YARGITAY KARARI
DAİRE : 3. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/6703
KARAR NO : 2023/2243
KARAR TARİHİ : 14.09.2023

İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/601 E., 2022/946 K.

İLK DERECE MAHKEMESİ : İzmir 7. Asliye Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2021/609 E., 2021/1148 K.

Taraflar arasındaki muarazanın giderilmesi davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.

Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında davanın kabulüne karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı kooperatif; üyelerinin kullanımında olan hobi amaçlı tarım arazileri nedeniyle ilk olarak 2018 yılında abonelik olmadan kanalizasyon hattına bağlantı yapıldığını, ihbar üzerine davalı tarafından boru hattı kırılarak aboneliğe zorlandığını, 01.12.2020 tarihinde sondaj suyu ve atıksu abonelik sözleşmesi imzalandığını, sayaç bağlanmasına karşın kanalizasyon bağlantısının sağlanmadığını, bu amaçla yaptığı başvuruyu reddeden davalının gerekçe olarak; kooperatife ait arazi hakkında 5403 sayılı … Kanunu’nun 21 nci maddesine göre idari yaptırım uygulandığını belirten Seferihisar Kaymakamlığı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü’nün 17.02.2020 tarihli yazısını gösterdiğini, ayrıca davalının sözleşmeye konu hizmetin vidanjör yoluyla gerçekleştirilebileceğini bildirdiği, sözleşmenin iptal edilmediğini, davalının ifadan kaçındığını, söz konusu arazide … ihtiyaçların karşılanamadığını ileri sürerek; sözleşme gereği … su aboneliğinin kurulması ve kanalizasyon hizmetinin sağlanmasına karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı; davacı kooperatifin kullanımındaki alanda daha önce dava dışı … adına abonelik yapıldığını, söz konusu arazinin tarım dışı kullanımı nedeniyle Seferihisar Kaymakamlığı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından idari yaptırım kararı uygulanarak alt yapı hizmetlerinin iptali gerektiğinin bildirildiğini, karar üzerine 26.02.2020 tarihinde sayaçların söküldüğünü, 25.09.2020 tarihli tutanakla kanalizasyon hizmeti bulunmamasına rağmen … yollarla motopomp sistemiyle bağlantı yapıldığının tespit edildiğini, davacının kuyu suyu kullandığının belirlenmesi üzerine 01.12.2020 tarihinde … su aboneliği tesis edildiğini, bu sözleşmede kanalizsyon hattı döşemeye zorlayan hüküm bulunmadığını, idareninin kararına uyma zorunluluğu bulunduğunu, gerekli yasal şartların yerine getirilmesi halinde bağlantı talebinin yeniden değerlendirileceğinin ve bu sürede vidanjör vasıtasıyla hizmetin sağlanabileceğinin ifade edildiğini savunarak, davanın reddini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 14.12.2021 tarihli ve 2021/609 E., 2021/1148 K. sayılı kararıyla; davacı kooperatife ait taşınmazda izinsiz olarak yapıldığı tespit edilen yapılar hakkında 5403 sayılı … Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamında işlem yapıldığı, idari yaptırım kararı ile 419.543,30 TL idari para cezası verildiği ve parsellerdeki yapıların yıkılarak eski haline getirilmesi gerektiği ihtarının davacı kooperatife tebliğ edildiği, idari yaptırım kararı doğrultusunda su aboneliklerinin iptal edilmesinin istenildiği, dava konusu taşınmazlar hakkında alınan idari yaptırım kararı çerçevesinde su aboneliklerinin iptali işleminin hukuka uygun olduğu, izinsiz olarak inşa edildikleri tespit edilen ve haklarında idari yaptırım kararı alınması akabinde yıkılmasına karar verilen yapıların bulunduğu taşınmazlara ait … su aboneliğinin kurulması ve kanalizasyon hizmeti sağlanması talebinin yerinde olmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; davalı tarafından abone yapılmaya zorlanıldığını, ardından abonelik sözleşmesi imzalandığını, sözleşmenin iptal edilmediğini ve halen yürürlükte olduğunu, resmi kapı numarataj dahi bulunduğunu, sözleşmeden … borcun yerine getirilmesi gerektiğini ileri sürerek, kararın kaldırılmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; 19.11.2020 yapılan kontrolde davacı kooperatifin artezyen vasıtasıyla kuyu suyu kullandığının tespiti üzerine … su aboneliği için başvuru yapılması gerektiği belirtilerek tutanak düzenlendiği, 01.12.2020 tarihinde “su ve atıksu abonelik sözleşmesi” imzalanarak sayaç takıldığı, sözleşme imzalanmasına rağmen hat ile bağlantısı sağlanmaması üzerine davalının 19.01.2021 tarihli cevabi yazısıyla idari yaptırım kararını gerekçe göstererek ancak vidanjörle çekim hizmeti verilebileceğini bildirildiği, her ne kadar davalı cevap dilekçesinde; 01.12.2020 tarihli abonelik sözleşmesinde idarelerini dava konusu yere kanalizasyon hattı döşemeye zorlayan hiçbir hüküm bulunmadığını ileri sürmüşse de, sözleşme içeriği ve 19.01.2021 tarihli kooperatife hitaben yazılan yazı gözetildiğinde bu savunmaya itibar edilemeyeceği, davalının tacir sayılan tüzel kişi olduğu, basiretli tacir olarak imzalanan sözleşme hükümleriyle bağlı olan davalının ancak şartların ortadan kalktığının anlaşılması halinde aboneliği iptal yoluna gidebileceği, idari yaptırım kararına rağmen sözleşme yaptığı için kendini bağladığı, ifadan kaçınamayacağı, talimatlara göre hareket etme zorunluluğu bulunmadığı, davacının haklı olarak sözleşme hükümlerinin uygulanmasını talep ettiği gerekçesiyle; istinaf başvurunun esastan kabulüne, yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulü ile davalının sözleşmeyle hüküm altına alınan tüm yükümlülükleri tarafların yerine getirmesi gerektiğinden bu konudaki muarazanın giderilmesine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; davacının istinaf dilekçesininin tebliğ edilmediğini, savunma hakkı verilmeden karar verildiğini, idari yaptırım kararına uymak zorunda olduklarını, söz konusu kararda alt yapı hizmetlerinin iptal edilmesi gerektiğinin belirtildiğini, yargı kararı ile anılan kararın iptal edilmediğini, izinsiz olarak tarım dışı amaçla kullanıldığını, 19.11.2020 tarihli tutanakla davacının artezyen vasıtasıyla kuyu kullandığının tespit edildiğini, … suyun bertaraf edilmesi için kuyu suyu örnekleme aboneliği tesis edildiğini, dava konusu yere kanalizasyon hattı döşemeye zorlayan hüküm bulunmadığını, Tarifeler Yönetmeliğine göre şebeke dışı kaynaklardan su kullandığı tespit edilen kişilere yönelik abonelik sözleşme türü olduğunu, idari yaptırım kararından önce tesis edilen su aboneliği sözleşmelerinden farklı olduğunu, sözleşmenin amacının o bölgeye kanalizasyon hattı döşemek değil artezyen kullanımı sonucu … suyun vidanjör vasıtasıyla toplanarak arıtma tesisine getirilmesinin sağlanması olduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, … su bağlantı hizmeti husunda yaratılan muarazanın giderilmesi istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 18 … maddesinin ikinci fıkrasında; her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerektiği belirtilmiştir.

