YARGITAY KARARI
DAİRE : 23. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2013/681
KARAR NO : 2013/811
KARAR TARİHİ : 14.02.2013
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki itirazın iptali davasının yargılaması sırasında davacılar vekilinin talebi üzerine verilen tedbir kararına davalının itirazının reddine yönelik olarak verilen kararın süresi içinde davalı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
-K A R A R-
Davacılar vekili, müvekkillerinin davalı kooperatifin üyesi olmasına rağmen, 02.02.2006 tarihinden itibaren yolcu taşımacılığı yapmalarının engellendiğini, elde edilen geliri diğer kooperatif üyelerinin paylaştığını, müvekkillerinin gelir kaybının tahsili için başlatılan takibin davalının haksız itirazı ile durduğunu ileri sürerek, itirazın iptaline, davalı adına kayıtlı araçlara ve taşınmaza ihtiyati tedbir konulmasını talep ve dava etmiştir.
Mahkemece, ……..2012 tarihli ara kararı ile araçlar üzerine, ……..2012 tarihli ara kararı ile de 3136 sayılı parsel sayılı taşınmaz üzerine üçüncü kişilere devir ve temlikinin önlenmesine dair tedbir kararı verilmiştir.
Davalı vekili, ……..2012 tarihli itiraz dilekçesi ile, araçlar üzerine konan ihtiyati tedbirin kaldırılmasını talep etmiş, mahkemece, evrak üzerinde, tedbir kararının kapsamını değiştirmeyi gerekli-zorunlu kılacak, maddi ve hukuksal gerektirici nedenler bulunmadığı gerekçesiyle ……..2012 tarihli ara karar ile itirazın reddine karar verilmiştir.
Davalı vekilince, bu ara kararı temyiz edilmiştir.
…-Davalı vekilince itiraz dilekçesinde sadece davalı kooperatif adına kayıtlı araçlar üzerine konan tedbirin kaldırılmasının istenilmiş olup, bu itiraz ile sınırlı olarak inceleme yapan mahkemece bu talebin reddine karar verilmiştir. Mahkemece taşınmaz üzerine verilen ihtiyati tedbir kararı üzerine davalı tarafça HMK’nın 394. maddesi uyarınca mahkemeye itiraz edebilme olanağı var iken, itiraz yolu tüketilmeden kararın temyizi cihetine gidilmiştir.
Mahkemece verilen kararın temyiz yolu kapalı iken, temyiz edilmiş olması dikkate alınarak, mahkemece temyiz isteminin 01.06.1990 gün ve 1989/… Esas, 1990/… Karar sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca reddine karar verilmesi gerekirken, dosyanın temyiz incelemesi yapılmak üzere …’a gönderilmesi doğru olmamış ve aynı İBK kararı uyarınca … tarafından da karar verilebileceğinden, temyiz isteminin reddine karar vermek gerekmiştir.
…-HMK’nın 394/…. maddesinde “İtiraz dilekçeyle yapılır. İtiraz eden, itiraz sebeplerini açıkça göstermek ve itirazının dayanağı olan tüm delilleri dilekçesine eklemek zorundadır. Mahkeme, ilgilileri dinlemek üzere davet eder; gelmedikleri takdirde dosya üzerinden inceleme yaparak kararını verir. İtiraz üzerine mahkeme, tedbir kararını değiştirebilir veya kaldırabilir.” hükmü öngörülmüştür.
Mahkemece, bu hüküm uyarınca ihtiyati tedbire itiraz üzerine, ilgililer dinlenmek üzere davet edilip, gelmedikleri taktirde dosya üzerinde inceleme yapılarak ve gerekçeli karar yazılmak suretiyle karar verilmesi gerekir.
İhtiyati haciz kararlarının içeriğinin HMK’nın 391/…. maddesine uygun olması gerektiği gibi, itiraz üzerine verilen kararın da HMK’nın 297/…-c maddesine uygun olarak yazımı gereklidir. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 297/…-c maddesinde, hükmün, iki tarafın iddia ve savunmalarının özetlerini, anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususları, çekişmeli vakıalar hakkında toplanan delilleri, delillerin tartışılması ve değerlendirilmesini, sabit görülen vakıalarla bunlardan çıkarılan sonuç ve hukuki sebepleri de kapsaması gerektiği öngörülmüştür. Yine Anayasa’nın 141/…. madde hükmü de tüm mahkeme kararlarının gerekçeli olmasını buyurmaktadır. Kararlarda bulunması gereken gerekçeler sayesinde taraflar, hükmün hangi maddi ve hukuki sebebe dayandırıldığını anlayabilecekleri gibi, karar aleyhine kanun yoluna başvurulduğunda da HUMK’nın 428. maddesi uyarınca … incelemesi sırasında ancak bu gerekçe sayesinde kararın usul ve yasaya uygun olup olmadığı saptanabilecektir. Diğer bir anlatımla, … denetimi ancak bir kararın gerekçe taşıması halinde mümkün olabilir. Açıklanmaya çalışıldığı üzere, mahkemece, tarafların tüm delillerinin açıkça değerlendirilerek davanın hangi gerekçeyle reddedildiğinin karara yansıtılması gerekirken, yetersiz gerekçeyle hüküm kurulması, Anayasa’nın …. maddesinde düzenlenen hukuk devleti ilkesini, HMK’nın …. maddesinde düzenlenen hukuki dinlenilme hakkını ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin …. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkını ihlal edecektir.
Bu durumda, taraflar davet edilmeden dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda, üstelik yetersiz ve denetime elverişli olmayan gerekçe ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru olmamıştır.
Öte yandan, ihtiyati tedbirinin şartlarını düzenleyen 6100 sayılı HMK’nın 389/…. maddesine göre, “Mevcut durumda meydana gelebilecek bir değişme nedeniyle hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşacağından ya da tamamen imkânsız hale geleceğinden veya gecikme sebebiyle bir sakıncanın yahut ciddi bir zararın doğacağından endişe edilmesi hâllerinde, uyuşmazlık konusu hakkında ihtiyati tedbir kararı verilebilir.” İhtiyati tedbir, bu madde hükmü uyarınca kural olarak kendisi çekişmeli olan, bir diğer ifade ile davacının üzerinde ayni hak iddia ettiği malların üçüncü kişilere devrinin engellenmesi amacını güder. Bir alacağın güvence altına alınması için öngörülen geçici hukuki himaye yolu ise ihtiyati haciz olup, bununla mal üzerinde bir ayni hak iddiası ileri sürülmemekte, malın üçüncü kişiye devrine engel olunmamakta, bunun yerine alacağın o malın satış bedelinden karşılanması ve malın devri halinde haczin, devralana karşı da dermeyan edilebilmesi imkânı sağlanmaktadır. Bu durumda mahkemece, davanın gelir kaybı alacağının tahsili için başlatılan … takibine vaki itirazın iptali istemine ilişkin olduğu ve tedbir konan araçların mülkiyetiyle ilgili herhangi bir uyuşmazlık bulunmadığı halde, alacağın tahsilini teminen tedbir konması doğru olmamıştır.
SONUÇ: Yukarıda (…) no’lu bentte açıklanan nedenlerle, taşınmaz üzerindeki tedbir kararına yönelik temyiz isteminin reddine, (…) no’lu bentte açıklanan nedenlerle araçlar üzerindeki ihtiyati tedbir kararına yönelik temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün davalı yararına BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere ….02.2013 tarihinde oybirliği ile karar verildi.