YARGITAY KARARI
DAİRE : 23. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2012/6819
KARAR NO : 2013/966
KARAR TARİHİ : 20.02.2013

MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi

Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
-K A R A R-
Davacı vekili, müvekkilinin davalı kooperatife 2224, 2226, 2261, 2266, 2285, 2299 üye numaraları ile üye olduğunu, bu üyelikler nedeniyle davalı kooperatifin … adet brüt 120 m² daire için altı adet dosya açıldığını, müvekkilinin üyeliklerini kooperatif eski başkanı…’dan devraldığını, devir işleminin kooperatif genel kurulunda onaylandığını, aradan uzunca süre geçmesine rağmen dairelerin müvekkiline teslim edilmediğini ileri sürerek, altı adet dairenin müvekkiline teslimi, mümkün olmaz ise altı adet dairenin rayiç bedelinin fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak üzere şimdilik ….000,00 TL’sinin davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, davacının ileri sürdüğü üyelik dosyalarının aidat yatıran üyelik dosyaları değil arsa karşılığı üyelik dosyaları olduğunu, bu üyeliklerin… tarafından davacıya devredildiğinin görüldüğünü, davacının bu üyeliklerden bir tanesini… isimli kişiye devrettiğini, bu üyeliklere karşı kooperatife devredilmiş herhangi bir arsa bulunmadığını, yine bu üyeliklere ilişkin kooperatif ile davacı veya davacının üyelikleri devraldığı… arasında arsa karşılığı daire sözleşmesi vb. bir sözleşme olmadığını, davacının BK’nın 81. maddesine göre kooperatiften bir hak talep edebilmesi için kendisinin veya devraldığı kişinin edimini yerine getirmesi gerektiği, borç yerine getirilmediğinden, müvekkilinin kendi edimini yerine getirmekten (ödemezlik def’i) kaçınabileceğini savunarak, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, iddia, savunma, benimsenen bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre; davacının…’dan devir aldığı üyeliklerin aidat karşılığı değil, arsa karşılığı üyelik olduğu, zira …in konusu üyelikleri daha önce arsa devri karşılığında aldığı, arsa devir borcunun davacıya geçtiği, davacının arsa devir borcunu… veya onun kardeşine değil davalı kooperatife karşı yerine getirmesi gerektiği, davacının ve…’ın dava konusu üyelikler için kooperatife arsa devretmediğinden kooperatife karşı edimini yerine getirmediği, davacının bu nedenle tapu iptali ve tescil talebinde bulunamayacağı, davacının kooperatife karşı arsa devir yükümlülüğünü yerine getirmediğinden BK’nın 81. maddesi gereği davalı kooperatifin ödemezlik def’ini ileri sürmesi ve daire tesliminden kaçınmasının mümkün olduğu, edimin yerine getirilmemesi nedeniyle davacının bu dairelerin bedeli mukabilinde tazminat talep etmesinin de mümkün olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.
Dava, dava dilekçesi ve ……2011 tarihli dilekçe kapsamına göre, mülkiyet ve zilyetliğin teslimi, mümkün olmaz ise tazminat istemine ilişkindir. Davacı vekili, bu dilekçesinde davacının…’ın kardeşine devrettiği taşınmaz karşılığında…’ın davacıya dava konusu hisseleri devrettiğini, davalının dairelerden birini teslim ettiği halde diğerlerini teslim etmediğini, temyizinde de davalının arsa devrini…’dan istemesi gerektiğini, davacının bir edim borcu bulunmadığını ileri sürmüştür.
Mahkemece yapılan inceleme ve araştırma yeterli değildir.
Davacının ve davacının üyeliği devraldığı…’ın kooperatif üyesi olduğu uyuşmazlık dışıdır. Davalı kooperatifçe üyelikleri devreden…’ın arsa devri karşılığı üye olarak kabul edildiği,… ve davacı tarafından arsa devir borcu yerine getirilmediğinden mülkiyet tespiti istenemeyeceği savunulmuştur. İşbu davada verilecek karar, kooperatif hissesini devrettiği ileri sürülen dava dışı…’ın hukukunu etkileyecektir. Anılan kişinin yokluğunda görülen davada verilen kararın ona karşı infaz edilmesi olanağı bulunmamaktadır. Davada taraf olmayanın durumu tartışılarak onun leh veya aleyhine bir karar verilemez. Bu durumda, davacıya öncelikle…’a dava açması için süre verilmesi, açtığında bu dosya ile birleştirilmesi ve…’ın varsa savunması ve delillerinin birlikte değerlendirilmesi gerekir.
