile bu rapora göre değerlendirme yapılan emsal taşınmazların dikkate alınarak karar verilmesini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile asıl davanın kabulü ile kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin bloke ettirilerek davalı tarafa derhâl ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline, birleştirilen davanın ise konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; bedelin fahiş belirlendiğini, bağımsız bölüm bedelinin fazla hesaplandığını, rapora itirazlarının değerlendirilmediğini, aynı konumdaki 222 ada 14 parsel sayılı taşınmaz için daha yüksek bedel belirlendiğini, idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini, idare aleyhine vekâlet ücretine hükmedilmesinin doğru olmadığını ileri sürmüştür.

2. Davalılar … vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; arsa payları oranında ödeme kararı verilmesi gerektiğini, bedelin düşük belirlendiğini, bağımsız bölümün iş yeri vasfında olduğunun dikkate alınmadığını, taşınmazın kıymetli bir bölgede bulunduğunu ileri sürmüştür.

3. Davalılar … vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; iade kararı gereği rapor düzenlenemediğini, raporun hüküm kurmaya elverişli olmadığını, itirazlarının karşılanmadığını, bedelin düşük belirlendiğini, değerlendirmenin denetime elverişli olmadığını, emsal seçimi ve değerlendirmesinin hatalı olduğunu, arsa payı düzeltme davası uyarınca yeni payların dikkate alınarak hesap hatalarının denetlenmesi gerektiğini, taşınmazın kıymetli bir bölgede olduğunu, gerçek karşılık ilkesinin dikkate alınmadığını ileri sürmüştür.

4. Davalı … vekili istinaf dilekçesinde özetle; bedelin düşük olduğunu, uygulanan değer artış oranlarının denetime elverişli olmadığını, emsal seçimi ve değerlendirmesinin hatalı olduğunu, taşınmazın kıymetli bir bölgede bulunduğunu, davacılar için ayrı ayrı vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.

5. Davalılar … vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; bedelin düşük belirlendiğini, itirazlarının dikkate alınmadığını, raporun denetlenmediğini, emsal seçimi ve değerlendirmesinin hatalı olduğunu, gerçek karşılık ilkesine riayet edilmediğini, taşınmazın kıymetli bir bölgede bulunduğunu, arsa payı düzeltim davası nedeni ile ek rapor alınması gerektiğini ileri sürmüştür.

6. Davalı … vekili istinaf dilekçesinde özetle; eksik inceleme ile hüküm kurulduğunu, kararda kime ne kadar ödeneceğinin belirtilmediğini, taşınmazın kıymetli bir bölgede bulunduğunu, bedelin düşük belirlendiğini, itirazlarının değerlendirilmediğini, emsal seçimi ve değerlendirmesinin hatalı olduğunu ileri sürmüştür.

7. Davalı … istinaf dilekçesinde özetle; bedelin düşük belirlendiğini, kararda kime ne kadar pay ödeneceğinin belirtilmediğini ileri sürmüştür.

8. Davalılar … vd. istinaf dilekçesinde özetle; bedelin düşük belirlendiğini, kararda kime ne kadar pay ödeneceğinin belirtilmediğini ileri sürmüştür.

9. Davalı … istinaf dilekçesinde özetle; bedelin düşük belirlendiğini, kararda kime ne kadar pay ödeneceğinin belirtilmediğini ileri sürmüştür.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki dava konusu … ili, … ilçesi, … Mahallesi 223 ada 5 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak, üzerindeki yapılara ise aynı Kanun’un (h) bendi uyarınca resmî birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülerek değer biçilmesine ilişkin İlk Derece Mahkemesinden verilen karara karşı davacı idare vekilinin istinaf itirazlarının esastan reddine, bir kısım davalılar vekili ile bir kısım davalıların istinaf itirazlarının kabulü ile ek bilirkişi raporunda dosyada mevcut 29.12.1989 tarihli tadilat projesi nedeni ile taşınmaz üzerinde bulunan yapıda yıpranma payı %25 olarak alındığının belirtilmesi karşısında Mahkemece %25 yıpranma payı dikkate alınarak yapılan hesaplama doğrultusunda karar verilmesi gerekirken %33 yıpranma payı üzerinden aza hükmedilmiş olmasının hatalı olduğundan bu hususta yeniden hesaplama yapılarak ve faiz bitiş tarihinden düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili, bir kısım davalılar vekili ile davalı … temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrarla, bilirkişiler tarafından yeterli inceleme ve araştırma yapılmadığını, belirlenen bedelin fahiş olduğunu, vekâlet ücreti ve faizin hatalı olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

2. Davalı … vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrarla, komşu parsellere göre dava konusu taşınmazın belirlenen bedelin düşük olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

3. Davalılar Birol Tatar vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; belirlenen bedelin düşük olduğunu, emsal karşılaştırmasının hatalı olduğunu,yapı bedelinin hatalı hesaplandığını ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

4. Davalılar … vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; belirlenen bedelin düşük olduğunu, emsal karşılaştırmasının hatalı olduğunu, faiz bitiş tarihinin hatalı belirlendiğini, arsa payına ilişkin Sulh Hukuk Mahkemesi kararı doğrultusunda hisselerin belirlenmesi gerektiğini, komşu parsellere göre düşük bedel tespit edildiğini ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

5. Davalılar … vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; belirlenen bedelin düşük olduğunu, faiz bitiş tarihinin hatalı olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

6. Davalı … temyiz dilekçesinde özetle; belirlenen bedelin düşük, faiz bitim tarihinin hatalı olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakameleri Kanun’un (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.

2. 2942 sayılı Kanun’un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.

3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2. Arsa niteliğindeki … ili, … ilçesi, … Mahallesi, 223 ada 5 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak, üzerindeki yapılara ise aynı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi uyarınca resmî birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülerek değer biçilmesine ve dava konusu taşınmazın davalı taraf adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline, birleştirilen davanın ise konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi yerindedir.

3. Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı öncesi, Mahkemece verilen ilk kararda tespit edilen bedelin dava konusu taşınmazda bulunan arsa payı ihtilafına ilişkin … 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2017/764 Esas sayılı dosyası kesinleşinceye kadar ileride belirlenecek hak sahibine ödenmek üzere üçer aylık vadeli hesapta blokesine karar verildiği gözetildiğinde, tespit edilen bedele İlk Derece Mahkemesinin ilk karar tarihine kadar faiz işletilmesi doğrudur.

4. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre bir kısım davalılar vekilleri ile davalı …’in tüm, davacı idare vekilinin aşağıdaki paragraflar kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

5. Bölge Adliye Mahkemesince her ne kadar davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine dair hüküm kurulmuş ise de karar içeriğinden de anlaşılacağı üzere hükmün faize ilişkin bölümünün davacı idare lehine düzeltildiği anlaşılmıştır.

6. Dava konusu taşınmazın tapu kaydı üzerinde bulunan takyidatların hükmedilen bedele yansıtılamaması hatalıdır.

7. Ne var ki bu hataları giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Bir kısım davalılar vekilleri ile davalı …’in tüm, davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,

2. Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının; A) 1- ile gösterilen bendinden “HMK’nun 353/1-b/1 ESASTAN REDDİNE,” ibaresinin çıkartılmasına, yerine “kısmen kabulüne” ibaresinin yazılmasına,

3. Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasına ayrı bir bent olarak “Dava konusu taşınmazın tapu kaydı üzerinde bulunan takyidatların hükmedilen bedele yansıtılmasına” cümlesinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,

Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde iadesine, davalı … vd. ile …’dan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,

Aşağıda yazılı kalan harçların davalılara iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

13.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.