YARGITAY KARARI
DAİRE : 5. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/12408
KARAR NO : 2023/6228
KARAR TARİHİ : 13.06.2023

İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin asıl ve birleştirilen davalarda yapılan yargılama sonucu davalılardan … hakkında açılan davanın husumet yokluğu nedeni ile reddine, davalı … aleyhine açılan davanın kısmen kabulüne dair verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairemizce Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.

Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; asıl ve birleştirilen davaların kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Mahkeme kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.

Davacı … Mirasçıları … vd. vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 13.06.2023 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.

Duruşma günü davalı idareler ve davalılar vekilleri duruşmaya katılmadıklarından incelemenin evrak üzerinden yapılmasına karar verilmiştir.

Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacılar vekilleri dava dilekçesinde özetle; asıl dava ile birleştirilen İzmir 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2009/6 Esas sayılı dava dosyalarında; davaya konu … ili, … ilçesi, … Mahallesi 7590 ada 8 parsel sayılı taşınmaza davalı idarece kamulaştırma yapılmadan fiilen el atıldığını belirterek belirlenecek tazminatın davalı idareden tahsilini talep etmiştir.

II. CEVAP
1. Davalı … vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Belediyenin dava konusu yere el atmasının söz konusu olmadığını, dava konusu yerde villa tipi yapılaşma olduğunun doğru olmadığını, taşınmazın tamamının bedeline hükmedilmesi talebinin yerinde olmadığını, Barış Manço Parkı yapıldığında dava konusu taşınmazın Hazine adına kayıtlı olduğunu belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

2. Davalı … vekili cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmazın imar planında “Yeşil Alan” olarak düzenlendiğini, müvekkilince yapılan herhangi bir fiili müdahale olmadığı gibi kamulaştırma işleminin de söz konusu olmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 09.12.2010 tarihli ve 2008/538 Esas, 2010/446 Karar sayılı ilamı ile davalılardan … hakkında açılan davanın husumet yokluğu nedeni ile reddine, davalı … aleyhine açılan asıl ve birleştirilen davaların kısmen kabulüne karar verilmiştir.

IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. İzmir 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde asıl dosya davacısı … vekili ile davalı … vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.

2. Dairemizce yapılan inceleme sonucu; dava konusu taşınmaz ile aynı mahallede bulunan ve … Parkı içinde kalan 750 ada 2 parsele ilişkin olan İzmir 8. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2008/453 Esas, 2009/451 Karar sayılı ilamı ile taşınmazın metrekaresine Kasım 2008 tarihi itibarıyla 63,00 TL, yine 7590 ada 7 parsele ilişkin olan İzmir 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2006/249 Esas, 2007/617 Karar sayılı ilamı ile taşınmazın metrekaresine Haziran 2006 tarihi itibarıyla 47,00 TL değer biçildiği gözetilerek, işbu dosyada dava konusu taşınmaza Aralık 2008 tarihi itibarıyla yüksek değer belirlenmesi nedeniyle bu değerlerden ayrılma sebeplerinin belirlenmesi için bilirkişi kurulundan ek rapor alınması, gerektiğinden oluşturulacak bilirkişi kurulu ile yeniden keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile hüküm kurulması gerektiğinden bahisle kararın bozulmasına karar verilmiştir.

B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İzmir 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 10.03.2014 tarihli ve 2012/392 Esas, 2014/98 Karar sayılı ilamı ile davalı … hakkında açılan davanın husumet yokluğu nedeni ile reddine, davalı … aleyhine açılan asıl ve birleştirilen davaların kısmen kabulüne karar verilmiştir.

