YARGITAY KARARI
DAİRE : 3. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/5481
KARAR NO : 2023/1782
KARAR TARİHİ : 06.06.2023
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1695 E., 2022/454 K.
DAVACI/ BİRLEŞEN DAVADA
DAVALI/BİRLEŞEN DAVADA
DAVA TARİHİ : 16.09.2014
KARAR : Asıl davanın kısmen kabulü, birleşen 2006/157 E. sayılı davanın reddi, birleşen 2008/280 E. sayılı davanın kısmen kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : Konya 1. Asliye Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2014/999 E., 2021/284 K.
Taraflar arasındaki asıl alacak, birleşen tazminat davalarından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl davanın kısmen kabulüne, birleşen 2006/157 E. sayılı davanın reddine ve birleşen 2008/280 E. sayılı davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı-birleşen dosyalarda davalı vekili ve davalı-birleşen dosyalarda davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı-birleşen dosyalarda davacı vekilinin başvurusunun esastan reddine, davacı-birleşen dosyalarda davalı vekilinin başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle asıl davanın kısmen kabulüne, birleşen 2006/157 E. sayılı davanın reddine ve birleşen 2008/280 E. sayılı davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı-birleşen dosyalarda davacı tarafından temyiz ve davacı-birleşen dosyalarda davalı tarafından katılma yoluyla temyiz edilmekle ve davacı-birleşen dosyalarda davalı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı yapılması istenilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda,
Dosya içeriğine göre birleşen Konya 1.Asliye Ticaret Mahkemesinin 2008/280 E. sayılı dosyasında hüküm altına alınan ve temyize konu edilen toplam miktar 10.505,54 TL olup, Bölge Adliye Mahkemesinin karar tarihi itibari ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 362 nci maddesi uyarınca kesinlik sınırı olarak belirlenen 107.090,00 TL’nin altında kaldığı anlaşılmakla; davacı-birleşen dosyalarda davalının, birleşen Konya 1.Asliye Ticaret Mahkemesinin 2008/280 E. sayılı davası yönünden temyiz dilekçesinin reddine karar vermek gerekmiştir.
Davacı-birleşen dosyalarda davalının asıl dosya yönünden gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçesinin ve davalı-birleşen dosyalarda davacının temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra 06.06.2023 tarihinde duruşma yapılmasına ve duruşma gününün taraflara davetiye ile bildirilmesine karar verilmiştir
Belli edilen günde gelen davacı-birleşen dosyalarda davalı vekili Avukat Hasan Hüseyin Çelik ile davalı-birleşen dosyalarda davacı vekili Avukat Seda Güneş Sözen’in sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için uygun görülen saat 14.00’te Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlenerek dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Asıl davada davacı … İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili dava dilekçesinde özetle; davacı şirket ile Konya Jandarma Bölge Komutanlığı arasında Konya 4. Noterliğinden 28.07.2005 tarihli kömür alımına ilişkin sözleşme imzalandığını, bu sözleşme gereğince davacı şirketin davalı tarafa 200 ton ithal ve 2800 ton yerli linyit kömürü teslim ettiğini, 02.11.2005 tarihinde davalı komutanlık tarafından davacı şirkete gönderilen ihtarnamede kömürlerin sözleşme şartnamesine uygun olmadığı gerekçesi ile 5 gün içerisinde geri alınmasının ihtar edildiğini, davacı şirketin de sözleşmeye uygun muayene yapılmadığı gerekçesiyle cevabi ihtarname gönderdiğini, davalı tarafından yaptırılan muayenelerin sözleşmeye uygun olmadığını ve ayrıca kömür bedelinin de ödenmediğini, davacı şirket tarafından davalı tarafa verilen teminat mektubunun da davalı tarafından şartları oluşmadan ve haksız olarak nakde çevrildiğini ileri sürerek, davacı şirket tarafından davalı tarafa teslim edilen kömürlerin fatura bedeli olan 449.580,00 TL’nin ihtar tarihi olan 02.12.2005 tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalıdan tahsiline ve ayrıca nakde çevrilen 23.000,00 TL’lik teminat mektubu bedelinin de nakde çevrildiği tarihten itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
