YARGITAY KARARI
DAİRE : 3. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/958
KARAR NO : 2023/2751
KARAR TARİHİ : 17.10.2023
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
İLK DERECE MAHKEMESİ : … 2. Tüketici Mahkemesi
SAYISI : 2022/138 E., 2022/587 K.
Taraflar arasındaki malın ayıplı olmasından kaynaklanan misli ile değişim davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; 23.12.2019 tarihinde davalı … Oto A.Ş.’den … … marka aracı sıfır olarak 173.750,01 TL bedelle satın aldığını, aracı kullanmaya başladıktan sonra bütün bakımlarının yetkili servis tarafından yapıldığını, garantisinin de halen devam ettiğini, aracın yağ yaktığını farkettiğini ve aracı yetkili servise götürdüğünü, yetkili servis tarafından aracın yağ pompalarında üretimden kaynaklanan milimetrik çatlaklar olduğu ve bu nedenle motorun yağ yaktığının söylendiğini, araçtaki ayıbı … 2. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2021/58 D…. sayılı dosyası ile tespit ettirdiğini, yapılan tespitte aracın yürüyemez durumda olduğu ve motor aksamında hasar olduğunun tespit edildiğini, davalı şirketlere ayıp ihbarında bulunduğunu, aracı ayıpsız misli ile değiştirmek istediğini, davalı tarafın bunun yerine … kapsamında araçta motor değişimi yaptığını, ancak motor değişiminin aracı ağır hasarlı araç haline getirdiğini ileri sürerek aracın yenisiyle değiştirilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı … Oto Kiralama Tic. A.Ş.; öncelikle davacının 2 yıllık zamanaşımı süresi dolduktan sonra eldeki davayı açması sebebiyle zamanaşımı yönünden davanın reddi gerektiğini, davacının hemen bildirim yükümlülüğünü yerine getirmediğini, TBK madde 223 gereğince aracı ayıpla kabul etmiş sayıldığını, davacının ücretsiz onarım hakkını kullanarak seçimlik haklarını tükettiğini savunarak, davanın reddini istemiştir.
2. Davalı …Otomotiv San. ve Tic. A.Ş.; dava konusu araçta herhangi bir ayıp bulunmadığını, davacının onayıyla … kapsamında ücretsiz olarak yarım motor verilerek işlemin tamamlandığını, aracın 03.11.2021 tarihinde problemsiz olarak davacıya teslim edildiğini, davacının seçimlik hakkını onarımdan yana kullandığını, araçtaki arızanın orjinal parçalarla mekanik onarım suretiyle kalıcı olarak giderildiğini ve onarımın yetkili servis bünyesinde gerçekleştiğini, değer kaybına yol açmadığını, aracın kullanılabilir durumda olduğunu, objektif iyiniyet kurallarının resen gözetilmesi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; 6502 sayılı Yasa’nın 11 inci maddesindeki tüketicinin seçimlik haklarını kullanmasının davalının kabulüne bağlı olmadığı gibi bu hakkın kullanılmasını önleyici mahiyette satıcı tarafından tasarrufta bulunulamayacağı, gerek Sulh Hukuk Mahkemesi nezdinde yapılan delil tespiti incelemesi gerekse mahkemece makine mühendisi bilirkişi tarafından hazırlanan bilirkişi raporu dikkate alındığında; davaya konu 23.12.2019 tarihinde satın alınan araçta … süresi içerisinde yağ eksiltme arızasının meydana geldiğinin davalı şirket nezdinde kayda alınan servis formlarından anlaşıldığı, meydana gelen yağ eksiltme arızasının motor bloğundaki 2. silindir ile 3. silindir arasındaki kılcal çatlaklardan kaynaklandığı, arızanın motor değişimi yapılmak suretiyle giderildiği, bilirkişi tarafından değerlendirme ve tespitle günümüz ve dava tarihlerindeki bedeller dikkate alınıp kıyaslandığında, yarım motor değişiminin yapıldığı 07.09.2021 tarihinde aracın değerinin 250.000,00 TL olacağı, meydana gelen arıza miktarının 38.067,55 TL aracın değerinin % 15’i oranında olduğu, ayıp tutarı ile aracın değeri