YARGITAY KARARI
DAİRE : 5. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/11519
KARAR NO : 2023/640
KARAR TARİHİ : 23.01.2023

MAHKEMESİ : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Çarşamba 3. Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun’la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazların davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve davalı … vd. vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; … Mahallesi 273 ada 187 ve 277 ada 1 parsel ile … Mahallesi 317 ada 32 parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazların davacı idare adına tescilini talep etmiştir.

II. CEVAP
1. Davalılardan … vd. cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazlar arsa vasfında olup m² birim değerlerinin 1.000,00 TL olduğunu, taşınmaz üzerindeki ağaçlara da maktuen değer biçilmesi gerektiğini, yargılama gideri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesini talep etmiştir.

2. Davalı …’in cevap dilekçesi sunmadığı görülmüştür.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazların davalı adına olan tapu kaydının iptali ile baraj göl vasfı ile tapudan terkinine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın arsa vasfında olmadığını, kapama fındık bahçesi niteliğindeki taşınmazda ağaç bedelleri ayrıca hesap edilmek suretiyle bedelin yükseltildiğini, tescil talep edildiği hâlde, terkin karar verilmesinin hatalı olduğunu, davacı idare lehine vekâlet ücreti hükmedilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.

2. Davalı … vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; Yargıtay denetiminden geçen … Mahallesi 259 ada 1 parselde m² birim fiyatın 150,00 TL olarak belirlendiğini, bu taşınmaz dava konusu taşınmazlara yakın olup aynı değerde kabul edilmesi gerektiğini, düzenleme ortaklık payı kesintisinin fazla yapıldığını, taşınmazların değerinin düşük belirlendiğini, fındık ağaçların da değerinin düşük hesaplandığını ileri sürmüştür.

3. Davalı … vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazların m² birim değerinin gerçeği yansıtmadığını, Yargıtay denetiminden geçen … Mahallesi 259 ada 1 parselde m² birim fiyatın 150,00 TL olarak tespit edildiğini, kamulaştırma bedelinin düşük belirlendiğini, fındık ağaçlarının bedellerinin de düşük tespit edildiğini ileri sürmüştür.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmazlara emsal karşılaştırması yapılarak değer belirlenmesinde, emsal taşınmaz ile yapılan usulüne uygun karşılaştırmada, taşınmazdaki fındık ağaçlarının değerinin belirleme yönteminde ve emsal taşınmazın düzenleme ortaklık payı kesintisinin hesaplamada dikkate alınmasında usul ve yasaya aykırılık olmadığı gibi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan kararı da göz önüne alındığında davacı idare lehine vekalet ücretine hükmedilmemesinin de yerinde olduğu gerekçesiyle taraf vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve davalı … vd. vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.

2. Davalı … vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasında kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.

2. 2942 sayılı Kanun’un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.

3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare ve davalı … vd. vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

2. Arsa niteliğindeki … Mahallesi 273 ada 187 ve 277 ada 1 parsel ile … Mahallesi 317 ada 32 parsel sayılı taşınmazlara emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine karar verilmesi yöntem itibarıyla yerindedir. Ancak;

3. Aynı kamulaştırma kapsamında kamulaştırılan ve dava sonucu taşınmaz ile aynı bölgede bulunan 259 ada, 1 parsel sayılı taşınmaza, Çarşamba 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2020/18 Esas, 2020/310 Karar. sayılı dosyasında 09.06.2017 değerlendirme tarihi itibarıyla 150 TL/m² değer biçildiği ve bu bedelin Dairemiz denetiminden geçerek onandığı gözetildiğinde, dava konusu taşınmazlara 02.02.2021 değerlendirme tarihi itibarıyla düzenleme ortaklık payı düşülerek 58,50 ve 61,75 TL/m² değer biçen rapor inandırıcı olmadığı gibi, dava konusu taşınmazların ve içinde bulunduğu bölgenin ileride imar uygulamasına tabi tutulması halinde kesilmesi gereken düzenleme ortaklık payı oranının ve dava konusu taşınmazın çevresinde düzenleme görmüş parseller var ise bunlardan kesilen düzenleme ortaklık payı oranları ile bunlara ilişkin bilgi ve belgelerin ilgili Belediye İmar Müdürlüğü ile Tapu Müdürlüğünden ayrı ayrı sorularak alınacak cevaba göre bilirkişi kurulu raporu denetlenmesi gerekirken, dava konusu taşınmazın emsal karşılaştırması sonucu tespit edilen metrekare birim fiyatından emsalden kesilen düzenleme ortaklık payı oranında indirim yapılmak suretiyle hesaplama yapılan bilirkişi raporu hüküm kurulmaya elverişli değildir.

4. Bu durumda; taraflara, dava konusu taşınmaza yakın bölgelerden ve yakın zaman içinde satışı yapılan benzer yüzölçümlü satışları bildirmeleri için imkan tanınması, lüzumu halinde re’sen emsal celbi yoluna gidilmesi, taşınmazın, değerlendirme tarihi itibariyle, emsal alınacak taşınmazın ise satış tarihi itibariyle imar ya da kadastro parselleri olup olmadığı ilgili Belediye Başkanlığı ve Tapu Müdürlüğü’nden sorulması, ayrıca dava konusu taşınmazın; imar planındaki konumu, emsallere ve değerini etkileyen merkezi yerlere olan uzaklığını da gösterir krokisi ve dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazların resen belirlenen vergi değerleri ve emsal taşınmazların satış akit tablosu getirtilerek, dava konusu taşınmazın değerlendirmeye esas alınacak emsallere göre ayrı ayrı üstün ve eksik yönleri ve oranları açıklanmak suretiyle yapılacak karşılaştırma sonucu değerinin belirlenmesi bakımından, yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerekmektedir.

5. Dava konusu taşınmazlarda ekimi yapılan yörede yaygın mutad münavebe ürünlerinin hangileri olduğu ve bunların değerlendirme tarihi itibarıyla dekar başına ortalama verim miktarları ile hasat dönemindeki ortalama kilogram satış fiyatları ve üretim masrafları İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünden getirtilerek taşınmazın olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelirine göre değer biçildikten sonra, kapama fındık net gelirinden çıkartılmak suretiyle bedel belirleyen bilirkişi raporunun denetlenmesi gerektiği düşünülmeden eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi isabetsiz olmuştur.

6. Dava dilekçesinde dava konusu taşınmazlar için tescil talep edildiği hâlde, dava konusu taşınmazlar yönünden terkin kararı verilmesi bozmayı gerektirmiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Davalı … vd.’den peşin alınan temyiz başvuru harcının istenildiğinde iadesine,

Dosyayı kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 23.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.