YARGITAY KARARI
DAİRE : 3. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/234
KARAR NO : 2023/1537
KARAR TARİHİ : 22.05.2023
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 25. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1353 E., 2022/1909 K.
DAVA TARİHİ : 24.11.2020
KARAR : Davanın reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Eskişehir 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/298 E., 2021/106 K.
Taraflar arasındaki rücuen tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; davalı Okul Müdürlüğünde kayıtlı olup, Eskişehir Devlet Hastanesinde staj yapan öğrencilere hastane yönetimi tarafından staj ücreti ödendiğini, 3308 sayılı yasanın 25 inci maddesi ile bu kapsamda davalı ile Eskişehir Devlet Hastanesi arasında 02.12.2013 tarihinde imzalanan Öğrencilerin Mesleki Eğitim Uygulamalarına İlişkin Protokolün 14 üncü maddesindeki “Bu protokol hükümleri Eskişehir Devlet Hastanesine herhangi bir mali mükellefiyet terettüp ettirmez.” hükmü uyarınca ödenen staj ücretinden davalının sorumlu olduğunu belirterek, ödenen 2017/ Şubat – Mart – Nisan ve Mayıs ayları staj ücretleri bedeli toplamı olan 122.728,65 TL’nin ödeme tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsilini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı; okulda kayıtlı olup mesleki stajlarını Eskişehir Devlet Hastanesinde yapan öğrencilerin staj ücretleri ile ilgili olarak 3308 sayılı Kanun’un 25 inci maddesi uyarınca ödeme yükümlülüğünün davacı kuruma ait olduğunu, bununla birlikte Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 114 üncü maddesi uyarınca stajyer öğrenci istihdam etmek zorunda olan kurumların öğrenci başına asgari ücretin 2/3’ü oranında katkı payı ödemek zorunda olduğunu, stajyer öğrencilerin maddi yük değil bir avantaj olduğunu, yine 3308 sayılı Kanun’un 36 ncı maddesi uyarınca iş yerlerinde yapılan pratik eğitim giderlerinin iş yerince karşılanması gerektiğini belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; taraflar arasında davalı okulun öğrencisi olan öğrencilerin davacı idareye bağlı hastanede staj yaptıkları ve davacı idare tarafından staj yapan öğrencilere ödeme yapıldığı hususunda bir ihtilaf bulunmadığı, ihtilafın davacı idare tarafından ödenen staj ücretinden davalının sorumlu olup olmadığı ve davacı idarenin ödediği ücreti davalıdan talep edip edemeyeceği hususuna ilişkin olduğu, 02.12.2013 tarihli protokolün Eskişehir Devlet Hastanesi Başhekimliği ile davalı şirkete ait lise müdürlüğü arasında düzenlendiği, protokolün 1 ve 2 nci maddesi ile davalı Meslek Lisesinin 11 ve 12 nci sınıflarında öğrenim gören öğrencilerin stajlarının Eskişehir Devlet Hastanesinde yapılması, 5.1.e maddesi ile işletmede beceri eğitimi/staj/yaz uygulamasına katılan öğrencilerin yemek giderlerinin lise müdürlüğü tarafından karşılanması, 14’üncü maddesi ile protokol hükümlerinin Eskişehir Devlet Hastanesine herhangi bir mali mükellefiyet terettüp ettirmeyeceğinin kararlaştırıldığı, bu protokol kapsamında davalı lise müdürlüğü 11 ve 12 nci sınıf öğrencileri/velileri ile Eskişehir Devlet Hastanesi Başhekimliği arasında staja ilişkin mahkemenin 2018/37, 38 ve 67 E. sayılı dosyaları ile diğer birçok dosyada mevcut olduğu üzere sözleşmelerin imzalandığı, bu sözleşmeler ile staj yapan öğrencilerin staj ücreti almayacaklarına dair sözleşmelere hüküm eklendiği, ancak staj yapan öğrencilerin staj ücreti alacağına dair Sağlık Bakanlığına karşı açtıkları davalarda bu hüküm geçersiz kabul edilerek staj ücreti alacaklarına hükmedildiği, 3308 sayılı Kanun’un 25 ve 36 ncı maddeleri uyarınca davacı idareye bağlı hastanede staj yapan öğrencilere ödenecek staj ücretinin stajın yapıldığı iş yeri tarafından ödenmesinin kararlaştırıldığı, nitekim davacı idareye bağlı hastane başhekimliği tarafından staj yapacak öğrencilerin velileri ile imzalanan sözleşmelerde staj ücretinden sorumlu olunmamasına dair hükümler konulduğu ancak bu hükümlerin geçersiz olduğu, her ne kadar davacı idare davalı okul yönetimi ile imzalanan protokolün 14 üncü maddesi uyarınca staj ücretinden okul yönetiminin sorumlu olduğunu iddia etmiş ise de, protokolün 2 nci maddesi ile amacının öğrencilerin mesleki eğitim uygulamalarını Eskişehir Devlet Hastanesinde yapabilmelerine ilişkin iş ve işlemleri düzenlemek