nazara alındığında ve bilhassa davaya konu aracın fabrika çıkışı itibariyle sonradan araç üzerinde işlem yapılarak motorunun yarım motor şeklinde alındığı, yerine aynı tip orijinal yarım motorun monte edildiği ve ilgili aracın motor numarasının değiştiği, bu durumun ruhsat bilgilerine yansıdığı ve söz konusu aracın orijinalliğinin bozulduğu, motoru değiştirilmiş araç ile motoru değişmemiş aracın 2.el araç piyasasında aynı fiyat olmasının mümkün olmadığı, emniyet ve yetkili servis kayıtlarında araç motorunun değiştirilmiş olduğunun görüleceği, motor numarası değişen aracın satışında zorluklar yaşanacağı ve araçta değer düşüklüğüne neden olacağı hususları dikkate alınarak, Mahkemece MK 2 dürüstlük kuralı nezdinde yapılan değerlendirmede ayıpsız misli ile değişim talebinin orantısız olmadığı ve sebepsiz zenginleşmeye sebebiyet vermeyeceği gerekçesiyle; ”davanın kabulüne, davacının misli ile değişim talebinin kabulü ile dava konusu … marka, … 1.6 … … Smart model, 2019 model yıllı, metalik beyaz renkli, … şasi numaralı, … motor tipli, … fatura numaralı aracın ayıpsız misli ile değiştirilmesine” karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı … Oto Kiralama A.Ş.; aracın ayıplı olduğunun davacı tarafça ispatlanması gerektiğini, tek taraflı düzenlenen tespit raporunun delil niteliği taşımadığını, ayıbın kullanıcı hatasıyla oluşup oluşmadığına dair inceleme yapılmadığını, aracın yarım motor değişiminin yapılarak 03.11.2021 tarihinde davacı tarafa teslim edildiğini, ücretsiz onarım hakkının kullanılarak seçimlik hakkın tüketildiğini, ayıpsız misliyle değişim kararının şirket açısından orantısız güçlük oluşturduğunu, diğer davalı ile bayilik sözleşmesinin sona erdiğini belirterek ilk derece mahkemesi kararının kararın kaldırılmasını istemiştir.
2. Davalı …Otomotiv A.Ş.; araçta üretimden kaynaklı bir ayıp bulunmadığını, aracın … kapsamında ücretsiz olarak yarım motor verilerek işleminin tamamlandığı ve 03.11.2021 tarihinde sorunsuz teslim edildiğini, bu tarih itibariyle araçta sorunun devam ettiğine dair bir servis kaydının bulunmadığını, 11.05.2022 tarihli bilirkişi raporuyla sorunsuz olarak davacı tarafça kullanıldığının sabit olduğunu, araç henüz onarılmamış halde iken delil tespiti yaptırılıp, delil tespiti dosyasında teknik yeterliliğe sahip olmayan hasar sigorta uzmanından rapor alındığını, davacının onarım hakkını kullanarak seçimlik hakkını tükettiğini, aracın üniversitelerin otomotiv kürsülerinden atanan öğretim görevlilerinden oluşan bir heyet tarafından incelenmesi gerektiğini, aracın aynen ifa kuralı gereği tüm takyidatlardan ari olarak teslimi gerekeceğinden davacı elinde kaza geçirip geçirmediğinin, varsa değer kaybının da iadesine hükmedilmesi gerektiğini, ayıpsız misliyle değişim kararının orantısız güçlükler ile hak ve menfaatler arasında dengesizliğe yol açacağını belirterek, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacı taraf araç motorundaki yağ kaçağından dolayı 24.02.2022 tarihli dava dilekçesiyle satıma konu aracın ayıpsız misliyle değişim talebinde bulunmuş ise de araçtaki ileri sürülen ayıpla ilgili yarım motor değişimine ilişkin ücretsiz tamir yapılarak aracın davacı tarafa 03.11.2021 tarihinde teslim edildiği, yargılama sırasında mahkemece araç üzerinde bilirkişi refakatinde keşif yaptırılıp alınan 11.05.2022 tarihli raporda araçta keşif tarihi itibariyle herhangi bir motor ve benzeri arızanın bulunmadığının tespit edildiği, motor değişimine yönelik ücretsiz tamirattan sonra da ileri sürülen ayıpların devam ettiğinin de iddia edilmediği, eldeki