YARGITAY KARARI
DAİRE : 3. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2017/1677
KARAR NO : 2017/3153
KARAR TARİHİ : 15.03.2017

MAHKEMESİ : SAMSUN 1. İŞ (HAKEM) MAHKEMESİ
Taraflar arasındaki itirazın iptali davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı vekili 25.04.2014 tarihli Asliye Hukuk Mahkemesine hitaben düzenlediği dava dilekçesinde; müvekkili Üniversite Rektörlüğü ile davalı/borçlu kurum arasında Sağlık Meslek Yüksekokulu içerisinde …. Şubesi olarak kullanılmak üzere bir yer kiralandığını, bu yerin tüm elektrik, su, ısınma bedellerinin davalı tarafından karşılanacağını, davalının 2007-2011 yılları arasında takip değeri kadar olan borcunu ödeme yükümlülüğünü yerine getirmediğini, müvekkilinin alacağın tahsil edilememesi üzerine Samsun 5. İcra Müdürlüğünün 2013/3017 Esas numaralı dosyası ile icra takibi başlattığını, davacının takibe itiraz ettiğini, itiraz dilekçesinin müvekkili Rektörlüğe tebliğ edilmediğini, itirazın icra dosyasının incelenmesi sonucu öğrenildiğini, davalının itirazının haklı sebebe dayanmadığını, davalının borcunun sabit olduğunu, bu nedenlerle davanın kabulü ile borçlunun icra takibine yaptığı kısmi itirazın iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Samsun 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 20.01.2015 tarihli 2014/165 Esas, 2015/13 Karar sayılı ilamı ile; tarafların 3533 sayılı yasanın 1. Maddesinde gösterilen özel bütçeye tabi kuruluşlardan olup uyuşmazlığın hakem sıfatıyla görülmesi gerektiğinden bahisle görevsizlik kararı verilmiş, karar temyiz edilmeksizin kesinleşerek dosya Hakem sıfatıyla Samsun 1. İş Mahkemesinin 2015/3 Hakem kaydıyla görülerek Mahkemece davanın esastan reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-) Davanın konusu Ondokuz Mayıs üniversitesi Rektörlüğü ile …. Genel Müdürlüğü arasındaki kira sözleşmesinden kaynaklanan alacak talebine ilişkindir.

Tahkimin hangi hallerde zorunlu olduğu, özel bir kanun hükmü ile belirlenir.
Mecburi tahkim hallerinden birinin düzenlendiği 3533 sayılı Kanunun 1. maddesi gereğince; genel, katma ve özel bütçelerle yönetilen daireler ve belediyelerle, sermayesinin tamamı devlete veya belediyelere yahut özel idarelere ait olan daire ve müesseseler arasında çıkan uyuşmazlıklardan adalet mahkemelerinin görevi içinde bulunanlar o kanunda yazılı tahkim usulüne göre çözümlenir.
23.05.2013 tarihli ve 28655 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 09.05.2013 tarihli ve 6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanunu’nun 21.maddesi gereğince Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi (….) kurulmuş ve 02.09.2013 tarihinde Ticaret Siciline kayıtla faaliyetine başlamıştır. ….’nin sermayesinin tamamı Hazineye aittir. Hazine Müsteşarlığının mülkiyet hakkı ile kar payı hakkı saklı kalmak üzere ve kamunun pay sahipliğinden kaynaklanan bütün mali hakları Hazine Müsteşarlığında kalmak kaydıyla Hazine Müsteşarlığının ….’deki pay sahipliğine dayanan oy, yönetim, temsil, denetim gibi hak ve yetkileri …ve Haberleşme Bakanlığı tarafından kullanılır. …., 02.04.1987 tarihli ve 3346 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile…e Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine tabidir.
233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’ye ekli cetvelde Kamu İktisadi Kuruluşları arasında yer alan …., aynı Kararname’nin 2/3. maddesi gereğince sermayesinin tamamı devlete ait olup tekel niteliğindeki mal ve hizmetleri kamu yararı gözeterek üretmek ve pazarlamak üzere kurulan ve gördüğü bu kamu hizmeti dolayısıyla ürettiği mal ve hizmetler imtiyaz sayılan kamu iktisadi teşebbüsü olarak tanımlanmıştır. ….’nin, Kanun Hükmünde Kararname ve Ana Statü’de yer alan düzenlemeler saklı kalmak üzere özel hukuk kurallarına bağlı olduğu belirtilmiştir. Sözü edilen yasal düzenlemelerden, bu nitelikteki kuruluşların özel hukuk kurallarına göre yönetileceği ve faaliyet göstereceği, eylem ve işlemlerinin idari eylem ve işlem niteliğinde olmayıp diğer özel hukuk tüzel kişilerinde olduğu gibi, özel hukuka ilişkin bulunduğu sonucuna varılmalıdır.
Bu bağlamda; davalı …. Genel Müdürlüğünün ana statüsünün 3/2 maddesine göre özel hukuk hükümlerine tabi olduğu ve Genel Muhasebe Kanunu ile Devlet İhale Kanunu Hükümlerine ve Sayıştay’ın denetimine tabi olmadığı anlaşıldığından ve bir davanın 3533 sayılı yasa uyarınca hakem de görülebilmesi için davanın her iki tarafının da bu yasaya tabi kuruluşlardan olması gerekmektedir. Kira sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıkta görevli mahkeme 01.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 Sayılı HMK’nun 4/1-a maddesi gereği Sulh Hukuk Mahkemesidir.
Görevle ilgili düzenlemeler kamu düzenine ilişkin olup, taraflar ileri sürmese dahi yargılamanın her aşamasında re’sen gözetilir. Taraflar da yargılama bitinceye kadar görev itirazında bulunabilirler. Görev itirazı yapılmamış olsa bile re’sen mahkeme, ilk önce görevli olup olmadığını inceleyip karara bağlamalıdır.
Hal böyle olunca, mahkemece; uyuşmazlığın çözümünde Sulh Hukuk Mahkemesinin görevli olduğu gözetilerek, görevsizlik nedeniyle HMK’nın 114/1-e ve 115/2. maddeleri uyarınca davanın usulden reddine karar verilmesi gerekirken, bu yön gözardı edilerek mahkemece hakem sıfatıyla davanın esası hakkında hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
2- ) Bozma nedenine göre sair temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik gerek görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda birinci bentte açıklanan nedenlerle hükmün HUMK.nun 428. maddesi gereğince BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, ikinci bentte açıklanan nedenle tarafların diğer temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına, 6100 sayılı HMK’nun geçici madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK’nun 440. maddesi gereğince karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere, 15.03.2017 gününde oybirliğiyle karar verildi.