YARGITAY KARARI
DAİRE : 22. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2017/37270
KARAR NO : 2020/7366
KARAR TARİHİ : 22.06.2020

MAHKEMESİ : … 7. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : TESPİT

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti:
Davacı, davacı okulun Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet gösteren özel bir öğretim kurumu olduğunu, okula öğretmenlerin 2013 Ekim, 2014 Nisan-Mayıs ve Ekim aylarına ilikin ulusal bayram ve genel tatil ücretlerinin ödenmemiş olduğu gerekçesiyle ve programlı teftiş raporu tebliğ edilmeksizin, idari para cezası tebligatı gönderilmediğini, söz konusu cezanın 27/04/2016 tarihinde, dava hakları saklı tutulmak üzere ihtirazı kayıtla ödendiğini ve idari para cezasına karşı … 5. Sulh Ceza Hakimliğinin 2016/1672 esas sayılı dosyasınıın açıldığını, dosyanın halen derdest olduğunu, davacı okulda, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma yapılmadığını, dolayısıyla raporda yapılan 2013 Ekim, 2014 Nisan-Mayıs ve Ekim aylarında okulda çalışma yapıldığının tespitinin hatalı olduğunu beyan ederek, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu’nun 19/01/2016 – 7193-… – 12/9833-…-12 02/03/2016 tarih ve nolu raporunun ”Ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ilave ücretlerin ödenmediği ve ödenmesi gerektiği” yolundaki tespitine karşı yaptıkları itirazın kabulünü, iş bu rapor ve tutanakların ilgili kısımlarının iptalini, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalıya yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
Mahkemece, davalının taraf sıfatı bulunmaması nedeni ile davanın reddine karar vermiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti:
Bölge Adliye Mahkemesinde davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı davacı vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
4857 sayılı İş Kanunu’nun 92. maddesine göre “91. madde hükmünün uygulanması için iş hayatının izlenmesi, denetlenmesi ve teftişiyle ödevli olan iş müfettişleri, işyerlerini ve eklentilerini, işin yürütülmesi tarzını ve ilgili belgeleri, araç ve gereçleri, cihaz ve makineleri, ham ve işlenmiş maddelerle, iş için gerekli olan malzemeyi 93. maddede yazılı esaslara uyarak gerektiği zamanlarda ve işçilerin yaşamına, sağlığına, güvenliğine, eğitimine, dinlenmesine veya oturup yatmasına ilişkin tesis ve tertipleri her zaman görmek, araştırmak ve incelemek ve bu Kanunla suç sayılan eylemlere rastladığı zaman bu hususta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılacak İş Teftişi Tüzüğünde açıklanan şekillerde bu halleri önlemek yetkisine sahiptirler.
Teftiş, denetleme ve incelemeler sırasında işverenler, işçiler ve bu işle ilgili görülen başka kişiler izleme, denetleme ve teftişle görevli iş müfettişleri ve işçi şikayetlerini inceleyen bölge müdürlüğü memurları tarafından çağrıldıkları zaman gelmek, ifade ve bilgi vermek, gerekli olan belge ve delilleri getirip göstermek ve vermek; iş müfettişlerinin birinci fıkrada yazılı görevlerini yapmaları için kendilerine her çeşit kolaylığı göstermek, bu yoldaki isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle yükümlüdürler.
Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili iş müfettişleri ile işçi şikayetlerini incelemekle görevli bölge müdürlüğü memurları tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir. İş müfettişleri tarafından düzenlenen raporların ve tutulan tutanakların işçi alacaklarına ilişkin kısımlarına karşı taraflarca otuz gün içerisinde yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir”.
Anılan kanuni hükümler ile çalışma ilişkilerini korumak ve geliştirmek, ortam ve koşullarını denetlemek görevi iş müfettişlerine verilmiştir. Buna göre iş müfettişleri işyerinde genel, kontrol ve inceleme denetimi yaparlar.
İşyerinde işin yürütümü yönünden çalışma hayatı ile ilgili tüm mevzuat hükümlerine ve işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından ise; işçi sağlığı ve güvenliğine ilişkin mevzuat hükümlerinin uyulup uyulmadığının tespiti, genel denetimdir. Genel denetim ise yargısal faaliyet olarak nitelendirilemez.
Kontrol denetimi ise, genel denetim sonrası (işin yürütümü veya işçi sağlığı ve güvenliğine ilişkin) mevzuata aykırılık ve eksiklik olarak tespit edilen olguların, verilen süre içinde giderilip giderilmediğini kontrol edilmesidir.
İnceleme denetimi, bir kişinin ya da kurumun başvurusu üzerine yapılan denetimdir.
Dairemizce daha önce genel denetim sırasında yapılan müfettiş tespitlerine karşı taraflarca dava açılamayacağı yönünde uygulama yapılmakta idi. Ancak konunun yeniden değerlendirilmesi sonucunda, bu tür tespitlere karşı da dava açılmasında hukuki yararın bulunduğu sonucuna varılmıştır. Bu bağlamda genel denetim sonucu yapılan tespitlere karşı sadece Bakanlığa karşı; işçinin şikayeti üzerine yapılan denetim sonucu bir tespit yapılmışsa Bakanlık ile birlikte şikayette bulanan işçiye karşı dava açılması gerekir.
Somut olayda; dava konusu yapılan inceleme raporundaki tespitler genel denetim sonucu … iş müfettişi tarafından yapılmış olmakla, davanın Bakanlık aleyhine açılmasında hukuki yarar bulunduğu ve somut dava bakımından davalı Bakanlığa husumet yöneltilebileceği dikkate alınarak işin esasına girilmesi gerekirken, yazılı şekilde hukuki yarar ve husumet yokluğu sebebi ile davanın reddine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ:Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının ve bu karara karşı istinaf başvurusunu esastan reddeden Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebepten BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin ise kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, peşin alınan temyiz harcının istek halide ilgiliye iadesine, 22/06/2020 gününde oybirliği ile karar verildi.