YARGITAY KARARI
DAİRE : 3. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/729
KARAR NO : 2023/2610
KARAR TARİHİ : 10.10.2023
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki kiracılık sıfatının tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
Kararın taraflarca istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince; başvurunun davalı yönünden esastan reddine, davacı yönünden kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraflarca temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; … Devlet Hastanesi ile 01.09.2016-31.08.2019 tarihleri arasında geçerli olmak üzere kira sözleşmesi düzenlediğini, 13.12.2019 tarihli yazı ile sözleşme süresinin 31.08.2019 tarihinde bittiği, kiralananın 07.12.2019 tarihine kadar boşaltılması, boşaltılmadığı takdirde 2886 sayılı Kanun’un 75 inci maddesine göre tahliye edileceğini bildirdiğini, İdarenin taşınmazı 2886 sayılı Kanun uyarınca kiraya vermiş olsa bile süre bitimi nedeniyle kiralananın tahliyesinin sağlamayacağını, dava konusu taşınmaz konut ve çatılı … yeri vasfında olduğunu ileri sürerek, kiracılık sıfatının tespiti ile bu hususta yaratılan muarazanın giderilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davanın niteliği itibariyle konusu para ile değerlendirilebilen davalardan olduğundan yıllık güncel kira bedeli üzerinden hesap edilerek nispi peşin harç yatırılmasının zorunlu olduğu, eksik harcı ikmal etmek üzere davacı tarafa 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun (492 sayılı Kanun) 30 uncu maddesi ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 150 nci maddesi uyarınca iki haftalık kesin süre verildiği, verilen kesin süre içerisinde davacı tarafın harcı yatırmadığı, 24.02.2022 tarihinde dosyanın işlemden kaldırıldığı ve 3 aylık süre zarfında eksik harcın ikmal edilmediği, dosyanın yenilenmediği gerekçesiyle, davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraflar istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı; dava konusu taşınmaz konut ve çatılı işyeri vasfında olduğundan kiraya verenin süre bitimi nedeniyle sözleşmeyi sona erdiremeyeceği, Mahkemece yargı harçlarının hatalı takdir edildiği, davalı taraf lehine vekalet ücretine hükmedilmişse de tarafların haklılık durumlarının Mahkeme kararında tartışılmadığını ileri sürerek, kararın kaldırılmasını istemiştir.
2. Davalı; lehine nispi vekalet ücreti verilmesi gerekirken maktu vekalet ücreti takdirinin hatalı olduğunu ileri sürerek, istinaf başvurusunda bulunmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; Mahkemece davacının verilen kesin süre içerisinde harcı tamamlamadığı, buna göre davanın açılmamış sayılmasına ve davalı lehine maktu vekalet ücreti takdir edilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı ancak davanın açılmamış sayılmasına veya davanın reddine karar verilmesi hallerinde her halükarda Mahkemece alınacak ilam harcının maktu ilam harcı olduğu, Mahkemece davacı aleyhine nispi olarak 14.488 TL harç yüklenmesine karar verilmesinin isabetsiz olduğu gerekçesiyle; davalının istinaf başvurusunun reddine, davacının istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraflar temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Taraflar; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek, kararın bozulmasını talep etmişlerdir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kiracılık sıfatının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 492 sayılı Kanun’un 16 ncı maddesinde; “Değer ölçüsüne göre harca tabi işlemlerde (1) sayılı tarifede yazılı değerler esastır…
Değer tayini mümkün olan hallerde dava dilekçelerinde değer gösterilmesi mecburidir. Gösterilmemişse davacıya tespit ettirilir. Tesbitten kaçınma halinde, dava dilekçesi muameleye konmaz. Noksan tesbit edilen değerler hakkında 30 uncu madde hükmü uygulanır.” düzenlemesi bulunmaktadır.
2. Aynı Kanun’un 28 inci maddesi “ (1) sayılı tarifede yazılı nispi harçlar aşağıdaki zamanlarda ödenir.:
a) (Değişik: 23.7.2010-6009/18 md.) Karar ve ilam harcı,
Karar ve ilam harçlarının dörtte biri peşin, geri kalanı kararın tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenir. Şu kadar ki, ölüm ve cismani zarar sebebiyle açılan maddi ve manevi tazminat davalarında peşin alınan harcın oranı yirmide bir olarak uygulanır. Bakiye karar ve ilam harcının ödenmemiş olması, hükmün tebliğe çıkarılmasına, takibe konulmasına ve kanun yollarına başvurulmasına engel teşkil etmez…” şeklindedir.
3. Aynı Kanun’un 30 uncu maddesinde “Muhakeme sırasında tespit olunan değerin, dava dilekçesinde bildirilen değerden fazla olduğu anlaşılırsa, yalnız o celse için muhakemeye devam olunur, takip eden celseye kadar noksan değer üzerinden peşin karar ve ilam harcı tamamlanmadıkça davaya devam olunmaz. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 409 uncu maddesinde gösterilen süre içinde dosyanın muameleye konulması, noksan olan harcın ödenmesine bağlıdır.” hükmü yer almaktadır.
4. Aynı Kanun’un 32 nci maddesi “Yargı işlemlerinden alınacak harçlar ödenmedikçe mütaakıp işlemler yapılmaz. Ancak ilgilisi tarafından ödenmeyen harçları diğer taraf öderse işleme devam olunmakla beraber bu para muhakeme neticesinde ayrıca bir isteğe hacet kalmaksızın hükümde nazara alınır.” şeklindedir.
5. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 7 nci maddesinin birinci fıkrası “(1) Ön inceleme tutanağı imzalanıncaya kadar davanın nakli, davanın açılmamış sayılması, görevsizlik veya yetkisizlik kararı verilmesi durumunda bu Tarifede yazılı ücretin yarısına, ön inceleme tutanağı imzalandıktan sonra karar verilmesi durumunda tamamına hükmolunur. Şu kadar ki, davanın görüldüğü mahkemeye göre hükmolunacak avukatlık ücreti, bu Tarifenin ikinci kısmının ikinci bölümünde yazılı miktarları geçemez.” şeklindedir.
3. Değerlendirme
Temyiz olunan kararda; kiracılık sıfatının tespiti davalarında bir yıllık kira bedeli üzerinden harç alınması gerektiğinin ve buna bağlı olarak 492 sayılı Kanun’un 28 inci maddesinde alınması gereken harcın dörtte birinin peşin alınacağını, kalanın ise kararın verilmesinden itibaren iki ay içerisinde ödeneceğini, 32 nci maddesinde de yargı işlemlerinden alınacak harçlar ödenmedikçe müteakip işlemlerin yapılamayacağını, 30 uncu maddesinde ise muhakeme sırasında tespit olunan değerin dava dilekçesinde belirtilen değerden fazla olduğunun anlaşılması halinde yalnız o celse için muhakemeye devam olunacağını, takip eden celseye kadar noksan değer üzerinden peşin karar ve ilam harcı tamamlanmadıkça davaya devam olunamayacağının hüküm altına alındığını gözeten Mahkemece, davacıya yıllık kira bedeli üzerinden hesaplanan harcın yatırılması için kesin süre verildiği, verilen süre içerisinde eksik harcın tamamlanmadığı, bu halde davanın açılmamış sayılmasına ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca davalı lehine maktu vekalet ücretine hükmedilmesinde bir usulsüzlük bulunmadığının anlaşılmasına göre, tarafların temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz eden davacıya yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
10.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.