YARGITAY KARARI
DAİRE : 4. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/14294
KARAR NO : 2023/5025
KARAR TARİHİ : 06.04.2023

MAHKEMESİ : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/509 E., 2021/672 K.
HÜKÜM/KARAR : Kısmen Kabul, Husumetten Ret/ Başvurunun Esastan Reddine
İLK DERECE MAHKEMESİ : Çarşamba 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2014/469 E., 2019/799 K.

Taraflar arasındaki trafik kazası sonucu meydana gelen ölüm nedeniyle maddi ve manevi tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davalılar … ve Anadolu Anonim Türk Sigorta Şirketi yönünden davanın kısmen kabulüne, diğer davalı Papill-On Tur Sey. Ac. Dış Tic. Ltd. Şti. yönünden açılan davanın pasif husumet ehliyeti yokluğundan reddine karar verilmiştir.

Kararın davacılar vekili ve davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacıların istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili tarafından duruşma istemli temyiz edilmekle kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, 14.06.2022 tarihinde duruşma yapılmasına ve duruşma gününün taraflara davetiye ile bildirilmesine karar verilmiştir.

Belli edilen gün ve saatte gelen davacılar vekili Avukat … geldi. Davalılar tarafından gelen olmadı. Davacılar vekilinin sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra işin esası incelenerek karara bağlanması için uygun görülen 06.04.2023 gününde Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlenerek dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde; davacıların murisi olan …’ün 24.07.2014 tarihinde meydana gelen trafik kazası neticesinde yaşamını yitirdiğini, iş bu kazanın meydana gelmesinde davalı …’nın tam kusurlu olduğunu, müteveffanın herhangi bir kusurunun bulunmadığını, davalılardan …’nın kazaya karışan …. plakalı aracın kaza anındaki sürücüsü, davalı Papill-On Turizm Seyahat Acentası Dış Ticaret Ltd. Şti.’nin aracın maliki ve diğer davalı … şirketinin ise aracın zorunlu mali mesuliyet sigorta poliçesini düzenleyen şirket olduğunu, ölüm olayı nedeniyle davacıların, müteveffanın desteğinden tamamen yoksun kaldıklarını belirterek her bir davacı için ayrı ayrı 1.000,00’er TL destekten yoksun kalma tazminatı ve 100.000,00’er TL manevi tazminatın olay tarihi olan 24.07.2014 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini istemiştir.

II. CEVAP
Davalı … vekili cevap dilekçesinde; dava konusu kaza nedeniyle müvekkiline atfedilen kusuru kabul etmediklerini, davacı tarafın talep ettiği maddi ve manevi tazminat miktarının fahiş olduğunu, davacı tarafın taleplerinin zenginleşme maksadı taşıdığını, ceza dosyasında alınan kusur raporunu kabul etmediklerini, bisiklet sürücüsü müteveffanın kurallara riayet etmediğini ve bisikletin aydınlatma aksamının olup olmadığının dahi belli olmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

Davalı … Anonim Türk Sigorta Şirketi vekili cevap dilekçesinde; kazaya karışan … plakalı aracın davalı sigortalı şirket nezdinde tanzim edilen zorunlu mali mesuliyet sigorta poliçesinin bulunduğunu, sigortalı araç sürücüsünün kusurunun kanıtlanması gerektiğini, sigorta şirketlerinin manevi tazminat talebi ile sorumlu tutulamayacağını, kaza nedeniyle tedavi masraflarından Sosyal Güvenlik Kurumu’nun sorumlu olduğunu, hasarın sigorta tazminatı kapsamında yer alıp almadığının, kusur durumunun yani ödemeye esas alınabilecek tüm belgelerin toplanmasından önce sigorta şirtetinin temerrüdünün gerçekleşmeyeceğini belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

