YARGITAY KARARI
DAİRE : 3. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/379
KARAR NO : 2023/1851
KARAR TARİHİ : 08.06.2023
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/377 E., 2022/2854 K.
DAVA TARİHİ : 18.04.2018
KARAR : Davanın reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul 10. Asliye Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2018/342 E., 2021/148 K.
Taraflar arasındaki istirdat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; davalı İSKİ’nin su abonesi olduğunu, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu’nun 16 ncı maddesinde turizm belgeli yatırım ve işletmelerin su ücretlerini o bölgedeki sanayi ve meskenlere uygulanan tarifelerden en düşüğü üzerinden ödeyeceğinin düzenlendiğini, ancak davalı İSKİ’nin bu maddeyi uygulamayarak yüksek tarife üzerinden su bedeli tahsil ettiğini ileri sürerek; 01.05.2008 tarihinden itibaren fazla ödediği miktarın ticari avans faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı; davanın zamanaşımına uğradığını, 4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun uyarınca 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu 16 ncı maddesini uygulamadıklarını savunarak, haksız açılan davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; 4736 sayılı Kanun’un 1 inci maddesinde “İşletmecilik gereği yapılması gereken ticari indirimler hariç herhangi bir kişi veya kurumun ücretsiz veya indirimli tarife uygulaması şeklindeki düzenleme ve aynı maddenin son fıkrasındaki “Bu kanunun yayımı tarihinden önce beşinci fıkrada belirtilen kanunlar dışında; kanun, kanun hükmünde kararname, tüzük, yönetmelik, genelge ve benzeri düzenleyici işlemler ile diğer idari işlemlerle tesis edilmiş bulanan ücretsiz veya indirimli tarife uygulamalarına 31.12.2001 tarihinden itibaren son verilir” şeklindeki düzenleme ile özel düzenleme olup olmadığına bakılmaksızın indirimli tarife uygulamalarına ilişkin düzenlemelere 31.12.2001 tarihi itibari ile son verildiği, daha sonrasında ise davacıya su tüketim bedeli yönünden indirimli tarife uygulamasına imkan veren bir kararın alınmadığı, bu itibarla davacının iddiasının yerinde olmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; Turizm işletme belgesine sahip olduklarını, uyuşmazlığın çözümü için öncelikle hesaplamada esas alınacak tarife ve tabi olunan mevzuatın belirlenmesi, bu yönde değerlendirme yapılabilmesi için de zorunlu olarak 2634 ve 4736 sayılı kanunların karşılaştırmalı olarak incelenmesi gerektiğini, her ne kadar tüketim bedeline ilişkin hesaplama teknik bilirkişi tarafından yapılabilir ise de, teknik bilirkişinin hukuki değerlendirme aşamasında katkı sağlamayacağını, İlk Derece Mahkemesince 4736 sayılı Kanun’un amaç ve işlevi dışında değerlendirildiğini, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu kapsamında bir işletme olduğunu, hukuki statüsünün gerektirdiği imtiyaz, teşvik ve indirimden yararlanacağını, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu’nun 16 ncı maddesi gereğince su ücretini o bölgedeki sanayi ve meskenlere uygulanan tarifelerden en düşüğü üzerinden ödemesi gerekirken davalı tarafça ticarethanelere uygulanan en yüksek tarife baz alınarak tahsilat yapıldığını, emsal yargılamada davanın kabul edildiğini ileri sürerek, kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla;2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu’nun 16 ncı maddesi uyarınca, turizm belgeli yatırım ve işletmelerin indirimli tarifeye yönelik muafiyeti, 4736 sayılı Kanun’un 1 inci maddesi ile yürürlükten kaldırıldığından ve Bakanlar Kurulu Kararı ile de Turizmi Teşvik Kanunu’nun 16 ncı maddesi uyarınca, turizm belgeli yatırım ve işletmelerin sadece elektrik aboneliğinde indirimli tarifeden yararlanacağı gerekçesiyle, davacı vekilinin istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde bildirdigi sebepleri tekrarla; özel kanun – genel kanun ayrımı yapılmasını, 2634 sayılı Kanun’un 16 ncı maddesi hükmünün uygulanması gerektiğini ileri sürerek, Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmistir.
Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, turizm teşvik belgeli işletmeye ait su tüketim bedellerinin o bölgedeki sanayi ve meskenlere uygulanan tarifelerden en düşüğü üzerinden tahsil edilip edilemeyeceği, buradan varılacak sonuca göre de dava konusu dönemlerde su bedelinin, en düşük tarife yerine işyeri tarifesi üzerinden tahakkuk ve tahsil edilmiş olması nedeniyle, her iki tarife arasındaki fark bedellerin davalı taraftan talepte bulunulup bulunulamayacağı noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1 . 2634 Sayılı Turizmi Teşvik Kanunu’nun (2634 sayılı Kanun) 16 ncı maddesi; “Turizm belgeli yatırım ve işletmeler elektrik, gaz ve su ücretlerini o bölgedeki sanayi ve meskenlere uygulanan tarifelerden en düşüğü üzerinden öderler.” hükmünü içermektedir.
2. Ne var ki, 4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 1 inci maddesinde; “Genel bütçeye dahil daireler ile katma bütçeli idareler, bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan fonlar, kefalet sandıkları, sosyal güvenlik kuruluşları, genel ve katma bütçelerin transfer tertiplerinden yardım alan kuruluşlar, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları ile müesseseleri, il özel idareleri ve belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmeler, özel bütçeli kuruluşlar, özelleştirme işlemleri tamamlanıncaya kadar, 24.11.1994 tarihli ve 4046 sayılı Kanuna tabi kuruluşlar ve özel hukuk hükümlerine tabi, kamunun çoğunluk hissesine sahip olduğu kuruluşlar, kamu banka ve kuruluşları ile bunlara bağlı iş yerleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca üretilen mal ve hizmet bedellerinde işletmecilik gereği yapılması gereken ticari indirimler hariç herhangi bir kişi veya kuruma ücretsiz veya indirimli tarife uygulanmaz.
Belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmeler, toplu taşım hizmetlerinde malul, yaşlı, öğrenci ve basın kimlik kartı sahiplerine indirim uygulamaya yetkilidirler.
24.02.1968 tarihli ve 1005 sayılı İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun, 03.11.1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun ve 12.04.1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun ücretsiz veya indirimli tarife uygulanması ile ilgili hükümleri saklıdır.
Bakanlar Kurulu birinci fıkra hükmünden … tutulacak kişi veya kurumları tespit etmeye yetkilidir.
Bu Kanunun yayımı tarihinden önce üçüncü fıkrada belirtilen kanunlar dışında; kanun, kanun hükmünde kararname, tüzük, yönetmelik, genelge ve benzeri düzenleyici işlemler ile diğer idari işlemlerle tesis edilmiş bulunan ücretsiz veya indirimli tarife uygulamalarına 31.12.2001 tarihinden itibaren son verilir.” yönünde düzenleme yapılarak 31.12.2001 tarihinden itibaren Kanunda sayılan istisnalar hariç indirimli tarife uygulamalarına son verilmiş ve muafiyetler konusunda Bakanlar Kuruluna yetki verilmiştir.
3. Bunun üzerine, 23.05.2002 tarihli ve 24763 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 12.04.2002 tarihli ve 2002/4100 sayılı Bakanlar Kurul Kararı ile “Elektrik abonesi bazı kişi ve kuruluşların 08.01.2002 tarihli ve 4736 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin birinci fıkrası hükmünden … tutulması ve uygulama esaslarının düzenlenmesine ilişkin ekli Karar’ın yürürlüğe konulması” kararlaştırılmış,
4. Adı geçen Karar’ın 2 nci maddesinde, 4736 sayılı Kanun’un 1 inci maddesinden … tutulacak kurum ve kuruluşlar belirtilmiş, (b) bendinde ise 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu’nun 16 ncı maddesi uyarınca turizm belgeli yatırım ve işletmelerin elektrik aboneliğinde indirimli tarifeden yararlanacağı kararlaştırılmıştır.
5. Bu kapsamda daha evvel, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu’nun 16 ncı maddesi uyarınca, turizm belgeli yatırım ve işletmelerin indirimli tarifeden yararlanacakları kararlaştırılmış iken, 4736 sayılı Kanun’un 1 inci maddesi ile turizm işletmeleri hakkındaki indirimli tarife uygulaması yürürlükten kaldırılmıştır (Dairemizin 21.04.2022 tarihli ve 2021/9170 E., 2022/3934 K. sayılı ilamı da aynı yöndedir..
6. Diğer taraftan, dava konusu talebe yönelik davalı tarafından düzenlenen yasal mevzuata bakılacak olursa;
01.01.1987 tarihinde yürürlüğe giren İSKİ Tarifeler Yönetmeliği’nin 6.2 nci maddesinde; işyeri, resmi daire özel eğitim kurumları ve özel sağlık kurumları tarifesi uygulanacak aboneler tadadi olarak belirtilmiş, (e) bendinde ise “2634 Sayılı Turizm Teşvik Kanunu gereği, turizm belgeli işletmelere, yasada belirtilen şekilde tarife uygulaması yapılır.” hükmüne yer verilmiştir.