2. 20.11.1981 tarihli ve 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un (2560 sayılı Kanun) Kanalizasyon şebekesine bağlanma zorunluluğu başlıklı 17 nci maddesi; “Kanalizasyon şebekesi bulunan cadde ve sokaklardaki her taşınmazın kanalizasyona bağlanması zorunludur. Bu bağlantılar, bedeli taşınmazın sahibinden alınmak suretiyle … tarafından yapılır veya projesine uygun olarak yaptırılır”.
“Su ve Kanalizasyon durum belgesi” başlıklı 18 … maddesi; “Yapı için belediyeden ruhsat isteyen … ve tüzel kişiler, daha önce …’den su ve kanalizasyon durumu hakkında belge almak zorundadır. … o yerdeki su ve kanalizasyon şebekesine göre su ve kanalizasyon durum belgesi verir. Yapıların durum belgesi alınmadan veya tesisatın durum belgesine aykırı olarak yapılması hallerinde imar mevzuatının ruhsatsız yapılar hakkındaki hükümleri uygulanır. İmar planlarının hazırlık safhasında altyapı tesisleriyle uyum yönünden …’nin de görüşünü almak şarttır.” hükümlerini içermektedir.

3. 5393 Sayılı Belediye Kanunu’nun (5395 sayılı Kanun)14 üncü maddesinin (a) bendine göre mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; imar, su ve kanalizasyon hizmetlerini sunmak, belediyelerin görevidir.