Davalı Papill-On Turizm Seyahat Acentası Dış Ticaret Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde; müvekkili şirket merkezinin Trabzon İli olması nedeniyle öncelikle yetkisizlik itirazında bulunduklarını, kazanın meydana geldiği tarihte işleten sıfatını taşımayan müvekkili şirket yönünden iş bu davanın husumet yokluğu nedeniyle reddi gerektiğini, mezkur aracın 20.10.2013 tarihinde en az 2 yıl süreli olarak ihbar olunan Dah İnşaat Taahhüt Madencilik Turizm San. ve Tic. A.Ş.’ye kiralandığını, talep edilen manevi tazminat miktarının fahiş olduğunu, manevi tazminat davasının bir kazanç vasıtası olamayacağını ve davacıların taleplerinin sebepsiz zenginleşmeye yol açacağını belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Adli Tıp Kurumu Trafik İhtisas Dairesi’nin 31.12.2018 tarihli raporu ile davalı sürücü …’nın bisiklet sürücüsü destek Zekariya Algül’e çarpması sonucu meydana gelen kazada davalı sürücü …’nın %100 oranında kusurlu olduğunun, müteveffa sürücü …’ün ise kusursuz olduğunun belirlendiği, dosya kapsamı ile kazaya karışan ….plaka sayılı aracın işletenin davalı Papill-On Turizm Seyahat Acentası Dış Ticaret Ltd. Şti. olduğu, dosyaya sunulan 20.10.2013 tarihli kira sözleşmesine göre; kazaya neden olan dava konusu araç ve diğer birtakım araçların ihbar olunan Dah İnşaat Taahhüt Madencilik Turizm San. ve Tic. A.Ş’ye en az iki yıl süreli olarak kiralandığı, davalı işleten şirketin ticari defterleri üzerinde yapılan inceleme sonucu Mali Müşavir bilirkişi tarafından düzenlenen 27.11.2019 havale tarihli bilirkişi raporunda; davalı Papill-On Turizm Seyahat Acentası Dış Ticaret Ltd. Şti. ile ihbar olunan Dah İnşaat Taahhüt Madencilik Turizm San. ve Tic. A.Ş arasında kira ilişkisi olduğu, Oto Kiralama Sözleşmesi düzenlendiği, bu kapsamda kazaya karışan aracın ihbar olunan şirkete 20.10.2013 tarihinde iki yıl süreli olarak kiraya verildiği, kiralamaya ilişkin olarak faturaların kesildiği ve ödemelerin banka aracılığı ile yapıldığı, kesilen fatura ve ödemelerin ticari defterlere işlendiği hususunun tespit edildiği, bu nedenle davalı Papill-On Turizm Seyahat Acentası Dış Ticaret Ltd. Şti.’nin kazaya karışan aracı uzun süreli kiralama yoluyla dava dışı şirkete kiralayarak teslim ettiği, araç üzerinde fiili hakimiyeti ve dolayısıyla artık araçtan yararlanması da mümkün olmadığından ve yapılan sözleşme nedeniyle faturaların ve ödemelerin usulüne uygun tutulan ticari defterlere de kaydedilmiş olduğu ve bu haliyle taraflar arasında yapılan kira sözleşmesinin dava dışı üçüncü kişileri de bağlayıcı nitelikte güçlü bir delil olduğu kabul edilmiş olmakla davalı şirketin işleten sıfatını haiz olmaması nedeniyle hakkında açılan davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesi gerektiği, davacılar murisi …’ün bisiklet sürücüsü olması nedeniyle Karayolları Trafik Kanunu ve yönetmelik hükümlerine göre koruyucu ekipman kullanması gerektiği, ceza dosyası kapsamına göre de herhangi bir koruyucu kask ve ekipman kullanmaması ile kesin ölüm sebebinin tespiti için klasik otopsi işlemine gerek görülmeyen ölü muayene tutanağına göre; müteveffanın kafa travması sonucu beyin harabiyeti ve kanamasına bağlı olarak ölümün gerçekleştiği hususu birlikte gözetildiğinde müteveffanın kendi kusurlu davranışı ile zararın artmasına sebebiyet verdiği dolayısıyla Yargıtay’ın yerleşik içtihatları da göz önününde bulundurulduğunda destekten yoksun kalma tazminatından re’sen %20 oranında müterafik kusur indirimi yapılması gerektiği belirtilerek davanın kısmen kabulü ile davacı eş … yönünden 275.039,72 TL maddi tazminatın, davacı çocuk … yönünden 38.200,72 TL maddi tazminatın ve davacı çocuk … yönünden 11.174,78 TL maddi tazminatın davalı … Anonim Türk Sigorta Şirketi’nden (poliçe limiti ile sınırlı olmak üzere) temerrüt tarihi olan 01.09.2014 tarihinden, davalı … yönünden ise haksız fiil tarihi olan 24.07.2014 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte müştereken ve müteselsilen tahsiline, davacı … lehine belirlenen 30.000,00 TL, davacı … lehine belirlenen 20.000,00 TL ve davacı … lehine belirlenen 20.000,00 TL manevi tazminatın kaza tarihi olan 24.07.2014 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı …’dan tahsiline, davalı Papill-On Tur Sey. Ac. Dış Tic. Ltd. Şirketi yönünden açılan davanın pasif husumet ehliyeti yokluğundan reddine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davacılar vekili istinaf dilekçesinde; İlk Derece Mahkemesi tarafından araç maliki yönünden davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu, 24.10.2019 tarihli celsede verilen kesin süreye rağmen davalı tarafından defter ve kayıtların sunulmamasından dolayı davacı müvekkilleri lehine usuli müktesep hak doğduğunu, bu nedenle İlk Derece Mahkemesinin usule açık bir şekilde aykırı olarak kesin süre içerisinde sunulmayan defterleri bilirkişi incelemesine göndermesinin ve bu bilirkişi raporuna itibar edilerek karar vermesinin hak ihlali niteliğinde olup hukuk düzeninde de yok hükmünde olduğunu, müterafik kusur nedeniyle tazminat tutarından indirim yapılmasının hukuka aykırı olduğunu, hükmedilen manevi tazminat miktarlarının kusur oranları ve davacıların düştüğü maddi ve manevi bunalım düşünüldüğünde az olduğunu ve davacılar lehine takdir edilen vekalet ücreti ve yargılama giderlerinin hatalı olarak az hesaplandığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının istinaf incelemesi neticesinde kaldırılmasını ve talepleri doğrultusunda karar verilmesini istemiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinafa başvurulması üzerine, Dairenin 2021/19 Esas- 2021/286 Karar sayılı kararı ile davalı … Anonim Türk Sigorta A.Ş. vekili ve davalı Papill-On Turizm Seyahat Acentası Dış Ticaret Ltd. Şti. vekilinin istinaf taleplerinin incelenerek, mahkemenin kararının ortadan kaldırılmasına, davalı … vekilinin istinaf talebinin ise Dairenin ortadan kaldırma gerekçesine göre bu aşamada incelenmesine yer olmadığına karar verildiği, davacılar vekilinin istinaf talebinin ise sehven inceleme dışı bırakıldığının anlaşılması üzerine, yerel mahkemeden davacılar vekilinin istinaf talebi incelenmek üzere dosyanın istendiği, gönderilen dosyanın yeniden esas numarası aldığı, davacılar vekilinin istinaf sebepleriyle ve kamu düzenine ilişkin hükümlerle sınırlı olmak üzere yapılan inceleme sonucunda; dosya kapsamı ile İlk Derece Mahkemesince davalı Papill-On Turizm Seyahat Acentası Dış Ticaret Ltd. Şti. aleyhine açılan davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiş olmasının yerinde olduğu, davacılar vekilince mahkemece hesaplanan tazminattan müterafik kusur indirimi yapılmış olmasının yerinde olmadığı ileri sürülmekte ise de, davacılar murisi …’ün bisiklet sürücüsü olması dolayısıyla Karayolları Trafik Kanunu ve yönetmelik hükümlerine göre koruyucu ekipman kullanması gerektiği, ceza dosyası kapsamına göre de herhangi bir koruyucu kask ve ekipman kullanmaması ile kesin ölüm nedeninin trafik kazasına bağlı oluşan kafa travması sonucu beyin harabiyeti ve kanamasına bağlı olarak ölümün gerçekleştiği hususu birlikte gözetildiğinde müteveffanın kendi kusurlu davranışı ile zararın artmasına sebebiyet verdiği gerekçesi ile tazminatlardan %20 oranında müterafik kusur indirimi yapılması gerektiği yönündeki değerlendirmesinin somut olaya uygun olduğu anlaşıldığından, davacılar vekilinin açıklanan hususlara yönelik istinaf talebinin yerinde olmadığı, davacılar vekilinin mahkemece hükmedilen manevi tazminatın yetersiz olduğuna yönelik istinaf talebinin incelenmesinde ise, tarafların yaşanan olaydaki kusur durumu, olayın oluş şekli, tarafların mali ve sosyal durumu, olayın davacılar üzerindeki psikolojik etkisi, olayın yarattığı üzüntü, elem ve acı dikkate alınarak takdir edilen manevi tazminat miktarının somut olaya uygun olduğu gerekçesiyle davacılar vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı yaptığı istinaf başvurusunda bildirdiği sebepler ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını istemiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, trafik kazası sonucu meydana gelen ölüm nedeniyle ölenin desteğinden yoksun kalanların destekten yoksun kalma tazminatı ve manevi tazminat talebine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 52, 53 ve 56 ncı maddeleri, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 85, 89, 90, 91 inci maddeleri.