7. Ancak, davalı tarafından turizm işletme belgeli yatırım ve işletmelere 2010 yılı sonuna kadar bölgedeki en düşük tarifeden tahakkuk yapılmakta iken, 2634 sayılı Kanun ile 4736 sayılı Kanun’un uygulanmasına yönelik tenakuzun giderilmesi için kurumları hukuk müşavirliğinden görüş talep edilmiş, hukuk müşavirliğinin adıgeçen işletmelerin indirimli tarifeden istifade edemeyeceklerine yönelik mütaalası üzerine, 2011 yılından itibaren işletmelere işyeri tarifesi üzerinden tahakkuk yapılmaya başlanmıştır.
8. Nitekim bu görüş doğrultusunda, 24.11.2011 tarihli Kurul Kararı ile yürürlüğe giren İSKİ Tarifeler Yönetmeliği ile 1987 tarihli Tarifeler Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmış ve Yönetmeliğin “İşyeri tarifesi uygulanacak aboneler” başlıklı 9 uncu maddesinde; “(1) İşyeri tarifesi uygulanacak aboneler aşağıda sıralanmış olup, mahiyetine göre bunlar;
a) Gelir sağlamak gayesi ile sürekli veya geçici olarak icra edilen her çeşit meslek, sanat faaliyeti ve zanaatın icra edildiği yerler, bürolar, ticarethaneler, fırınlar, kahvehaneler, lokantalar, gazinolar, hamamlar ve diğer ticari hizmet üretilen tüm yerler,
b) İşyerlerine ait bahçe sulama abonelikleri
c) Konsolosluk binalarının dışındaki yabancı ülkelere ait temsil faaliyeti gösteren yerler…” olarak belirlenmiş,
Yine 31.05.2018 tarihli İSKİ Abone Hizmetleri Tarife Uygulama Yönetmeliği’nde de parelel bir düzenleme cihetine gidilmiş, mezkûr Yönetmeliğin İşyeri tarifesi uygulanacak aboneler başlıklı 11 nci maddesinde, işyeri tarifesi uygulanacak aboneler “işyerleri, ferdi şantiye işyerleri, belediye iştiraklerine ait tüm hizmet binaları ve tesisleri” olarak sayılmış; müteakip “Özel tarife uygulanacak aboneler” başlıklı 15 nci maddesinde ise “Özel grup tarifesi uygulanacak aboneler aşağıda belirtilmiştir.
(a) Şehit, gazi ve engelli indiriminden faydalanan aboneler,
(b) Eğitim kurumları, yurtlar, okul pansiyonları ve kurslar,
(c) İdare ile toptan su satış protokolü yapan il sınırları dışındaki mülkî veya mahallî idareler,
(ç) 2022 Sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun kapsamında maaş bağlanmış abonelerin ikamet ettikleri konutları,
(d) 5225 Sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimleri Teşvik Kanunu gereği ”Kültür Girişim Belgeli” tesisler,
(e) 5774 Sayılı Başarılı Sporculara Aylık Bağlanması ile Devlet Sporcusu Unvanı Verilmesi Hakkında Kanun kapsamında Devlet Sporcusu unvanı verilerek Sporcu Şeref Aylığı alanların ikamet ettikleri konutları.
(f) Kamu kurum ve kuruluşlarının hizmetlerinin yürütüldüğü yerlere ait abonelikler, (g) Sağlık kurumları ve hastaneler” olarak tahdidi olarak belirlenmiştir.
3. Değerlendirme
Temyiz olunan kararda; 2634 sayılı Kanun’un 16 ncı maddesi uyarınca, turizm belgeli yatırım ve işletmelerin indirimli tarifeye yönelik muafiyetinin, 4736 sayılı Kanun’un 1 inci maddesi ile yürürlükten kaldırıldığından ve Bakanlar Kurulu Kararı ile de 2634 sayılı Kanun’un 16 ncı maddesi uyarınca, turizm belgeli yatırım ve işletmelerin sadece elektrik aboneliğinde indirimli tarifeden yararlanacağı kararlaştırılmış olduğu gözetilerek davanın reddine karar verilmesinde isabetsizlik bulunmadığının anlaşılmasına göre, davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.