YARGITAY KARARI
DAİRE : 3. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/505
KARAR NO : 2023/1817
KARAR TARİHİ : 07.06.2023
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Kayseri Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2232 E., 2022/2587 K
DAVA TARİHİ : 03.04.2018
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen ayıplı maldan kaynaklı bedel iadesi davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili ve dahili davalılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; Tümosan bayi olan Oto Koç-Adnan Koç adlı iş yerinden 08.09.2016 tarihinde 2016 model AL4 TUMOSAN Marka traktörü 90.000 TL bedelle satın aldığını, teslim aldığı tarihten itibaren araçla ilgili sorunlar yaşadığını, traktörün terleme yaptığını, yağ kaçırdığını, en hafif yük durumunda dahi çekiş gücünün büyük ölçüde düştüğünü, bu yönde Yıldızeli Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/19 Değişik İş dosyası ile tespit yaptırdığını, bilirkişinin güç ölçer dinamometre gibi alet ve ekipmana sahip olmadığı için bu durumu tespit edemediğini, aracın fren takımının alındığı ilk tarihten itibaren tam randımanla çalışmadığını, söz konusu arızaların giderilmesi için bir çok defa servise müracaat ettiğini, her defasında araçtaki sorunların giderildiğinden bahisle traktörün teslim edildiğini ancak aynı problemlerin devam ettiğini, araçtaki arızaları bildirir şekilde hem bayiye hem de Tümosan firmasına karşı uyarı mahiyetinde ihtarname çektiğini, aracının yenisi ile değiştirilmesini ilgili bayiden talep ettiğini, bu talep yerine getirilmediği için yasal haklarını arayacağını muhataplara bildirdiğini, muhataplardan kendisine herhangi bir yazılı cevap gelmediğini ileri sürerek; satın alınan ayıplı malın iade edilerek bedelinin tahsilini veya ücretsiz yenisi ile değiştirilmesini bunun mümkün olmaması durumunda ise ayıp oranında satış bedelinden indirim yapılarak tarafına ödenmesine karar verilmesini talep etmiş; 13.02.2019 tarihli dilekçesi ile, ayıplı malın iadesi ve davalıya ödenen traktörün satım tarihindeki sıfır piyasa bedelinin ödenmesi şeklinde seçimlik hakkını kullandığını beyan etmiş; 13.01.2021 tarihli dilekçesi ile, iade edilecek bedele 13.02.2019 tarihinden itibaren, bu talep mümkün olmayacaksa da karar tarihinden itibaren yasal faiz işletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Tümosan Motor Traktör Sanayi Anonim Şirketi; zamanaşımı, görev ve yetki itirazında bulunduğunu, ihbar külfetinin de süresinde yerine getirilmediğini, traktörün ayıpsız olduğunu, davacının terditli talebini açıklamasını, tüketici olmadığından somut olayda Garanti Yönetmeliği’nin de uygulanamayacağını, üretici olduğundan pasif husumet ehliyetinin de bulunmadığını, traktör üzerinde takyidat bulunduğunu savunarak davanın usulden ve esastan reddini istemiştir.
2. Davalı Adnan Koç’un vefatı üzerine davaya dahil edilen mirasçıları olan dahili davalılar; zamanaşımı, görev ve yetki itirazında bulunduklarını, ihbar külfetinin süresinde yerine getirilmediğini, traktörün ayıpsız olduğunu, davacının terditli talepte bulunmasının kanuna aykırı olduğunu, traktör üzerinde takyidat bulunduğunu savunarak davanın usulden ve esastan reddini istemişlerdir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Mahkemece, satın alınan traktörün ayıplı olduğu, davacı alıcının ayıba karşı sorumluluktaki seçimlik haklarını satıcıya karşı kullanılabileceği, davalılardan Tümosan Motor ve Traktör A.Ş.’nin üretici firma olduğu gerekçesiyle davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine, diğer davalı yönünden davanın kabulü ile dava konusu traktörün tüm takyidatlarından arındırılarak davalı satıcıya iadesi ile birlikte, ayıplı mal bedeli olan 112.000 TL’nin davalı satıcıdan tahsiline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 16.02.2022 tarihli ve 2022/311 E., 2022/346 K. sayılı kararıyla; davalıların istinaf başvurusunun esastan reddine, davacının istinaf başvurusunun ayıba karşı sorumlulukta satıcı kavramının ayıplı ürünü üreten kişiyi de kapsadığı, üreticinin de satıcı ile birlikte ayıba karşı müteselsilen sorumlu olduğu, bu itibarla davalı Tümosan Motor ve Traktör Sanayi A.Ş.’nin de diğer davalı ile birlikte ayıplı traktörün bedel iadesinden davacıya karşı sorumlu olacağı gerekçesiyle, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın kabulü ile dava konusu aracın tüm takyidatlarından arındırılarak davalılara iadesi ile ayıplı mal bedeli olan 112.000 TL’nin davalılardan alınarak davacıya verilmesine, ayıplı aracın davalı tarafa teslimi tarihinden itibaren başlamak üzere işbu ayıplı mal bedeline yasal faiz uygulanmasına karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı, süresi içinde davalılar vekilleri ayrı ayrı temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairece verilen 25.05.2022 tarihli ve 2022/3335 E., 2022/5071 K. sayılı kararla; (1) numaralı bentle dahili davalılar vekilinin temyiz itirazları tümden reddedildikten sonra,
