YARGITAY KARARI
DAİRE : 3. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/8235
KARAR NO : 2023/369
KARAR TARİHİ : 28.02.2023
MAHKEMESİ : Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1301 E., 2022/1620 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Elmalı Sulh Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/1050 E., 2022/242 K.
Taraflar arasındaki sözleşmenin feshi ve kiralananın tahliyesi davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; davalı ile 200710516 ruhsat numaralı mermer sahası için 25.12.2007 tarihinde rödovans sözleşmesini imzaladığını, sözleşmede davalınn %6 rödovans bedeli ödeyeceğinin ve faaliyet raporu vereceğinin kararlaştırıldığını, davalının yükümlülüklerini yerine getirmediğini, bu nedenle davalıya Torbalı 6. Noterliğinin 10.09.2021 tarihli ve 7992 yevmiye sayılı ihtarnamesini keşide ederek rödovans bedelinin ve ilgili evrakların teslimini, aksi halde sözleşmenin feshedileceğini bildirilerek 60 günlük süre verdiğini, davalının ihtarnamenin gereğini yerine getirmediğini, tacir olmadığından rödovans sözleşmesindeki yetkiye dair kararlaştırmanın geçerli olmadığını ileri sürerek; temerrüt ve sözleşmeye aykırılık nedenleriyle sözleşmenin feshine, ruhsat sahasının tahliyesine, maden ruhsatının davacıya iadesi ile adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı; yetkili ve görevli mahkemenin İzmir Bölge Asliye Ticaret Mahkemesi olduğunu, şekle aykırılık nedeniyle geçersiz olan 25.12.2007 tarihli sözleşmede her ne kadar “rödovans sözleşmesi” başlığına yer verilmiş ise de sözleşmenin maden ruhsatının devri maksadı ile imzalandığını, nitekim tarafların iradelerine uygun olarak ruhsatın kendisine devredildiğini, davacının Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü huzurunda ruhsatı tüm hak ve yükümlülükleri ile devretme beyanında bulunduğunu, bu beyanın davacı ve şirket yetkilisi tarafından imzalandığını, maden ruhsatı devrinin Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün 04.01.2008 tarihli yazısı ile gerçekleştiğini, bu devir ile birlikte davacı tarafın maden ruhsatı üzerinde hiçbir hak ve tasarrufu kalmadığını, davaya konu sözleşmenin kira ilişkisi niteliğinde olmayıp bir kısmı peşin bir kısmı ise üretilen maden miktarına bağlı olarak satış bedelinin kararlaştırıldığı vadeli bir satış sözleşmesi olduğunu, sözleşmenin ruhsat süresi boyunca devam edeceğinin düzenlendiğini, sözleşme bitiminde ruhsatın davacıya iade edileceğine ilişkin bir madde bulunmadığını, maden ruhsatının devrini amaçlayan sözleşme uyarınca ruhsat devir bedelini davacıya ödediğini, nitekim davacının sözleşme tarihinden itibaren 12 yıllık süre boyunca bir ihtarda bulunmadığını, davacının iddialarının hakkın kötüye kullanılması niteliğinde olduğunu savunarak; davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; taraflar arasında imzalanan 25.12.2007 tarihli sözleşmenin başlığı ile 2, 3, 4, ve 5. maddeleri gözetildiğinde rödovans sözleşmesi olduğu ve ürün kirası hükümlerine tabi olduğu, kira ilişkisini reddeden davalının 2019 ve 2020 yılı kira bedellerini ödediğine dair bir savunmada bulunmadığı, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 362 nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca sözleşmenin feshi şartlarının oluştuğu gerekçesiyle, davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili dilekçesinde; davanın gerekli ve görevli mahkemede açılmadığını, davanın taraflar arasında İzmir 10. Sulh Hukuk Mahkemesinde görülmekte olan dava ile birleştirilmesi taleplerinin kabul edilmediğini, eksik harcın süresinde tamamlanmadığını bildirdikten sonra, imzalanan sözleşmenin maden ruhsatının devri maksadı ile imzalanan vadeli bir satış sözleşmesi olduğunu ileri sürerek, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacı eski ruhsat sahibinin rödovans ilişkisi kurmak kastı ile davalı ile davaya dayanak sözleşmeyi imzaladığı ve bu sözleşme kapsamında maden ruhsatını davalıya devrettiği, davalının zaman içerisinde sözleşmeden kaynaklanan rödovans bedeli ödemek ve yıllık raporların bir suretini devredene vermek gibi asli bir kısım edimlerini yerine getirmediği, davacının bunun üzerine yasal ihtarname ile rödovans bedellerinin ödenmesi ve yıllık raporların verilmesi için davalıya 60 gün süre verdiği, davalı tarafça ödeme iddiası bulunmadığından, İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle; davalının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili dilekçesinde; istinaf dilekçesinde bildirdiği sebepleri ileri sürerek, kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, taraflarca imzalanan 25.12.2007 tarihli sözleşmenin temerrüt nedeniyle feshi, kiralananın tahliyesi ve maden ruhsatının davacıya iadesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1-Ürün kirasının bir türü olan rödovans sözleşmesi, tam iki tarafa borç yükleyen atipik bir özel hukuk sözleşmesi olup; maden işletme hakkı (ruhsat) sahibinin, işletme ruhsatı sahasının tamamının veya bir kısmının belirli süreliğine işletme hakkını devretmeyi taahhüt ettiği, devralanın da bunun karşılığında ruhsat sahasında belirli miktarda üretim yapmayı ve bu üretim karşılığında ürettiğinin belli bir miktarı üzerinden rödovans bedeli ödemeyi taahhüt ettiği bir özel hukuk sözleşmesidir. Rödovans sözleşmesi ile maden ruhsat devri değil, bu ruhsatta mündemiç olan hakkın rödovans bedeli karşılığında bir başkasına belirli bir süre ile kullandırılması amaçlanır.
2-Temerrüt nedeniyle tahliyeye karar verilebilmesi için; istenen kira parasının veya yan giderin muaccel (istenebilir) olması ve kira bedeli ile yan giderin verilen sürede ödenmemiş bulunması, ihtarnamede verilen süre içerisinde kira parasının ödenmemesi halinde akdin feshedileceğinin açıkça belirtilmesi gerekir. Kiracıya verilecek süre ürün kiralarında en az altmış gündür. Kira parası götürülüp ödenmesi gereken borçlardan olduğundan, kiralayana elden ödenmesi veya gideri kiracıya ait olmak koşuluyla konutta ödemeli olarak PTT kanalıyla gönderilmesi gerekir. Bundan ayrı, sözleşmede özel bir koşul kabul edilmişse bu hususta gözönünde tutulmalıdır. Açıklanan şekilde yapılmayan ödemeler yasal ödeme olarak kabul edilemez. Ancak teamül haline gelmiş bir ödeme şekli varsa bu şekilde yapılan ödemede geçerlidir.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar; tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre, usul ve kanuna uygun olup davalı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,28.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.