YARGITAY KARARI
DAİRE : 23. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2014/2039
KARAR NO : 2014/2241
KARAR TARİHİ : 24.03.2014
MAHKEMESİ : Antalya 4. Asliye Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 15/06/2012
NUMARASI : 2011/559-2012/217
Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın usulden reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
-K A R A R-
Davacı, 01.01.1998 – 31.12.2008 tarihleri arasında davalı kooperatife üye olduğunu, aidatları eksiksiz ödediği halde davalının kendisinden haricen ödeme yapmasını istemesi nedeniyle 21.12.2008 tarihinde kooperatif üyeliğinden ayrıldığını, 31.12.2008 tarihli bilançoya göre kendisine ödenmesi gereken alacağın 4.555,00 TL olduğunu ancak, davalının yazılı ve sözlü taleplere rağmen aidatları iade etmediğini, bu konuda alacağın tazmini için Antalya 2. Sulh Hukuk Mahkemesi’nin 2009/511 Esas sayılı dosyasıyla dava açtığını, davanın usulden reddedildiğini, bu nedenle bu davayı açmak zorunda kaldığını ileri sürerek, alacağın 31.12.2008 tarihinden itibaren Merkez Bankasınca belirlenen en yüksek reeskont faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, aynı konuda Antalya 2. Sulh Hukuk Mahkemesi’nin 2009/511 Esas sayılı dosyasıyla dava açıldığını, anılan davada verilen karar kesinleşmeden 29.12.2011 tarihinde bu davanın açıldığını, derdest dava nedeniyle derdestlik itirazları bulunduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, iddia, savunma ve tüm dosya kapsamına göre; Antalya 2.Sulh Hukuk Mahkemesi’nin 2009/511 Esas, 2011/1815 Karar sayılı dosyasının tarafları ve konusunun işbu dava ile aynı olduğu, mahkemece davanın reddine 29.12.2011 tarihinde karar verildiği ancak, kararın tebliğe çıkarılmadığı, dolayısıyla kesinleşmediği ve halen derdest olduğunun anlaşıldığı, derdestliğin HMK’nın 114/1-ı maddesinde düzenlenen dava şartı olup, dava şartlarının mahkemece her aşamada nazara alınabildiği, taraflarca ileri sürülebildiği, dosyada derdestlik dava şartının gerçekleştiği, önceki karar kesinleşmeden dava açıldığının anlaşıldığı gerekçesiyle davanın derdestlik sebebiyle HMK’nın 114/1-ı ve 115/2 maddeleri gereğince usulden reddine karar verilmiştir.
Kararı, davacı temyiz etmiştir.
Derdest dava, çıkma payı alacağının tahsili istemine ilişkindir.
Antalya 2. Sulh Hukuk Mahkemesi’nin 2009/511 E, 2011/1815 K. sayılı dosyasında davacının çıkma payı alacağının 19.07.2009 tarihi itibariyle muaccel olacağı, 26.06.2009 olan dava tarihi itibariyle alacağın muaccel olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu`nun 17/1. ve anasözleşmenin 15. maddeleri gereğince, kooperatiften ayrılan ortak, ödemiş olduğu aidatın tamamını değil, ayrıldığı yıl bilançosuna göre hesaplanacak olan masraf hissesi düşüldükten sonra bakiyesinin iadesini
talep hakkını haiz olup, bilançonun genel kurulca kabulü suretiyle kesinleşmesinden itibaren bir ay geçtikten sonra bu hak talep edilebilir. Aynı Kanun’un 17/2. maddesi uyarınca kooperatifin mevcudiyetini tehlikeye düşürecek olması nedeniyle ödemelerin geciktirilmesine ilişkin bir kararın, anılan aynı genel kurulda alınması ve mahkemece, ödemenin kooperatifin mevcudiyetini tehlikeye düşürecek nitelikte olduğunun bilirkişi raporu ile yargılama sırasında saptanması halinde, erteleme kararındaki süre geçmeden önce açılan dava, alacağın muaccel olmasından önce açıldığı gerekçesi ile reddedilmelidir. Davanın erken açıldığı gerekçesiyle reddi üzerine, aynı davanın alacağın muaccel olması sonrasında açılması halinde ne kesin hükümden ne de derdestlikten söz edilebilir.
Dava konusu olayda, davacının istifası 21.12.2008 tarihli yönetim kurulu kararı ile kabul edilmiş olup, aynı kararla kooperatif tarafından yapılacak çıkma payı ödemelerinin 2008 yılı gelir ve gider hesaplarının incelemesi ve 2008 yılı genel kurul toplantısını müteakip 2009 yılında ödenmesi kararlaştırılmıştır. Davalı kooperatif yönetim kurulunun bu kararı ile davacının çıkma payı alacağının 2008 yılına ait genel kurul toplantısının ertesi yıl yapıldığı 19.06.2009 tarihinden itibaren bir ay içinde ödenmesi benimsenmiş olup, anılan toplantıda ödemelerin ertelenip ertelenmediğinin araştırılmasına gerek kalmaksızın, 20.07.2009 tarihinde çıkma payı alacağının muaccel olduğunun kabulü gerekir. Diğer anlatımla, davacı alacağının muacceliyet tarihinin tespiti için 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 17/1. ve anasözleşmenin 15. maddesi hükümlerindeki koşulların ve sürelerin aranmasına gerek kalmadığının kabulü gerekir. Kaldı ki, 19.06.2009 tarihli genel kurul tutanağından bilançonun kabul edildiği, ayrılanlar ile ilgili bir karar alınmadığı gibi, yönetimin benimsediği çıkma payının ertelenmesi kararının alınmadığı da anlaşılmakla, genel kurulun yönetim kurulu kararını benimsediğinin kabulü gerekir.
Öte yandan, bir davanın derdest kabul edilebilmesi için, şu üç koşulun birlikte bulunması gerekir. Bunlar, aynı davanın iki kere açılmış olması, birinci davanın görülmekte olması ve birinci dava ile ikinci davanın aynı olmasıdır. Birinci dava ile ikinci davanın aynı olmasından kasıt ise; davanın taraflarının, konusunun (müddeabihin) ve sebebinin (davanın dayanağını oluşturan vakıaların) aynı olmasıdır.
Somut olayda, her iki davanın tarafları aynı olsa ve her iki davada da çıkma payı alacağı talep edilse de, ilk davanın, alacağın henüz muacel olmadığı gerekçesiyle reddedilmiş olması, işbu davada ise dava tarihi itibariyle çıkma payı alacağının muaccel olduğu gözönünde bulundurulduğunda, maddi vakıa değiştiğinden derdestlik koşullarının oluşmadığı gözetilip, yukarıda açıklanan ilkeler çerçevesinde çıkma payı alacağı hesaplanarak, sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, yanılgılı gerekçe ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, davacının temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün, davacı yararına BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere, 24.03.2014 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.