olduğu, nitekim protokol maddeleri ile öğrencilerin mesleki uygulamalarını yapabilmelerine ilişkin iş ve işlemlerin düzenlendiği, ayrıca protokolün 5/1-e maddesi ile staj yapan öğrencilerin yemek giderlerinin okul yönetimi tarafından karşılanacağının kararlaştırıldığı, ancak staj ücretinden okul yönetiminin sorumlu olduğuna dair herhangi bir açık düzenleme olmadığı, bu kapsamda 14 üncü maddedeki protokol hükümlerinin Eskişehir Devlet Hastanesine herhangi bir mali yükümlülük terettüp ettirmeyeceği ifadesi ile protokol hükümlerinin uygulanmasının kastedildiği, bu ifadenin staj ücretinden okul yönetiminin sorumlu olduğu anlamına gelmeyeceği, bu haliyle davacı idarenin ödediği staj ücretinden davalı okul yönetiminin sorumlu olmadığı belirtilerek davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; 3308 sayılı Kanun’un 25 inci maddesi ile mesleki eğitim gören örgün öğrenim öğrencilerine ücret ödeme zorunluluğu getirilmesine rağmen, bu ücret ile ilgili hususların okul müdürlüğü ile iş yeri sahibi arasında düzenlenecek sözleşme ile belirleneceğinin belirtildiğini, davalı ile Eskişehir Devlet Hastanesi arasında 2013 yılında Öğrencilerin Mesleki Eğitim Uygulamalarına İlişkin Protokol imzalandığını, bu protokolün 14 üncü maddesi hükmüne istinaden staj yapan öğrencilerin ücreti konusunda 3308 sayılı Kanun’dan dolayı sorumlu olan kurumun, sözleşmeden dolayı sorumlu olana Borçlar Kanunu’nun genel hükümleri uyarınca rücu edeceğinin açık olduğunu, Mahkemece öğrencilerin staj ücretlerinin okul müdürlüğünce ödeneceğine dair açık hüküm bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine hükmedilmesinin doğru olmadığını, tarafların kendi serbest iradeleri ile düzenledikleri ve imza altına aldıkları protokol hükümleri gereğince edimlerini yerine getirmek zorunda olduklarını ileri sürerek, istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; Özel Eskişehir Yesevi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğrencilerinin davacı Bakanlığa bağlı Eskişehir Devlet Hastanesinde 2017 yılı Şubat ayından Mayıs ayına kadar staj yaptıkları ve bu süre içerisinde dava konusu staj ücretlerinin ödendiğinin anlaşıldığı, özel okul öğrencilerinin staj veya tamamlayıcı eğitime devam etmelerinin zorunluluk arz ettiği, davacı idare tarafından hazırlanıp davalıya sunulan davaya konu 02.12.2013 tarihli protokolün kapsamı ve akdediliş amacı dikkate alındığında genel işlem koşulları içeren tek tip sözleşme niteliğinde olduklarının kabulünün gerektiği, aynı amaçla düzenlenen sözleşmelerin metinlerinin özdeş olmamasının bu sözleşmelerin içerdiği hükümlerin genel işlem koşulu sayılmasını engellemeyeceği, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 25 inci maddesinde staj ücretlerinden doğrudan staj yapılan işletmenin sorumlu olduğunun belirlendiği, yasa ile işletmeye yüklenen bu sorumluluğun hazırlanan tek tip sözleşmeler ile özel okula aktarılmasının doğru olmadığı, TBK’nın 21 inci maddesinin 1 inci fıkrasına göre protokollerin ve sözleşmelerin bu hususa ilişkin ilgili hükümlerinin yazılmamış sayılması gerektiği ve geçersiz olduğu, davacının ödenen staj ücretlerini özel eğitim kurumundan rücuen talep etmekte haklı olmadığı gerekçesiyle, davacı tarafın istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf gerekçelerini tekrarlayarak, istinaf incelemesi sonucu verilen kararda protokoldeki söz konusu maddelerin genel işlem niteliğinde olduğu, TBK’nın 21 inci maddesinin 1 inci fıkrası uyarınca ilgili hükümlerin yazılmamış sayılması gerektiği belirtilmişse de, TBK’da yer alan mezkur düzenlemeler ile akdin zayıf tarafı durumunda olan tarafın koruma altına alındığının açık olduğunu, oysa somut olayda davalı şirketin TTK kapsamında tüzel kişiliğe haiz, özellikle ekonomik hususlarda çok deneyim ve tecrübe sahibi, hatta yine kanun gereğince ticari işletmesiyle ilgili tüm faaliyetlerde basiretli iş adamı gibi davranma yükümlülüğünün olduğu, dolayısıyla ticari işletmesiyle ilgili sözleşmeleri yaparken ve bu sözleşmelerden doğan borçlarını yerine getirirken de basiretli bir iş adamı gibi davranmak zorunda olduğunu, sözleşme maddelerinin son derece açık, net ve basit olduğunu, tarafların kendi serbest iradeleri ile düzenledikleri ve imza altına aldıkları protokol hükümleri gereğince edimlerini yerine getirmek zorunda