2. Birleşen Konya 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2006/157 E. sayılı dosyasında davacı Jandama Genel Komutanlığı vekili dava dilekçesinde özetle; kömürlerin tesliminden sonra davacı komutanlık tarafından muayene yaptırılması üzerine kömürlerin istenilen nitelikte olmadığının belirlendiğini, mahkemeler aracılığı ile 52 ayrı tespit yaptırıldığını, 02.11.2005 tarihli noter ihtarnamesi ile durumun davalı yüklenici şirkete bildirildiğini, ayrıca suç duyurusunda bulunulduğunu, 08.02.2006 tarihi itibariyle her türlü tazminat vs. hakları saklı kalmak kaydıyla taraflar arasındaki sözleşmenin feshedildiğini, davacı Komutanlığın reddedilen bu kömürler yerine başka bir tedarikçiden kömür aldığını, yeni alınan kömürlerin toplam tutarının 487.257,40 TL olduğunu, davalıdan alınan kömürün ise tutarının KDV dahil 449.580 TL olduğunu, bu uygulama nedeniyle davacı Komutanlığın 37.667,40 TL zarara uğradığını, davalı ile yapılan sözleşmeye istinaden davalıdan temin edilen 23.000 TL’lik teminat mektubunun davacı tarafından nakde çevrilerek zarardan mahsup edildiğini, davacının kalan zararının 14.667,40 TL olduğunu ileri sürerek, davacı Komutanlığın davalıdan alınan ve reddedilen kömür yerine başka bir tedarikçiden kömür temin etmek zorunda kalması nedeniyle uğradığı zarara istinaden 14.667,40 TL tazminatın, 12.07.2005 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı şirketten tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
3. Birleşen Konya 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2008/280 E. sayılı dosyasında davacı Jandama Genel Komutanlığı vekili dava dilekçesinde özetle; kömürlerin istenilen nitelikte olmadığının 02.11.2005 tarihli noter ihtarnamesi ile davalı yüklenici şirkete bildirildiğini, taraflar arasındaki sözleşmenin 35.1.15. maddesi gereğince reddedilen malın muayene sonucunun yükleniciye tebliğ edildiği tarihten itibaren 5 gün içerisinde bulunduğu yerden kaldırılmasının mecburi olduğunu, bu müddet içerisinde kaldırılmadığı takdirde yüklenicinin geçen her gün için o taahhüt toplamı para tutarının 2/10.000 tutarında para cezası ödemesinin gerektiğini, cezalı sürenin 10 günü geçemeyeceğini, geçtiği takdirde malın miktarının eksilmesinden veya evsafının kaybolmasından dolayı davacının sorumlu olmayacağının ve bu süre içerisinde oluşacak ardiye ve depolama ücretinden davalının sorumlu olacağının kararlaştırıldığını, davacı komutanlık tarafından 23.01.2006, 08.02.2006 ve 12.04.2006 tarihli ihtarnamelerin davalıya tebliğine rağmen, kömürlerin davalı yüklenici tarafından iade alınmadığını, taraflar arasındaki sözleşme bedelinin KDV hariç 381.000,00 TL olduğunu, bu miktar için 10 gün ile sınırlı 2/10.000 oranı üzerinden hesaplanan cezai şartın da 762 TL olduğunu ve davacı komutanlığın 49.388,28 TL ardiye ve depolama alacağının da bulunduğunu ayrıca, davacı Komutanlığın davalı dışında 3. kişilerden aldığı kömürün tutarının 487.257,40 TL olduğunu, ihaleye göre davalıdan sonra verilen en iyi teklifin 489.464 TL olduğunu, aradaki farkın 2.206,60 TL olup davacının zararını oluşturduğunu, taraflar arasındaki sözleşmenin 42.6.6. maddesi gereğince gelir kaydedilen teminat mektubunun yüklenicinin borcuna mahsup edilemeyecek olması ve (birleşen 2007/157 E. sayılı davada zarardan mahsup edilmesi) nedeniyle birleşen 2006/125 E. sayılı davadaki mahsup gösterilen 23.000 TL’lik zarar ile birlikte davacının zararının 25.206,60 TL’ye yükseldiğini, bu zararın 14.667,40 TL’lik tutarının Konya 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2006/157 E. sayılı dosyasında dava konusu edildiğini, kalan 10.529,20 TL daha zarar bulunduğunu ileri sürerek, 762 TL akdi cezanın 23/01/2006 tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte ve 49.388,28 TL ardiye ve depolama ücretinin de işleyecek ticari faizi ile birlikte ve ayrıca 10.529,20 TL tazminatın ise 12.07.2005 tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1. Asıl davada davalı Jandama Genel Komutanlığı vekili cevap dilekçesinde özetle; yapılan tespitlerde kömür idari tip sözleşme ve teknik şartnamede belirtilen vasıflarda olmadığından idarenin ödeme yükümlülüğü olmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