davada davacı tüketicinin isteminin sadece 6502 sayılı TKHK’nın 11/1 inci maddesindeki seçimlik hakların kullanılmasına ilişkin olduğu anlaşıldığından motor değişimiyle ayıp giderilmekle ücretsiz onarım hakkını kullanan davacının seçimlik hakkını bu şekilde tükettiği, olayda anılan yasanın 56/3. ve … Belgesi Yönetmeliği’nin 9 uncu maddesindeki koşulların oluşmadığı ve bu durumda davacının aracın ayıpsız misli ile değişimi veya bedelinin iadesine yönelik bir diğer seçimlik hakkı kullanamayacağı anlaşılmakla davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde kabulüne karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğu gerekçesiyle; ”davalılar vekillerinin istinaf başvurularının kabulüne, 6100 sayılı HMK’nın 353/1-b.2. maddesi gereğince düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmek üzere … 2. Tüketici Mahkemesinin 28.06.2022 tarih, 2022/138 Esas – 2022/587 Karar sayılı kararının kaldırılmasına, davanın reddine” karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı; aracın motor değişimi yapılsa bile sıfır araçta yapılan motor değişiminin aracı arızalı ve ayıplı hale getirdiğini, motor değişiminin ruhsata işlenmesi sebebiyle ikinci el değerinde emsallerine nazaran düşüş olduğunu, seçimlik hakkını kullandığı iddia edilse de, hiçbir talimatı ve talebi olmadan aracın motor arızasının motor değişimi yapılarak giderildiğini, kendisine hiçbir seçimlik hak tanınmadan bu hakkın üretici ve satıcı firma tarafından kullanıldığını, kendisinden onarım yolunu seçtiğine dair rıza alınmadığını, yine bu aracı servise bıraktıktan 45 gün sonra araç kendisine yeniden teslim edilmiş olup, 30 günlük serviste kalma süresinin de aşıldığını beyan ederek kararın kaldırılmasını ve davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
2. İlgili Hukuk
1. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun’nun 8. maddesi: (1) Ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır.
(2) Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da reklam ve ilanlarında yer alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan; satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olan; muadili olan malların kullanım amacını karşılamayan, tüketicinin makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar da ayıplı olarak kabul edilir.
(3) Sözleşmeye konu olan malın, sözleşmede kararlaştırılan süre içinde teslim edilmemesi veya montajının satıcı tarafından veya onun sorumluluğu altında gerçekleştirildiği durumlarda gereği gibi monte edilmemesi sözleşmeye aykırı ifa olarak değerlendirilir. Malın montajının tüketici tarafından yapılmasının öngörüldüğü hâllerde, montaj talimatındaki yanlışlık veya eksiklik nedeniyle montaj hatalı yapılmışsa, sözleşmeye aykırı ifa söz konusu olur.
2. 6502 sayılı Kanun’nun 11 maddesi: (1) Malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici;
a) Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme,
b) Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,
c) Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme,
ç) İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme,
seçimlik haklarından birini kullanabilir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.
(2) Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakları üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Bu fıkradaki hakların yerine getirilmesi konusunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur.Üretici veya ithalatçı, malın kendisi tarafından piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın doğduğunu ispat ettiği takdirde sorumlu tutulmaz.