4. 5403 sayılı … Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nun 21 … maddesinin a bendinde; ” Arazi kullanımı için izinsiz işe başlanılması ya da alınan izne uygun kullanılmaması halinde; valilik işi tamamen durdurur, yapılan iş tamamlanmış ise kullanımına izin verilmez. Arazi sahibine veya araziyi bozana bin Türk Lirasından az olmamak kaydıyla, kullanılan veya zarar verilen alanın her metrekaresi için on Türk Lirası idarî para cezası verilir. Büyük … koruma alanlarında bu ceza iki … olarak uygulanır. İdarî para cezasının tebliğinden itibaren bir ay içinde başvurularak 13 üncü veya 14 üncü maddelerdeki izinlerin alınması şartıyla işin tamamlanmasına, bitmiş ise kullanımına izin verilebilir. Başvuru yapmayanlara veya izin talepleri uygun görülmeyenlere, izinsiz bütün yapılarını yıkması ve araziyi tarımsal üretime uygun hale getirmesi için iki ay süre verilir. Verilen süre içinde izinsiz yapıların yıkılmadığı ve arazinin tarımsal üretime uygun hale getirilmediğinin Bakanlık birimlerince tespit edilmesi durumunda; valilikçe faaliyet durdurulur ve bu bendin ikinci cümlesinde belirtilen idarî para cezası üç … olarak uygulanır. İzinsiz bütün yapılar, masrafları Bakanlıkça karşılanmak kaydıyla, bir ay içinde belediyeler veya il … idarelerince yıkılır ve taşınmazlar tarımsal üretime uygun hale getirilir. Arazinin tarımsal üretime uygun hale getirilmesi için yıkım ve temizleme masrafları sorumlulardan Bakanlıkça genel hükümlere göre tahsil edilir.” düzenlemesi yer almaktadır.

5. İzsu Tarifeler Yönetmeliğinin Atıksu parsel bağlantı ücretine ilişkin 18 … maddesi;
” (1) … yapılan binalar ve abonelikler için atıksu kaynağını teşkil eden parselin yola olan sınırlarından kanalizasyon şebekesine kadar bağlantı yolunun açılması malzeme temini, tesisi ve bağlantısı İZSU tarafından yapılır. Yapılan bu bağlantının masrafı ait olduğu yılın malzeme ve işçilik fiyatları dikkate alınarak Yönetim Kurulunun belirleyeceği bedel üzerinden peşin olarak alınır.
2) Mevcut parselin yola olan sınırlarından kanalizasyon şebekesine kadarki bölümünde yenilenmesi ihtiyacının doğması halinde, yenileme imalatı İZSU tarafından yapılır.”

6. Aynı Yönetmelik’in vidanjör tarifesine ilişkin 19 uncu maddesine göre;
” (1) Vidanjörün bir seferlik çekim hizmeti ücreti … ve Şehircilik Bakanlığı Bayındırlık Genel Fiyat Analizi verilerine göre şöyle hesaplanır.
a) Vidanjör satın alma bedelinin amortisman saat emsali 0.000171 ile çarpılmak suretiyle bulunacak bir saatlik amortisman ücretine, yakıt giderleri, şoför ve vasıfsız işçinin birer saatlik cari ücreti eklenerek vidanjörün bir saatlik çekim bedeli hesaplanır. Bir saat içinde iki seferlik çekim yapılacağı kabul edilerek bir seferlik çekim için yarım saatlik ücret tahakkuk ettirilerek hesaplanır.
b) İZSU’dan izin … … vidanjörlerden yıllık vidanjör çalışma izin belgesi bedeli ve teminat bedeli alınır. Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) oranı esas alınarak her yıl ilgili daire başkanlığınca güncellenen bu bedelleri belirlemeye İZSU Yönetim Kurulu yetkilidir.” bulunmaktadır.

3. Değerlendirme
Dosyadaki bilgi ve belgelerden; İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün 17.02.2020 tarihli yazısıyla aboneliklerin iptaline yönelik bildirim yapılmasına karşın davalı kurum tarafından düzenlenen 19.11.2020 tarihli tutanakla davacının abonelik sözleşmesi imzalaması aksi halde aboneliğin resen başlatılarak tahakkuk çıkarılacağının ifade edildiği, buna göre taraflar arasında 01.12.2020 tarihinde abonelik sözleşmesi imzalandığı, anılan bu sözleşme kapsamında davalı kurumun yükümlülüklerini yerine getirmesi gerektiği, içeriğinde vidanjör hizmeti verileceğine dair hüküm bulunmayan sözleşmenin iptali yoluna gidilmediği, davalının yukarıda yer verilen 2560 ve 5393 sayılı Kanun hükümleri kapsamında hizmet verilmesine yönelik sorumluluğu bulunduğu anlaşılmakla, davalı tarafın temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.

VI. KARAR

Açıklanan sebeplerle;

Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 … maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz edene yükletilmesine,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

14.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.