2. Birleşen Konya 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2006/157 E. sayılı dosyasında davalı … İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı tarafın Mal Alımları Denetim, Muayene ve Kabul İşlemlerine Ait Yönetmeliğin 17 ve 18 inci maddelerine aykırı hareket ettiğini, hakem MTA laboratuvarına gönderilen numune sonuçları beklenmeden reddedildiğini, yerel mahkemelerde idare tarafından yaptırılan tespitlerin 4735 sayılı Kamu İhaleleri Sözleşmeleri Kanunu’nun 11 inci maddesine aykırı olduğunu, komisyonun 3 kişiden oluşması gerektiğini, MTA laboratuvarından gelen sonuçlara göre kömürün ısı değerinin 4391 Kcal/kg olduğunu, feshin haksız olduğunu, kabul etmediklerini 13.02.2006 tarihli ihtarnameleriyle davacıya bildirdiklerini, muayenenin reddolması halinde bile sözleşmenin 11.,3.9 maddesine göre yüklenicinin getirdiği malın reddi halinde reddedilen malın yerine normal teslim süresi ve sözleşmenin 42 nci madde hükmü gereği verilecek ihtarlı süre içerisinde yeniden mal getirme hakkı olduğunu, malın ayıplı olması halinde 1 defaya mahsus ihtar edilen süre içinde malı değiştirme hakkı olduğunu, bu hakların kullandırılmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Konya 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2008/280 E. sayılı dosyasında davalı … İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde özetle; edimlerini yerine getirdiklerini, davacı tarafından yaptırılan tespitlerin 4735 sayılı Kamu İhaleleri Sözleşmeleri Kanunu’nun 11 inci maddesine aykırı olduğunu sözleşme feshinin ve teminatın irad kabul edilmesinin haksız olduğunu, 13.02.2006 tarihli ihtarnameleriyle davacıya bildirdiklerini, muayenenin reddolması halinde bile sözleşmenin 11.3.9 maddesine göre yüklenicinin getirdiği malın reddi halinde reddedilen malın yerine normal teslim süresi ve sözleşmenin 42 nci madde hükmü gereği verilecek ihtarlı süre içerisinde yeniden mal getirme hakkı olduğunu, malın ayıplı olması halinde 1 defaya mahsus ihtar edilen süre içinde malı değiştirme hakkı olduğunu, bu hakların kullandırılmadığını, MTA laboratuvarından gelen sonuçlara göre kömürün isı değerinin 4391 Kcal/kg olduğunu, mahkemece kömürlerin yediemin olarak teslimine karar verildiğini fakat teslim alınmak üzere gidildiğinde kömürlerin davacı tarafından yakılması nedeniyle yerinde bulunmadığını, bulunanların da kötü durumda olması nedeniyle alınmasının mümkün olmadığını, davacının ardiye ve depolama ücreti talep etmesinin haksız ve kötü niyetli olduğunu sözleşmenin 42.7.2 maddesinde belirtilen malzeme ve diğerlerinden kastedilenin kömürler olmayıp tesisat, makine araç ve bunlara ait yedek parçalar olduğunu kömürle ilgisi bulunmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla;” asıl dava yönünden yapılan incelemede; bilirkişi heyetinin rapor ve ek raporlarına göre; yüklenici … Ltd. Şti.’nin teslim ettiği kömürlerden şartnameye uygun olan kısmın tutarının KDV dahil 99.037,40 TL olduğu ancak, 52 ton kömürün iade alınması karşısında (52 ton x 197 TL = 10.244 TL x %18 KDV =) 12.087,92 TL’nin bu alacaktan mahsubunun gerektiği, buna göre … Ltd. Şti.’nin teslim ettiği kömürlerin şartnameye uygun olanlarının bedelinden dolayı ödenmeyen alacağının KDV dahil (99.037,40 TL – 12.087,92 TL =) 86.949,48 TL olduğu, … Ltd. Şti.’nin teslim ettiği halde şartnameye uygun olmadığı anlaşılan ve iade alınmayan kömürler yönünden herhangi bir alacağının bulunmadığı çünkü, taraflar arasındaki sözleşmenin 35.1.15. maddesi gereğince reddedilen malın muayene sonucunun yükleniciye tebliğ edildiği tarihten itibaren 5 gün içerisinde bulunduğu yerden kaldırılmasının mecburi olduğu, bu müddet içerisinde kaldırılmadığı takdirde yüklenicinin geçen her gün için o taahhüt toplamı para tutarının 2/10.000 tutarında para cezası ödemesinin gerektiği, cezalı sürenin 10 günü geçemeyeceği, geçtiği takdirde malın miktarının eksilmesinden veya evsafının kaybolmasından dolayı Konya İl Jandarma Komutanlığı’nın sorumlu olmayacağının kararlaştırıldığı, … Ltd. Şti.’nin de Konya İl Jandarma Komutanlığı’nın 02.11.2005 tarihli noter ihtarnamesine rağmen süresinde kömürleri iade almadığı, dolayısıyla azalan veya vasfı kaybolan kömürlerden Konya İl Jandarma Komutanlığı’nın sorumlu olmadığı, … Ltd. Şti.’nin talep ettiği nakde çevrilen teminat mektubu yönünden yapılan değerlendirmede ise; taraflar arasındaki sözleşmenin 11.3.9. maddesine göre teslim edilen kömürlerin (malın) reddi halinde, reddedilen malın yerine normal teslim ve sözleşme tasarısının 42 nci maddesi hükmü gereği verilecek ihtarlı süre içerisinde yüklenicinin yeniden mal getirebileceğinin kararlaştırıldığı, Konya İl Jandarma Komutanlığı tarafından reddedilen kömür yerine sözleşmeye uygun kömür teslimi için … Ltd. Şti.’ye süreli ihtarname gönderilmesi gerekirken bunun yapılmaması, ayrıca taraflar arasındaki sözleşmenin 42.6.6. maddesi gereğince gelir kaydedilen teminat mektubunun yüklenicinin borcuna mahsup edilemeyecek olması nedeniyle teminat mektubunun da nakde çevrilmesinin şartlarının oluşmadığı, … Ltd. Şti. tarafından teslim edilen 23.000,00 TL’lik teminat mektubunun Konya İl Jandarma Komutanlığı tarafından şartlar oluşmadığı halde 28/02/2006 tarihinde nakde çevrilerek tazmin edildiği, teminat mektubu bedelinin … Ltd. Şti.’ye iadesi gerektiği, … Ltd. Şti. tarafından kömür bedeli ile 23.000,00 TL’lik teminat mektubu bedelinin avans faizi ile birlikte tahsili istenilmiş ise de; …’nın tacir olmaması ve taraflar arasındaki ilişkinin … yönünden ticari iş olmaması nedeniyle faize de avans faizi yerine yasal faiz olarak hükmedilmesi gerektiği, … Ltd. Şti. kömür bedeli yönünden sözleşmenin Konya İl Jandarma Komutanlığı tarafından feshedildiği tarih olan 02.12.2005 tarihinden itibaren faiz istemiş ise de; Jandarma Genel Komutanlığının (alacak yönünden) dava tarihinden önce temerrüte düşürüldüğü ispat edilemediğinden, kömür bedeli yönünden (ilk) dava tarihi olan 11.04.2006 tarihinden itibaren faiz yürütülmesi gerektiği, 23.000,00 TL’lik teminat mektubu bedelinin ise, istenilen bedelin tazminat niteliğinde olup zararın doğduğu tarihten itibaren faiz istenilmesinin mümkün görülmesi karşısında, teminat mektubu bedeline, talep gibi teminat mektubunun nakde çevrildiği 28.02.2006 tarihinden itibaren faiz yürütülmesi gerektiği,
Birleşen 2006/157 E. Sayılı dava yönünden yapılan incelemede; taraflar arasındaki sözleşmenin 11.3.9. maddesinde, yüklenicinin getirdiği malın reddi halinde, reddedilen malın yerine normal teslim ve sözleşme tasarısının 42 nci maddesine göre verilecek ihtarlı süre içerisinde yeniden mal getirebileceğinin kararlaştırıldığı, Konya İl Jandarma Komutanlığı’nın sözleşmeye aykırı görerek reddedilen kömürler yerine davalı yüklenici … Ltd. Şti.’ye belli bir süre de tanıyarak ihtarname göndermesi ve reddedilen kömürlerin yerine şartnameye uygun kömür temin edilmesini istemesi gerekirken bu zorunluluğa uyulmadığı, 11.3.9. maddesine aykırı hareket edilmesi nedeniyle davacı Komutanlığın kusurlu olduğu, zararın da öncelikle bu kusurlu davranış sonucu meydana geldiği, davacı Komutanlığın bu zarar iddiası ile karşı taraftan tazminat talep edemeyeceği ve yine yukarıda açıklandığı gibi teminat mektubunun da aynı gerekçelerle Komutanlık tarafından nakde çevrilme şartlarının oluşmadığı,
Birleşen 2008/280 E. Sayılı dava yönünden yapılan incelemede; hükme esas alınan bilirkişi heyetinin rapor ve ek raporlarında belirtildiği üzere; davacı Komutanlığın ihtarlarına rağmen, şartnameye aykırı bulunup reddedilen kömürlerin sözleşmedeki süreler içerisinde iade alınmaması nedeniyle davacı Komutanlığın, ihale konusu kömürün toplam bedeli olan KDV hariç 381.000 TL üzerinden %0,02 tutarındaki 10 günlük cezai şart olarak 762,00 TL’yi isteyebileceğinin belirlendiği, bu alacağa birleşen bu davanın dava tarihi olan 18/04/2008 tarihinden itibaren hükmedilmesi gerektiği, davalı şirketin tacir olması ve işin bu şirket yönünden ticari iş olması nedeniyle faizin talep gibi avans faizi olması gerektiği, davacı Komutanlığın reddedilen kömürlerin iade alınması için karşı tarafa tanıdığı süre içerisinde alınmaması halinde 10 günlük süre geçtikten sonra kömürlerin miktarının azalması veya vasıflarının kaybolması konusunda hiç bir sorumluluğunun kalmayacağı kararlaştırıldığından, süreside iade alınmayan kömürler yönünden davacı Komutanlığın ancak 10 günlük depolama ve ardiye ücreti isteyebileceği, bilirkişi heyetinin rapor ve ek raporlarında belirtilen ve farklı kurumların ardiyeleme ve depolama ücretlerinin ortalaması esas alınarak ve Mahkemenin talebi doğrultusunda 10 günlük süre ile sınırlı olarak, iadesi gereken kömür miktarı üzerinden belirlenen depolama ve ardiyeleme ücretinin 9.743,54 TL olduğu, bu alacak yönünden de davalı şirket davadan önce temerrüte düşürülmediğinden faize talep gibi avans faizi olarak ancak birleşen davanın dava tarihi olan 18.04.2008 tarihinden itibaren hükmedilmesi gerektiği, davacı Komutanlığın 08/04/2021 tarihli ıslah dilekçesiyle, ardiye ve depolama ücreti taleplerini 49.388,28 TL’den (bilirkişi heyetinin terditli hesabına göre) 73.573,37 TL’ye yükselttiklerini bildirdiği, davalı şirket vekilinin ıslah dilekçesi ile istenilen alacak yönünden zamanaşımı itirazında bulunduğu, birleşen bu davanın 1086 S. HUMK’nın yürürlükte olduğu dönemde ve 18.04.2008 tarihinde açıldığı, dava tarihi itibariyle belirsiz alacak davası düzenlemesi mevcut olmayıp, davanın dava açıldığı tarihteki düzenlemelere göre kısmi dava niteliğinde bulunması, kısmi davada alacağın dava edilen kısmı yönünden zamanaşımının kesilip kalan kısım yönünden zamanaşımı süresinin işlemeye devam etmesi, taraflar arasındaki ihtilafın sözleşmeden doğup, mülga 818 s. BK’nin 125 inci maddesine ve halen yürürlükte olan 6098 s. TBK’nin 164 üncü maddesine göre 10 yıllık zamanaşımına tabi olması, birleşen davanın 18.04.2008 tarihinde açılıp, ıslah tarihi olan 08/04/2021 tarihine kadar 10 yıllık zamanaşımı süresinin fazlasıyla geçmiş olması nedeniyle depolama ve ardiye ücreti olarak ıslah dilekçesiyle artırılan (24.185,09 TL.lik) kısmının zamanaşımına uğradığı, ıslah dilekçesiyle artırılan ve kalan 39.644,74 TL’lik bölümünün ise ispat edilememesi nedeniyle reddine karar vermek gerektiği, davacı komutanlığın, birleşen bu davada ayrıca 3. kişiden temin edilen kömürün tutarının 487.257,40 TL olduğunu, davalının katıldığı ihalede davalıdan sonraki en iyi teklifin 489.464,00 TL olup 2.206,60 TL zarara uğradıklarını iddia ettiği, davacı Komutanlık bu şekilde zarara uğradığını iddia etmiş ise de; idarenin daha düşük fiyatla kömür temin etmesinden kaynaklanan zarar değil, kâr meydana geldiği, kaldı ki, zarar meydana gelse dahi, birleşen 2006/157 E. sayılı davaya ilişkin gerekçe kısmında ayrıntılı açıklandığı üzere, davacı Komutanlık taraflar arasındaki sözleşmenin 11.3.9. maddesine uygun hareket etmeyip kusurlu davranılmakla meydana gelen zarardan da davacı Komutanlığın sorumlu olduğu, davacı Komutanlığın davalı yerine dava dışı 3. kişiden kömür temin edilmesi nedeniyle uğranıldığı iddia edilen ve birleşen 2006/157 E. sayılı davada istenilenin dışında kalan kömür bedeli farkı zararına ilişkin 10.529,20 TL’lik talebinin de reddi gerektiği” gerekçeleriyle asıl davanın kısmen kabulüne; a)Kömür bedeli olarak 86.949,48 TL.’nin dava tarihi olan 11.04.2006 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı …’ndan tahsili ile davacı … İnş. San. Tic. Ltd. Şti.’ye verilmesine, davacının fazlaya ilişkin kömür bedeli taleplerinin reddine, b)Nakde çevrilen teminat mektubundan dolayı 23.000 TL. alacağın, teminat mektubunun tazmin tarihi olan 28.02.2006 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı … Komutanlığından tahsili ile davacı … İnş. San. Tic. Ltd. Şti.’ye verilmesine, davacının feri nitelikteki fazlaya ilişkin faiz taleplerinin reddine,
Birleşen …’nın 2006/157 E. sayılı davasının reddine,
Birleşen …’nın 2008/280 E. sayılı davasının kısmen kabulüne,
a)762 TL. akdi cezai şartın, dava tarihi olan 18.04.2008 tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalı … İnş. Tic. Ltd. Şti.’den alınarak davacı …’na verilmesine, davacının feri nitelikteki fazlaya ilişkin faiz taleplerinin reddine, b)Ardiye ve depolama ücretinden dolayı; a)9.743,54 TL ardiye ve depolama ücretinin, dava tarihi olan 18.04.2008 tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalı … İnş. Tic. Ltd. Şti.’den alınarak davacı …’na verilmesine,
b)Ardiye ve depolama ücreti yönünden istenilen 73.573,37 TL.’nin kabul edilen 9.743,54 TL’lik kısmının mahsubundan sonra geriye kalan 63.829,83 TL’lik kısmının, 39.644,74 TL’lik bölümünün ispat edilememesi, kalan 24.185,09 TL’lik bölümünün ise zamanaşımı süresinin geçmesi nedeniyle reddine karar verilmiş;
c) Dava dışı üçüncü kişiden temin edilen kömür bedeli farkı ile ihalede davalıdan sonraki en iyi teklif farkı olarak istenilen toplam 10.529,20 TL’lik alacağın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı-birleşen dosyalarda davalı … İnşaat Ltd. Şti. vekilinin asıl ve birleşen davaya yönelik istinaf başvuru dilekçesinde özetle; mahkeme gerekçesinin bazı bölümlerinde mezkur ihtilaf ile ilgili olarak müvekkili şirketin ayıplı ürün verdiği ve kusurlu olduğu, bir yerde de kusursuz olduğu yani yeni ürün değişimi için fırsat tanınmadığı yönünde değerlendirme olduğunu, bu halin hem kendi içinde çelişki içerdiğini hem de yasal ihtar sürelerinin geçmesi sonrası dava açılması sebebiyle kabul edilemez olduğunu, davalı kurumun Mal Alımları Denetim, Muayene ve Kabul İşlemlerine Dair Yönetmelik 14 ve 19 uncu maddeleri gereği bir itiraz varsa çelişkileri giderebilmek adına hakem labaratuarda inceleme yaptırması, çelişkileri gidermesi gerektiğini, sözleşme ve mezkur yönetmeliğe rağmen hakem labaratuar analizinin yaptırılmadığını, aynı yerden, aynı zamanda, aynı ortamda alınan ve aynı gün içinde Konya’nın çeşitli karakollarına dağıtımı yapılan aynı tip kömürlere ilişkin 2.000 kaloriden az 20 civarı delil tespiti yapıldığını, hatta kalorisi 474 olan bir tespitin bile olduğunu, birbiri ile bu kadar çelişen raporların hükme esas alınamayacağını, ayıplı ürünün varlığını kabul etmemekle birlikte, bir an için böyle bir durumun varlığı halinde, ayıpsız yeni ürünle değiştirme fırsatının da verilmediğini, süresinde ayıp ihbarının yapılmadığını, delil tespit raporlarının yetersiz olduğunu, müvekkili şirket için taktir edilen bedeller için kanuni faiz, davalı kurum için ticari (avans) faiz hükmedilmesinin hakkaniyetli bir değerlendirme olmadığını belirterek, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
2. Davalı-birleşen dosyalarda davacı Jandama Genel Komutanlığı vekilinin asıl ve birleşen dava ile ek karara yönelik istinaf başvuru dilekçesinde özetle; davalı … İnş. Ltd. Şti. yetkilisi Muhammed Sever hakkında yürütülen ceza yargılamasında MTA analiz laboratuvarı görevlisine rüşvet, edimin ifasına fesat karıştırma, ihaleye fesat karıştırma suçlarından mahkumiyet ve devam eden ceza yargılamaları olması dikkate alınarak, şartnamenin 41.1.4 maddesinde yer alan yeniden mal getirilmesinin idarece uygun görülmesi şartının sağlanmadığı tespit edildiğinden, davalı şirketin sözleşmesinin doğrudan feshedildiğini, Tip İdari Şartname’nin ilgili maddeleri uyarınca davacı şirketin teminatının irat kaydedilmesinde yanlışlık bulunmadığını, temerrüt ihtarları bulunmasına rağmen dava tarihinden itibaren