(3) Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesinin satıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecek olması hâlinde tüketici, sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim haklarından birini kullanabilir. Orantısızlığın tayininde malın ayıpsız değeri, ayıbın önemi ve diğer seçimlik haklara başvurmanın tüketici açısından sorun teşkil edip etmeyeceği gibi hususlar dikkate alınır.
(4) Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi haklarından birinin seçilmesi durumunda bu talebin satıcıya, üreticiye veya ithalatçıya yöneltilmesinden itibaren azami otuz … günü, konut ve tatil amaçlı taşınmazlarda ise altmış … günü içinde yerine getirilmesi zorunludur. Ancak, bu Kanunun 58 inci maddesi uyarınca çıkarılan yönetmelik eki listede yer alan mallara ilişkin, tüketicinin ücretsiz onarım talebi, yönetmelikte belirlenen azami tamir süresi içinde yerine getirilir. Aksi hâlde tüketici diğer seçimlik haklarını kullanmakta serbesttir.
(5) Tüketicinin sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim hakkını seçtiği durumlarda, ödemiş olduğu bedelin tümü veya bedelden yapılan indirim tutarı derhâl tüketiciye iade edilir.
(6) Seçimlik hakların kullanılması nedeniyle ortaya çıkan tüm masraflar, tüketicinin seçtiği hakkı yerine getiren tarafça karşılanır. Tüketici bu seçimlik haklarından biri ile birlikte 11.01.2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca tazminat da talep edebilir.” şeklindedir.
3. Değerlendirme
Davacının satın almış olduğu araçta, üretimden kaynaklı ayıp olduğu, bu ayıbın ortaya çıkması üzerine araçtaki arızanın ücretsiz onarım ile giderildiği hususu ihtilaf konusu değildir. İlk Derece Mahkemesince alınan bilirkişi raporunda, keşfen yapılan inceleme neticesinde meydana gelen yağ eksiltme arızasının motor bloğundaki 2. silindir ile 3. silindir arasındaki kılcal çatlaklardan kaynaklandığı, arızanın yarım motor, egzos subabı, emme subabı, motor conta takımı, silindir kapağı cıvatası, yağ filtresi, motor yağı, antifiriz, klima gazı parça ve malzemeleri değiştirilerek giderilebileceği, nitekim yetkili servisçe bu parçaların ücretsiz olarak değiştirilerek arızanın giderildiği, keşif tarihi itibariyle arızanın mevcut olmadığı belirtilmiştir. Onarım sonucu araç davacının eşi tarafından dava tarihinden önce 03.11.2021 tarihinde Öntur … Bayiinden hasarsız olarak teslim alınmıştır.
Tüm dosya kapsamından; davacının ücretsiz onarım hakkını kullanarak aracı herhangi bir ihtirazi kayıt olmadan teslim aldığı, sorunun dava açılmadan önce giderilmiş olduğu, 6502 Sayılı Kanun’un 11 inci maddesinde sayılan hakların seçimlik hak niteliğinde olup karşı tarafın rızasına veya onayına bağlı olmadığı, bu seçimlik hakların kullanılmakla tükenen haklardan olduğu, davacının seçimlik hakkını onarım yönünde kullandığı ve seçimlik hakkın kullanılması sonucu araçta davacının ileri sürdüğü sorunun masrafsız onarım yapılarak giderildiği ve dava tarihi itibariyle araçta devam eden herhangi bir arızanın da bulunmadığı, davacı her ne kadar temyiz aşamasında azami tamir süresinin aşıldığını ileri sürmüşse de dava sürecinde ve istinaf aşamasında bu hususun ileri sürülmediği, savunmanın genişletilmesi yasağı kapsamında artık temyiz aşamasında da ileri sürülemeyeceği anlaşılmakla, davacının temyiz taleplerinin reddi ile usul ve kanuna uygun olan hükmün onanmasına karar verilmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
17.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.