YARGITAY KARARI
DAİRE : 3. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2017/4146
KARAR NO : 2018/13007
KARAR TARİHİ : 19.12.2018
MAHKEMESİ :SULH HUKUK MAHKEMESİ
Taraflar arasında görülen …… sözleşmesinin feshi ve tazminat- …… bedelinin indirilmesi davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın kısmen kabulüne yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde davacı ve davalı tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı, davalı ile aralarında imzalanan 15.04.2014 tarihli sözleşmeye göre, ……/ … adresindeki ………… Ticaret Merkezi’nin zemin katında yer alan …… numaralı dükkanı tekstil satış mağazası olarak işletmek üzere ……ladığını, ……lanan teslim alındığı tarihte ” Ticaret Merkezi” olarak faaliyete başlanmamış olması sebebiyle sözleşmede …… bedellerinin 01.10.2014 tarihinden itibaren ödenmesi hususunun kararlaştırıldığını, …… içindeki yerlerin halihazırda %10’unun dahi ……ya verilemediğini, ……layanın çarşıda konsept değişikliğine gittiğini, mağazanın ön kısmına çadır kurup tadilat yaparak ticari faliyetlini engellediğini, oysa ” dünyaya çok daha hızlı ve entegre olabileceğiniz, iş hacminizi genişletebileceğiniz, ihracatınızı artırabileceğiniz, mükemmel bir moda ve ticaret merkezi” amaçlandığı halde davalının ……lananı amaçlanan kullanıma uygun teslim etmek ve sözleşme süresince bu durumda bulundurmak yükümlülüğünü yerine getirmediğini, ……lananı mağaza olarak işletmeye hazır hale getirebilmek için … 2. Sulh Hukuk Mahkemesi’nin 2014/132 D.İş sayılı tespit dosyası ile tadilat bedelinin 163.492.-TL olarak belirlendiğini, ……… 1. Noterliği’nin 06.11.2014 tarih ve 18896 yevmiye nolu ihtar ile ayıpların giderilmesi hususu davalıya bildirildiği halde davalının cevap dahi vermediğini belirterek işyeri- tekstil satış mağazası olarak kullanılmak üzere ……lanmış yerin sözleşmenin amacına uygun olarak kullanılma imkanına sahip olmaması nedeniyle sözleşmenin feshine, sözleşme gereğince ……ya verene ödenen 2014 yılı ……… aylarına ait toplam 30.000……. …… bedeli ile 5400……. KDV bedeli, 2960.-TL damga vergisi ve 2014 yılı …… aylarına ait toplam 4.213.-TL aidat bedeli, ayrıca mecura yapılan 163.492.20.-TL tadilat masrafının da sözleşmenin feshi tarihinden itibaren reeskont faizi ile birlikte tahsiline; feshe karar verilmemesi halinde ise ayıbın giderilmesine kadar geçen süre için …… bedelinden ayıpla orantılı bir indirim yapılarak …… bedelinin …… 3.000……. olarak belirlenmesine karar verilmesini istemiştir.
Davalı, davacı ile aralarındaki sözleşmede doluluk oranına ilişkin bir yükümlülük kararlaştırılmadığını, ticaret merkezinde konsept değişikliği yapıldığından birçok mağazanın boşaltıldığını, davacının tacir olduğunu, basiretli tacir gibi davranması gerektiğini, davacının ……lanandan beklediği ticari geliri sağlamamış olması ……lananın ayıplı olduğunu göstermeyeceğini savunarak davanın reddini dilemiştir.
Mahkemece, davanın kısmen kabulüne, taraflar arasındaki …… akdinin feshine, dava konusu taşınmazın dava tarihinden itibaren …… bedelinin 5000……. olarak tespitine, fazla ödenen …… bedellerinin ödeme tarihinden itibaren avans faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiş, hüküm davacı ve davalı tarafından temyiz edilmiştir.
6100 sayılı HMK ‘nun 111. Maddesinde “(1) Davacı, aynı davalıya karşı birden fazla talebini, aralarında aslilik-ferîlik ilişkisi kurmak suretiyle, aynı dava dilekçesinde ileri sürebilir. Bunun için, talepler arasında hukuki veya ekonomik bir bağlantının bulunması şarttır.
(2) Mahkeme, davacının asli talebinin esastan reddine karar vermedikçe, fer’î talebini inceleyemez ve hükme bağlayamaz.” düzenlemesi mevcuttur. Buna göre ise terditli davada, mahkeme öncelikle asıl talebi inceleyecek ve karara bağlayacaktır.
Somut olayda ; Davacı iş bu davasında sözleşmenin feshini, sözleşme gereğince yaptığı bir kısım ödemeler ile tadilat masrafının tahsilini ; feshe karar verilmemesi halinde ise ayıbın giderilmesine kadar geçen süre için …… bedelinden ayıpla orantılı bir indirim yapılarak …… bedelinin …… 3.000……. olarak belirlenmesine karar verilmesini istemiştir. Mahkemece taraflar arasındaki …… akdinin feshine, dava konusu taşınmazın dava tarihinden itibaren …… bedelinin 5.000.-…… olarak tespitine, fazla ödenen …… bedellerinin ödeme tarihinden itibaren avans faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
Davacı, aynı davalıya karşı birden fazla talebini, aralarında aslilik fer’ilik ilişkisi kurmak suretiyle aynı dava dilekçesinde ileri sürebilir. Bunun için talepler arasında hukuki veya ekonomik bir bağlantının bulunması şarttır. Mahkeme, davacının asli talebinin esastan reddine karar vermedikçe, ikinci kademedeki talebini inceleyemez ve hükme bağlayamaz (HMK. m. 111). Davacının öncelikli isteği; …… sözleşmesinin feshi ile ödenen …… bedeli, aidat, KDV, damga vergisi ve yapılan tadilat masrafların iadesidir. Bunun kabul edilmemesi halinde …… bedelinin indirilmesini istemiştir. Başka bir ifade ile dava, kademeli olarak açılmıştır. HMK 26. maddesi hükmüne göre, mahkeme tarafların iddia, savunma ve talepleri ile bağlıdır. Kural olarak mahkemenin talepten fazlasına veya başka bir şeye hükmetmesi olanak dışıdır. Açılan bir davada hakim istenilenden fazlasına veya başka bir şeye hükmedemez. Öğreti ve uygulamada taleple bağlılık olarak adlandırılan bu kural sadece sonuç istem yönünden değil, sonuç istemi oluşturulan her bir alacak kalemi yönünden de uygulanır.
Bu itibarla, davacının öncelikli isteği kısmen kabul edildiğine göre, başka bir ifade ile sözleşmenin feshine karar verildiğine göre, ikinci kademede yer alan istek hakkında değerlendirme yapılamaz, kısmen kabul kararı verilemez. Bu husus nazara alınmadan yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
2-) Bozma nedenine göre davacı ve davalı tarafın sair temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik gerek görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda birinci bentte açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK.nun 428.maddesi gereğince BOZULMASINA, ikinci bentte açıklanan nedenlerle davacı ve davalının diğer temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına ve peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 6100 sayılı HMK’nun geçici madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK.nun 440.maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde düzeltme yolu açık olmak üzere, 19.12.2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.