Kooperatif ortağının tescil isteminde olduğu gibi mülkiyetin tespiti isteminde bulunabilmesi için de bu hisseye yönelik kooperatife tüm ödemelerini yapmış olduğunu, hiçbir edimi kalmadığını, daire sahibi olan diğer üyelerle eşit durumda bulunduğunu ispatlaması gerekmektedir. 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun …. maddesi hükmü uyarınca, ortaklar hak ve yükümlülüklerde eşit konumdadırlar. Yönetim kurulu bu ilkenin dışına çıkmak istediği takdirde, bu hususu, genel kurul gündemine alarak, genel kurulun tartışmasına açıkça sunması gerekmekte veya genel kurulun yapılan uygulamayı açıkça ya da zımnen benimsemesi icap etmektedir. Bu nedenle, sabit ve peşin bedel ödemek suretiyle ortaklığa alınmadaki bu usule uyulmamışsa, böyle bir ortağın (devam eden inşaatların finansmanına katılımı için) üyelik aidat yükümlülüğü devam eder. Açıklanan usule uyulmuşsa, ortaklığa alınmadaki bu farklılık, ortaklığa alındıktan sonra üyelik aidatı istenmesini mümkün kılmaz ise de kooperatifin amacına ulaşıncaya kadar yapılan genel yönetim ve alt yapı giderlerinden ortağın sorumluluğu devam eder. Genel kurulca açık yetki verilmedikçe ya da benimsenmedikçe 1163 sayılı Kanun’un …. maddesine aykırı şekilde yönetim kurulunun diğer ortaklardan farklı statüde ortaklığa kabul kararı vermesine veya akçalı konularda bir ortağı farklı statüde konumlandırmasına geçerli hukuki sonuç bağlanamaz. Öte yandan, davacıya üyeliği devreden kişinin peşin bedelli ortak olduğunun belirlenmesi halinde, davacının da peşin bedelli ortak olarak kabul edileceği tartışmasızdır. Anılan genel kurul kararının peşin bedelli ortaklık tesis eden bir karar olmadığı sonucuna varılması halinde,…’dan ya da davacıdan uzunca bir süre inşaat finansmanı için aidat istenilmemiş ise, bilançolarda, hesap cetvellerinde, faaliyet raporlarında, genel kurullarda ve üye kayıt defterlerinde; bu yönde bir borç kaydı yer almamışsa, davacının peşin bedelli ortak olduğunun kooperatifçe zımnen benimsendiği ve sadece genel yönetim ve altyapı giderlerinden sorumlu olduğunun kabulü gerekir. Diğer yandan, anasözleşmenin …/…. maddesi uyarınca devir halinde eski ortağın kooperatife olan yükümlülükleri yeni ortağa geçer.
Bu durumda, mahkemece, kooperatif konusunda uzman yeni bir bilirkişi ya da kurulu aracılığıyla kooperatif defter, kayıt ve belgeleri, genel kurul tutanakları üzerinde inceleme yaptırılarak, üyelikleri devreden…’ın üyeliklerinin ne şekilde oluştuğu,…’ın üyeliğinin normal statüde ya da peşin bedelli üyelikten hangisi olduğu,… tarafından bu üyeliklere karşılık arsa devri yapılıp yapılmadığı, üyeliklerini davacıya devreden…’ın ya da sonradan davacının bu ilkelere uygun olarak peşin bedelli üye (sadece arsa devri karşılığında bir üye) yapılıp yapılmadığı üzerinde durularak, davacının peşin ödemeli ortak mı, normal statülü ortak mı olduğunun belirlenmesi, yapılacak tespite göre kooperatife karşı üyeliğin türünün gerektirdiği parasal ya da ayni (arsa payı) yükümlülüklerini tam olarak yerine getirip getirmediği, borçlu olması halinde ise 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun …. maddesinde karşılığını bulan eşitlik ilkesi de gözönünde bulundurulmak suretiyle davacı ile aynı durumda olan başka üyelere arsa devir borcuna rağmen dairelerin teslim edilip edilmediği, bu kişiden ve davacıdan arsa devri dışında inşaat finansmanı için aidat istenip istenmediği hususlarında rapor alınıp, bu ilkeler ve açıklamalar çerçevesinde sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, yetersiz incelemeye dayalı bilirkişi raporu esas alınarak hüküm kurulması doğru olmamıştır.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün, davacı yararına BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, kararın tebliğinden itibaren … gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere ….02.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi