YARGITAY KARARI
DAİRE : 5. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2021/6481
KARAR NO : 2021/10377
KARAR TARİHİ : 27.09.2021
MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi
Derneğin kendiliğinden sona erdiğinin tespiti istemine ilişkin olarak açılan davada … Sulh Hukuk ve Ankara 9. Sulh Hukuk Mahkemelerince ayrı ayrı yetkisizlik kararı verilmesi nedeni ile dosyada son karar Bölge Adliye Mahkemelerinin faaliyete geçmesinden sonra verilmiş ise de iki farklı Bölge Adliye Mahkemesinin yargı çevresinde kalan mahkemelerce karşılıklı olarak yetkisizlik kararı verilmiş olması ve 5235 sayılı Kanunun 36/3. maddesi gereğince Bölge Adliye Mahkemeleri hukuk dairelerinin görevinin yargı çevresi içerisinde bulunan adlî yargı ilk derece hukuk mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözmek olduğundan yargı yerinin belirlenmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi, gereği düşünüldü:
– K A R A R –
Dava, derneğin kendiliğinden sona erdiğinin tespiti istemine ilişkindir.
… Sulh Hukuk Mahkemesince, derneğin merkezinin bulunduğu yerden başkaca bir şubesinin bulunduğu yer ile ilgili olarak görülen davada yetkili mahkemenin derneğin merkezinin bulunduğu yer olduğu, derneklere atıf yapan 2820 sayılı yasanın 121. Maddesi ve TMK’nun 87/5 uyarınca derneğe ilişkin hükümlerin siyasi partiler hakkında uygulanacağı, Yurt Partisi … İlçe Teşkilatının kendiliğinden sona erdiğine dair yapılan yargılamada kesin yetki kuralının olduğu ve her siyasi partinin merkezinin Siyasi Partiler Kanununun 31. Maddesi uyarınca Ankara olmasının yasal bir düzenleme olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
Ankara 9. Sulh Hukuk Mahkemesince ise, HMK’nun 14/1maddesi ve Siyasi Partiler Kanununun 31. maddesinde belirtilen “ilçe teşkilatının kurulduğu ilçe”, 5253 sayılı Dernekler Kanununun 2. maddesinde belirtilen “derneğin yerleşim yerinin bulunduğu ilçe” tabirlerine göre olağan kongrelerin tüzüklerinde belirtilen sürede yapılmaması nedeniyle ilgili teşkilatın kendiliğinden dağılmış sayılacağına ilişkin davalarda yetkili mahkemenin siyasi parti ilçe teşkilatının bulunduğu ilçe mahkemesi olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
4721 sayılı TMK’nın 60. maddesinde, “Kuruluş bildirimi ve belgelerin doğruluğu ile dernek tüzüğü, en büyük mülkî amir tarafından altmış gün içinde dosya üzerinden incelenir. Kuruluş bildiriminde, tüzükte ve kurucuların hukukî durumlarında kanuna aykırılık veya noksanlık tespit edildiği takdirde bunların giderilmesi veya tamamlanması derhâl kuruculardan istenir. Bu istemin tebliğinden başlayarak otuz gün içinde belirtilen noksanlık tamamlanmaz ve kanuna aykırılık giderilmezse; en büyük mülkî amir, yetkili asliye hukuk mahkemesinde derneğin feshi konusunda dava açması için durumu Cumhuriyet Savcılığına bildirir. Cumhuriyet Savcısı mahkemeden derneğin faaliyetinin durdurulmasına karar verilmesini de isteyebilir.” hükmü; aynı kanunun 87. maddesinde ise “Dernekler, aşağıdaki hâllerde kendiliğinden sona erer:
1. Amacın gerçekleşmesi, gerçekleşmesinin olanaksız hâle gelmesi veya sürenin sona ermesi,
2. İlk genel kurul toplantısının kanunda öngörülen sürede yapılmamış ve zorunlu organların oluşturulmamış olması,
3. Borç ödemede acze düşmüş olması,
4. Tüzük gereğince yönetim kurulunun oluşturulmasının olanaksız hâle gelmesi,
5. Olağan genel kurul toplantısının iki defa üst üste yapılamaması,
hallerinde her ilgili, sulh hâkiminden, derneğin kendiliğinden sonra erdiğinin tespitini isteyebilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Somut olayda; Siyasi Partiler Kanununun 31. maddesine göre “Siyasi partilerin merkez teşkilatı Ankara il merkezinde; il ve ilçe teşkilatları, ilgili il ve ilçe merkezlerinde; belde teşkilatları, il ve ilçe merkezleri hariç olmak üzere, belediye teşkilatı olan yerlerde; yan kuruluşları ve yurtdışı temsilcilikleri ise tüzüklerinde belirtilen yerlerde bulunur.” hükmü karşısında derneklere atıf yapan 2820 sayılı Kanunun 121. maddesi ve TMK’nın 87/5 uyarınca derneğe ilişkin hükümler siyasi partiler hakkında uygulanacak olup Yurt Partisi … İlçe Teşkilatının kendiliğinden sona erdiğinin tespitine karar verilmesi talep edilmektedir. Bu halde uyuşmazlığın Ankara 9. Sulh Hukuk Mahkemesinde görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir.
Yukarıda açıklanan nedenlerle; 6100 sayılı HMK’nın 21 ve 22. maddeleri gereğince Ankara 9. Sulh Hukuk Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE, 27/09/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.