C. İkinci Bozma Kararı
1. İzmir 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekilleri ile davalı … vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

2. Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonucu; Mahkemece bozmaya uyulmuşsa da gereğinin yerine getirilmediği belirtilerek; Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 07.03.2012 tarihli ve 2011/18833 Esas, 2012/4093 Karar sayılı bozma ilamında belirtilen dava konusu taşınmaz ile aynı mahallede bulunan ve … Parkı içinde kalan 750 ada 2 parsele ilişkin olan İzmir 8. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2008/453 Esas, 2009/451 Karar sayılı ilamı ile taşınmazın metrekaresine Kasım 2008 tarihi itibarıyla 63,00 TL, yine 7590 ada 7 parsele ilişkin olan İzmir 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2006/249 Esas, 2007/617 karar sayılı ilamı ile taşınmazın metrekaresine Haziran 2006 tarihi itibarıyla biçilen 47,00 TL değerin bu dosyadaki dava konusu taşınmaza dava tarihi olan Aralık 2008 tarihine endekslenmesiyle bulunacak metrekare değeri üzerinden kamulaştırma bedelinin hesaplanması gerekirken yüksek değer belirleyen bilirkişi kurulu raporlarının hükme esas alınmasının hatalı olduğundan bahisle kararın bozulmasına karar verilmiştir.

D. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İzmir 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 6.03.2017 tarihli ve 2015/286 Esas, 2017/112 Karar sayılı ilamı ile davalı … hakkında açılan davanın husumet yokluğu nedeni ile reddine, davalı … aleyhine açılan asıl ve birleştirilen davaların kısmen kabulüne karar verilmiştir.

E. Üçüncü Bozma Kararı
1. İzmir 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekilleri ile davalı … vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

2. Dairemizce yapılan inceleme sonucu; Mahkemece yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu eşliğinde taşınmaz başında keşif yapılarak 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) değer biçmeye ilişkin hükümleri uyarınca taşınmazın bedelinin değerlendirme gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre belirlenmesi için eksik inceleme karar verilmesinin hatalı olması nedeniyle kararın bozulması gerekirken, maddi hata sonucu 2942 sayılı Kanun’un kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkin 11 inci maddesine aykırı olarak dava konusu taşınmaz ile aynı mahallede bulunan ve Barış Manço Parkı içinde kalan taşınmazlara ilişkin kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat davalarında tespit edilen metrekare birim değerlerinin dava tarihi olan Aralık 2008 tarihine endekslenmesiyle bulunacak metrekare değeri üzerinden kamulaştırma bedelinin hesaplanması gerektiğinden bahisle bozma yapıldığından bu husus taraflar arasında usulî kazanılmış hak oluşturmayacağından maddi hataya dayalı bozma kararı uyarınca alınan raporlara göre hüküm kurulması mümkün olmadığından, yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğinden bahisle kararın bozulmasına karar verilmiştir.

F. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Son Karar
İzmir 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 23.02.2022 tarihli 2020/176 Esas, 2022/41Karar sayılı ilamı ile davalı … hakkında açılan davanın husumet yokluğu nedeni ile reddine, davalı … aleyhine açılan asıl ve birleştirilen davaların kısmen kabulüne karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İzmir 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekilleri ile davalı … vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı … vekili temyiz dilekçesinde;belirlenen bedelin düşük olduğunu belirterek mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.

2. Davacı … mirasçısı … vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; emsalden düzenleme ortaklık payı kesilmediği hâlde dava konusu taşınmazın değerinden düzenleme ortaklık payı kesilerek hesaplama yapılmasının hatalı olduğunu belirterek mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.

3. Davalı … vekili temyiz dilekçesinde; Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesinin bozma ilamında maddi hata olmamasına rağmen maddi hata kabulü ile tekrar bozma kararı verilmesinin hatalı olduğunu belirterek Mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu malikleri ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun(1086 sayılı Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.

2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “… Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”

3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “… Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu’nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına …” karar verilmiştir.

4. 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesi.

3. Değerlendirme
1. Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Kanun’un 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikten önceki 437 nci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2. Dava konusu … ili, … ilçesi, … Mahallesi 7590 ada 8 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmek suretiyle davalı idareden tahsili yerindedir.

3. Temyizen incelenen mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmış olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacılar ile davalı … vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,

Temyiz edenlerden peşin alınan temyiz harçlarının Hazineye irat kaydedilmesine,

13.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.