olduklarını, idarelerince davalı lehine bir kolaylık ve fayda sağlandığının tartışmasız olduğunu ileri sürerek, kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, davacı idareye bağlı hastane ile davalı arasında imzalanan protokol gereği staj yapan öğrencilere ödenen staj ücretlerinin davalıdan tahsiline ilişkin rücuen tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun (3308 sayılı Kanun) “Ücret ve Sosyal Güvenlik” başlıklı 25 inci maddesinin birinci fıkrasında; “(Değişik: 2/12/2016-6764/45 md.) Aday çırak ve çıraklar ile işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere işletmeler tarafından ödenecek ücret ve bu ücretlerdeki artışlar, düzenlenecek sözleşme ile tespit edilir. Ancak, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında staj veya tamamlayıcı eğitim gören öğrencilere asgari ücretin net tutarının; yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde yüzde otuzundan, yirmiden az personel çalıştıran işyerlerinde yüzde onbeşinden, aday çırak ve çırağa yaşına uygun asgari ücretin yüzde otuzundan, kalfalık yeterliğini kazanan mesleki eğitim merkezi 12’nci sınıf öğrencilerine asgari ücretin yüzde ellisinden aşağı ücret ödenemez. Bu amaçla kamu kurum ve kuruluşları gerekli tedbirleri alır. Staj yapacak işletme bulunamaması nedeniyle stajını okulda yapan ortaöğretim öğrencileri ile yükseköğretim kurumları ve birimlerinde yapan yükseköğretim öğrencilerinin yaptıkları stajlar bu fıkra hükmü kapsamı dışındadır.” denilmiştir.
2. 3308 sayılı Kanunun “Eğitim giderleri” başlıklı 36 ncı maddesinde; “Aday çırak, çırak, kalfa ve işletmelerde mesleki eğitimde kamu ve özel kuruluşlarca yapılan teorik ve pratik eğitim giderleri kendi kurum ve kuruluşlarınca, işyerlerinde yapılan pratik eğitimin giderleri ise işyerlerince karşılanır.” düzenlemesi mevcuttur.
3. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (6098 sayılı Kanun) 20 nci maddesinde; “Genel işlem koşulları, bir sözleşme yapılırken düzenleyenin, ileride çok sayıdaki benzer sözleşmede kullanmak amacıyla, önceden, tek başına hazırlayarak karşı tarafa sunduğu sözleşme hükümleridir. Bu koşulların, sözleşme metninde veya ekinde yer alması, kapsamı, yazı türü ve şekli, nitelendirmede önem taşımaz.
Aynı amaçla düzenlenen sözleşmelerin metinlerinin özdeş olmaması, bu sözleşmelerin içerdiği hükümlerin, genel işlem koşulu sayılmasını engellemez.
Genel işlem koşulları içeren sözleşmeye veya ayrı bir sözleşmeye konulan bu koşulların her birinin tartışılarak kabul edildiğine ilişkin kayıtlar, tek başına, onları genel işlem koşulu olmaktan çıkarmaz.
Genel işlem koşullarıyla ilgili hükümler, sundukları hizmetleri kanun veya yetkili makamlar tarafından verilen izinle yürütmekte olan kişi ve kuruluşların hazırladıkları sözleşmelere de, niteliklerine bakılmaksızın uygulanır.” denilmiştir.
4. 6098 sayılı Kanun’un “Yazılmamış sayılma” başlıklı 21 inci maddesi; “Karşı tarafın menfaatine aykırı genel işlem koşullarının sözleşmenin kapsamına girmesi, sözleşmenin yapılması sırasında düzenleyenin karşı tarafa, bu koşulların varlığı hakkında açıkça bilgi verip, bunların içeriğini öğrenme imkânı sağlamasına ve karşı tarafın da bu koşulları kabul etmesine bağlıdır. Aksi takdirde, genel işlem koşulları yazılmamış sayılır…”, aynı Kanun’un “Yazılmamış sayılmanın sözleşmeye etkisi” başlıklı 22 nci maddesinde ise; “Sözleşmenin yazılmamış sayılan genel işlem koşulları dışındaki hükümleri geçerliliğini korur. Bu durumda düzenleyen, yazılmamış sayılan koşullar olmasaydı diğer hükümlerle sözleşmeyi yapmayacak olduğunu ileri süremez.” hükmünü içerir.
5. 6098 sayılı Kanunun “İçerik denetimi” başlıklı 25 inci maddesinde; “Genel işlem koşullarına, dürüstlük kurallarına aykırı olarak, karşı tarafın aleyhine veya onun durumunu ağırlaştırıcı nitelikte hükümler konulamaz.” ve “Sözleşme özgürlüğü” başlıklı 26 ncı maddesinde ise; “Taraflar, bir sözleşmenin içeriğini kanunda öngörülen sınırlar içinde özgürce belirleyebilirler.” denilmiştir.
3.Değerlendirme
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerini değerlendiren Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın dayandığı yasal ve hukuksal gerekçelerin yerinde olmasına göre, davacı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
22.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.