faiz işletilmesinin doğru olmadığını, ardiye ve depolama (işgaliye) ücreti olarak müvekkili idarenin söz konusu ihalenin şartlarına uygun olarak özgün hazırlanmış fiyat çizelgesi dikkate alınarak yapılan hesaplama doğrultusunda ortaya çıkan bedelin hükme esas alınması gerektiğini, ıslah yoluyla talep edilen ardiye ve depolama (işgaliye) ücretinin zamanaşımına uğradığı yönündeki tespitin doğru olmadığını, dava konusu alacak niteliği itibariyle kamu alacağı olduğundan zamanaşımına uğramasının söz konusu olmadığını, sözleşme haklı nedenle feshedildiğinden kaçırılan fırsata dair menfi zararlarına hükmedilmesi gerektiğini, bu konudaki birleşen dosyada ve ek kararda verilen kararların yanlış olduğunu belirterek, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; ”Birleşen davalar yönünden; dosya kapsamına ve toplanan delillere göre; mevcut delillerin takdirinin ve kararın dayandığı gerekçenin usul ve yasaya uygun olduğu anlaşılmakla taraf vekillerinin birleşen dosyaya yönelik istinaf başvurularının 6100 sayılı HMK’nın 353/1.b.1 maddesi uyarınca esastan reddine karar vermek gerektiği,
Asıl dava yönünden yapılan incelemede; ilk derece mahkemesinin; taraflar arasındaki kömür satımına dayalı olarak açılan davada taraflarca sunulan delillerin değerlendirilmesi sonucunda, yukarıda yazılı gerekçeyle davanın kısmen kabulüne dair verdiği karar usul ve yasaya uygun bulunduğundan, taraf vekillerinin kabul edilen ve reddedilen miktarlar yönünden yapmış oldukları istinaf başvurularının yerinde görülmediği ve Dairece asıl davada ilk derece mahkemesi gerekçesi aynen benimsenerek ilk derece mahkemesince hüküm altına alınan bedellerin kabulüne karar verildiği ancak; asıl davada davacı şirketin tacir ve işin de ticari işletmesiyle ilgili ticari iş olması nedeniyle 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine ilişkin Kanunun 2/II.maddesi uyarınca kabul edilen miktarlara temerrüt tarihinden itibaren ticari faiz uygulanmasına karar verilmesi gerekirken yasal faiz yürütülmesinin hatalı olduğu ” gerekçesiyle,
Asıl dosyada davalı birleşen dosyalarda davacı olan Jandarma Genel Konutanlığı vekilinin istinaf başvurusunun ve birleşen dosyalardı davalı şirket vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı HMK’nın 353/1-b-1. maddesi uyarınca esastan reddine,
Asıl dosyada davacı şirket vekilinin istinaf başvurusunun kabulüne, 6100 sayılı HMK’nın 353/1-b.2. maddesi gereğince hükmün düzeltilerek yeniden esas hakkında karar vermek üzere Konya 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 28.04.2021 tarihli ve 2014/999 E., 2021/284 K. sayılı kararının asıl dava yönünden kaldırılmasına,
1-Asıl davanın (2014/999 E. (öncesi 2006/204 E.) kısmen kabul, kısmen reddi ile;
a)Kömür bedeli olarak 86.949,48 TL’nin dava tarihi olan 11.04.2006 tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalı …’ndan tahsili ile davacı … İnş. San. Tic. Ltd. Şti.’ye verilmesine, davacının fazlaya ilişkin kömür bedeli taleplerinin reddine,
b)Nakde çevrilen teminat mektubundan dolayı 23.000 TL alacağın, teminat mektubunun tazmin tarihi olan 28.02.2006 tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalı … Komutanlığından tahsili ile davacı … İnş. San. Tic. Ltd. Şti.’ye verilmesine, davacının feri nitelikteki fazlaya ilişkin faiz taleplerinin reddine,
2-Birleşen …’nın 2006/157 E. sayılı davasının reddine,
3-Birleşen …’nın 2008/280 E. sayılı davasının kısmen kabul, kısmen reddi ile;
a)762,00 TL akdi cezai şartın, dava tarihi olan 18.04.2008 tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalı … İnş. Tic. Ltd. Şti.’den alınarak davacı …’na verilmesine, davacının feri nitelikteki fazlaya ilişkin faiz taleplerinin reddine,
b)Ardiye ve depolama ücretinden dolayı;
aa)9.743,54 TL ardiye ve depolama ücretinin, dava tarihi olan 18.04.2008 tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalı … İnş. Tic. Ltd. Şti.’den alınarak davacı …’na verilmesine,
bb)Ardiye ve depolama ücreti yönünden istenilen 73.573,37 TL’nin kabul edilen 9.743,54 TL’lik kısmının mahsubundan sonra geriye kalan 63.829,83 TL’lik kısmının, 39.644,74 TL’lik bölümünün ispat edilememesi, kalan 24.185,09 TL’lik bölümünün ise zamanaşımı süresinin geçmesi nedeniyle reddine,
c)Dava dışı üçüncü kişiden temin edilen kömür bedeli farkı ile ihalede davalıdan sonraki en iyi teklif farkı olarak istenilen toplam 10.529,20 TL’lik alacağın reddine, karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı-birleşen dosyalarda davacı vekili ve katılma yoluyla davacı-birleşen dosyalarda davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı-birleşen dosyalarda davalı … İnş. ve San. Tic. Ltd. Şti. vekili temyiz başvuru dilekçesinde özetle; istinaf başvuru dilekçesinde yer alan beyanlarını tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı-birleşen dosyalarda davacı … vekili temyiz başvuru dilekçesinde özetle; istinaf başvuru dilekçesinde yer alan beyanlarını tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, taraflar arasında Konya 4. Noterliğinde düzenlenen 28.07.2005 tarihli kömür alımına ilişkin sözleşmeden kaynaklanan asıl davada teslim edilen kömürlerin fatura bedelinin ve nakde çevrilen teminat mektubunun tahsili istemine, birleşen dosyalarda ise aynı sözleşme nedeniyle uğranılan zararların tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 19 uncu maddesinin birinci fıkrası; ”Bir sözleşmenin türünün ve içeriğinin belirlenmesinde ve yorumlanmasında, tarafların yanlışlıkla veya gerçek amaçlarını gizlemek için kullandıkları sözcüklere bakılmaksızın, gerçek ve ortak iradeleri esas alınır.”
2. 6098 sayılı Kanun’un
26 ncı maddesi; ”Taraflar, bir sözleşmenin içeriğini kanunda öngörülen sınırlar içinde özgürce belirleyebilirler.
” şeklindedir.
3. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 6 ncı maddesi gereği Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür.
4. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 19 uncu maddesinin birinci fıkrası gereği; ispat yükü, kanunda özel bir düzenleme bulunmadıkça, iddia edilen vakıaya bağlanan hukuki sonuçtan kendi lehine hak çıkaran tarafa aittir.
3.Değerlendirme
Davacı-birleşen dosyalarda davalı … İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. vekilinin asıl davaya yönelik temyiz itirazlarının ve davalı-birleşen dosyalarda davacı … vekilinin tüm temyiz itirazlarının incelenmesinde; tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile yukarıda yer verilen hukuk kurallarına, temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, taraflar arasında düzenlenmiş sözleşmenin ilgili hükümlerine, mahkemece hükme esas alınan kök ve ek raporun, taraf, mahkeme ve Yargıtay denetime elverişli olduğunun ve avans faizi yönünden taraflar arasındaki ilişkinin ticari iş niteliğinde olması nedeniyle tarafların kabul edilen alacaklar yönünden avans faizi talep etmekte haklı olduğunun anlaşılmasına göre, davacı-birleşen dosyalarda davalı vekilinin asıl dosyaya yönelik temyiz itirazlarının reddine, davalı-birleşen dosyalarda davacı vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar verilmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı-birleşen davalarda davalının birleşen Konya 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2008/280 E. sayılı dosyasına yönelik temyizi yönünden davacı-birleşen davalarda davalı vekilinin temyiz dilekçesinin miktar yönünden REDDİNE,
2. Davacı-birleşen davalarda davalının asıl dava temyizi ve davalı-birleşen davalarda davacının asıl ve birleşen davalar temyizi yönünden temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
8.400,00 TL Yargıtay duruşması vekalet ücretinin davacı-birleşen davada davalıdan alınıp davalı-birleşen davada davacıya verilmesine,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz eden davacı-bir. davada davalıya yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
06.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.