3. Değerlendirme
1. Dosya içeriğinden; İlk Derece Mahkemesi kararına karşı davacılar vekili ve tüm davalılar vekilleri tarafından istinaf kanun yoluna başvurulması üzerine, Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi’nin 09.02.2021 tarih, 2021/19 Esas ve 2021/286 sayılı Kararı ile davalı … Anonim Türk Sigorta A.Ş. vekili ve davalı Papill-On Turizm Seyahat Acentası Dış Ticaret Ltd. Şti. vekilinin istinaf taleplerinin incelenerek, İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına, davalı … vekilinin istinaf talebinin ise, ortadan kaldırma kararının gerekçesine göre bu aşamada incelenmesine yer olmadığına karar verildiği, davacılar vekilinin istinaf talebinin sehven inceleme dışı bırakıldığı, bu durumun Bölge Adliye Mahkemesince anlaşılması üzerine İlk Derece Mahkemesinden davacılar vekilinin istinaf talebi incelenmek üzere dosyanın istendiği, gönderilen dosyanın yeniden esas numarası alarak 2021/509 Esas ve 2021/672 Karar numarasını aldığı ve eldeki dava dosyasında davacılar vekilinin istinaf başvurusunun yapılan inceleme sonucunda esastan reddine karar verildiği anlaşılmıştır.

Şu durumda, Bölge Adliye Mahkemesince tarafların istinaf başvurusunun ayrı ayrı incelenerek hüküm tesis edilmesi usul ve yasaya aykırı olup tarafların istinaf taleplerinin birlikte değerlendirilerek sonuca gidilmesi gerekirken sehven davacılar vekilinin istinaf başvurusu hakkında inceleme yapılmadığı gerekçesiyle dosyanın yeniden ele alınarak karar verilmesi doğru olmayıp, bu nedenle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması gerekmiştir.

2. Bozma neden ve şekline göre davacılar vekilinin temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine gerek görülmemiştir.

VI. KARAR
1. Değerlendirme bölümünün (1) numaralı bendinde açıklanan nedenlerle temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA

2. Değerlendirme bölümünün (2) numaralı bendine göre davacılar vekilinin diğer temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına,

8.400,00 TL vekalet ücretinin davalılardan alınarak duruşmada vekille temsil olunan davacılara verilmesine,

Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde davacılara iadesine,

Dosyanın HMK nun 373/2 maddesi gereğince kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

06.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.