“….2) 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’na (6098 sayılı Kanun) göre, ayıptan alıcıya karşı sadece satıcı sorumludur. Üretici firmanın ayıba karşı tekeffülden alıcıya karşı sorumluluğu bulunmamaktadır. Açıklanan yasal düzenlemede satıcının ayıptan sorumluluğu düzenlenmiş olup üreticinin sorumluluğuna yer verilmediğinden üretici firma olan davalılardan Tümosan Motor ve Traktör Sanayi A.Ş. yönünden davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde sorumlu tutulması usul ve kanuna aykırıdır.” gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararı bozulmuştur.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; bozmaya uyularak davacının davalı Tümosan Motor ve Traktör San. A.Ş. aleyhine açtığı davasının reddine, diğer davalılar aleyhine açtığı davasının kabulü ile aracın tüm takyidatlarından arındırılarak davalılar …, Sevgi Koç ve …’a iadesi ile ayıplı mal bedeli olan 112.000 TL’nin adı geçen davalılardan alınarak davacıya verilmesine, ayıplı aracın davalı tarafa teslimi tarihinden itibaren başlamak üzere ayıplı mal bedeline yasal faiz uygulanmasına karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili ve dahili davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; karar tarihi itibariyle aracın rayiç bedelinin tespit edilerek traktörün rayiç bedelinin iadesine karar verilmesi gerektiğini, ayrıca davalı üretici yönünden de davanın kabulüne karar verilmesi gerektiğini belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
2. Dahili davalılar vekili; hak düşürücü süre ve zaman aşımının dolduğunu, traktörde ayıp bulunmadığını, hükme esas alınan bilirkişi raporu ve ek raporun eksik incelemeler neticesinde düzenlendiğini, davacının aracı uzunca bir süre kullanmış olması ve yargılama sırasında da kullanmaya devam etmiş olması durumlarını gözeterek kullanım süresine ilişkin kira bedellerinin hesaplanarak bedelden mahsup edilmesi gerektiğini, davacı dava dilekçesinde tüm haklarını saklı tutmadığı gibi bahse konu davayı 90.000 TL üzerinden açtığını, Yerel mahkemenin davacının bu talebinden farklı ıslah da olmadığı halde 112.000 TL ‘nin ödetilmesine hükmetmesinin hukuka aykırı olduğunu, davacı herhangi bir faiz isteminde bulunmadığı halde yerel mahkeme ve ilgili Bölge Adliye Mahkemesi kararında yasal faiz uygulanmasına karar verilmesinin de taleple bağlılık ilkesine aykırılık oluşturduğunu, davacının bedel iadesi davasında kötü niyetli olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, satın alınan traktörün ayıplı olması nedeniyle sözleşmenin feshi ile davacının ödediği satış bedelinin davalılardan tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. Bir mahkemenin Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda, kendisi için o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yükümlülüğü doğar. (09.05.1960 tarihli ve 21/9 sayılı YİBK).
2. Yargıtay Dairesince bozulan bir hükmün, bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları kesinleşir. Bozma kararına uymuş olan mahkeme, kesinleşen bu kısımlar hakkında yeniden inceleme yaparak karar veremez. (04.02.1959 tarihli ve 13/5 sayılı YİBK).
3. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (6098 sayılı Kanun) 207 nci maddesinde; “Satış sözleşmesi, satıcının, satılanın zilyetlik ve mülkiyetini alıcıya devretme, alıcının ise buna karşılık bir bedel ödeme borcunu üstlendiği sözleşmedir.” ,
4. Aynı Kanun’un “Ayıptan Sorumluluk” başlıklı 219 uncu maddesinde; ” Satıcı, alıcıya karşı herhangi bir surette bildirdiği niteliklerin satılanda bulunmaması sebebiyle sorumlu olduğu gibi, nitelik veya niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan, kullanım amacı bakımından değerini ve alıcının ondan beklediği faydaları ortadan kaldıran veya önemli ölçüde azaltan maddi, hukuki ya da ekonomik ayıpların bulunmasından sorumlu olur.
Satıcı, bu ayıpların varlığını bilmese bile onlardan sorumludur.”,
5. Aynı Kanun’un “Alıcının Seçimlik Hakları” başlıklı 227 nci maddesinde;
“Satıcının satılanın ayıplarından sorumlu olduğu hâllerde alıcı, aşağıdaki seçimlik haklardan birini kullanabilir:
1. Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme.
2. Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinde indirim isteme.
3. Aşırı bir masrafı gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere
satılanın ücretsiz onarılmasını isteme.
4. İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir benzeri ile değiştirilmesini isteme.
Alıcının genel hükümlere göre tazminat isteme hakkı saklıdır.
Satıcı, alıcıya aynı malın ayıpsız bir benzerini hemen vererek ve uğradığı zararın tamamını gidererek seçimlik haklarını kullanmasını önleyebilir.
Alıcının, sözleşmeden dönme hakkını kullanması hâlinde, durum bunu haklı göstermiyorsa hâkim, satılanın onarılmasına veya satış bedelinin indirilmesine karar verebilir.
Satılanın değerindeki eksiklik satış bedeline çok yakın ise alıcı, ancak sözleşmeden dönme veya satılanın ayıpsız bir benzeriyle değiştirilmesini isteme haklarından birini kullanabilir.”, hükümleri mevcuttur.
3. Değerlendirme
Temyizen incelenen kararın, uyulan bozma ilamına ve dosya kapsamına göre verildiği, bozma kararının kapsamı dışında kalarak kesinleşmiş olan yönlere ilişkin taraflarca ileri sürülen sebeplerin incelenmesinin artık mümkün olmadığı, dolayısıyla temyiz eden tarafların temyiz isteklerinin reddi ile kararın onanması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harçlarının temyiz edenlere yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
07.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.