YARGITAY KARARI
DAİRE : 22. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2017/22282
KARAR NO : 2019/10584
KARAR TARİHİ : 14.05.2019
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi taraflar vekillerince istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti:
Davacı şirket vekili, Davacı şirket davalının iş sözleşmesini bildirim öneli tanınmadan feshedildiği gerekçesiyle ihbar tazminatı alacağının tahsiline karar verilmesini talep etmiş, davalı kaşı davacı vekili ise müvekkilinin karşı davacı şirkete ait okulda 01/09/2010-13/09/2013 tarihleri arasında sosyal bilgiler öğretmeni olarak görev yaptığı, maaşında artış yapılmaması, ek ders etüd, fazla çalışma ve eğitim tazminatı ücretlerinin ödenmediği, iş akdini bu nedenle tek taraflı olarak feshettiği iddiası ile ek ders ücreti, fazla çalışma ücreti, eğitim tazminatı, ihbar tazminatı, kıdem tazminatı alacakları ile manevi tazminata hükmedilmesini talep etmiştir.
Davalıların Cevabının Özeti:
Davalı karşı davacı vekili davanın, davacı karşı davalı vekili karşı davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece davanın reddine, karşı davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararlar taraf vekillerince temyiz edilmiştir.
Gerekçe:
1-Dosyadaki yazılara, hükmün Dairemizce de benimsenmiş bulunan yasal ve hukuksal gerekçeleriyle dayandığı maddi delillere ve özellikle bu delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre hükmü temyiz eden davacı karşı davalının tüm, davalı karşı davacının aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2-Davacının eğitime hazırlık ödeneği talep edip edemeyeceği hususunda uyuşmazlık bulunmaktadır.
657 Sayılı Devlet Memurları Yasasına 18.05.1994 tarih ve 527 Sayılı Kanun hükmünde kararname ile eklenen Ek 32.madde uyarınca resmi okul öğretmenlerine her öğretim yılı başında öğretim yılına hazırlık ödeneğinin ödeneceği düzenlenmiştir. 5580 sayılı Kanunun dava tarihinde halen yürürlükte bulunan 9. maddesinin 2. fıkrasında sosyal yardım kapsamındaki ek ödemelerin resmi okul öğretmenlerine sağlanan haklara denk olarak özel okul öğretmenlerine de sağlanacağı hükmü gereğince, ilgili Milli Eğitim Müdürlüğünden dava konusu edilen eğitim öğretim yılları için resmi okulda çalışan öğretmenlere ödenen eğitime hazırlık ödenek tutarları sorularak, eğitim döneminin tamamında çalışılan yıllar için tam, eğitim döneminin tamamında çalışılmayan yıllar için çalışma süresi ile orantılı olarak hesaplanacak alacak tutarı üzerinden eğitime hazırlık ödeneği talebinin kabulüne karar verilmesi gerekirken, reddine karar verilmesi isabetli olmamıştır.
3-Taraflar arasında, davacının iş sözleşmesinin feshi ve davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanıp kazanamayacağı noktasında uyuşmazlık bulunmaktadır.
İşçinin emeğinin karşılığı olan ücret işçi için en önemli hak, işveren için en temel borçtur. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 32. maddesinin dördüncü fıkrasında, ücretin en geç ayda bir ödeneceği kurala bağlanmıştır. 5953 sayılı Basın İş Kanunu’nun 14. maddesinin aksine, 4857 sayılı Yasada ücretin peşin ödeneceği yönünde bir hüküm bulunmamaktadır. Buna göre, aksi bireysel ya da toplu iş sözleşmesinde kararlaştırılmadığı sürece işçinin ücreti bir ay çalışıldıktan sora ödenmelidir.
Ücreti ödenmeyen işçinin, bu ücretini işverenden dava ya da icra takibi gibi yasal yollardan talep etmesi mümkündür.
1475 sayılı Yasa döneminde, toplu olarak hareket etmemek ve kanun dışı grev kapsamında sayılmamak kaydıyla Borçlar Kanununun 81 inci maddesi uyarınca ücreti ödeninceye kadar iş görme edimini ifa etmekten, yani çalışmaktan kaçınabileceği kabul edilmekteydi. 4857 sayılı İş Kanununda ise ücret daha fazla güvence altına alınmış ve işçi ücretinin yirmi gün içinde ödenmemesi durumunda, işçinin iş görme edimini yerine getirmekten kaçınabileceği açıkça düzenlenmiş, toplu bir nitelik kazanması halinde dahi bunun kanun dışı grev sayılamayacağı kurala bağlanmıştır.
Ücreti ödenmeyen işçinin alacağı konusunda takibe geçmesi ya da ücreti ödeninceye kadar iş görme edimini yerine getirmekten kaçınması, iş ilişkisinin devamında bazı sorunlara yol açabilir. Bu bakımdan, işverenle bir çekişme içine girmek istemeyen işçinin, haklı nedene dayanarak iş sözleşmesini feshetme hakkı da bulunmaktadır. Ücretin hiç ya da bir kısmının ödenmemiş olması bu konuda önemsizdir.
Ücretin ödenmediğinden söz edebilmek için işçinin yasa ya da sözleşme ile belirlenen ücret ödenme döneminin gelmiş olması ve işçinin bu ücrete hak kazanması gerekir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinin (II) numaralı bendinin (e) alt bendinde sözü edilen ücret, geniş anlamda ücret olarak değerlendirilmelidir. İkramiye, prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, fazla mesai, hafta tatili, genel tatil gibi alacakların ödenmemesi durumunda da işçinin haklı fesih imkânı bulunmaktadır.
İşçinin ücretinin işverenin içine düştüğü ödeme güçlüğü nedeniyle ödenememiş olmasının sonuca bir etkisi yoktur. İşçinin, ücretinin bir kısmını Yasanın 33 üncü maddesinde öngörülen ücret garanti fonundan alabilecek olması da işçinin fesih hakkını ortadan kaldırmaz.
Bireysel veya toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan aynî yardımların yerine getirilmemesi de (erzak ve kömür yardımı gibi) bu madde kapsamında değerlendirilmeli ve işçinin “haklı fesih” hakkı bulunduğu kabul edilmelidir.
İşçinin sigorta primlerinin hiç yatırılmaması veya eksik bildirilmesi, sosyal güvenlik hakkını ilgilendiren bir durum olsa da Dairemizin 1475 sayılı Yasa döneminde istikrar kazanmış olan görüşü, 4857 sayılı İş Kanunu döneminde de devam etmekte olup, sigorta primlerinin hiç yatırılmaması, eksik yatırılması veya düşük ücretten yatırılması hallerinde de işçinin haklı fesih imkânı vardır .
Somut olayda; davacı karşı davalı şirkete ait okulda öğretmen olarak çalışan davacı eğitime hazırlık ödeneğinin ödenmemesini haklı fesih nedeni göstererek iş akdini feshetmiştir.
657 sayılı Devlet Memurları Yasasına 18.05.1994 tarih ve 527 sayılı Kanun hükmünde kararname ile eklenen Ek 32.maddesi gereğince sosyal hak niteliğinde ödenmesi gereken eğitime hazırlık ödeneğinin ödenmemiş olması nedeniyle hizmet akdini haklı sebeple feshettiği anlaşılan davacının kıdem ve ihbar tazminatı talebinin kabulü gerekir iken aksi düşünce ile reddine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı nedenle BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgililere iadesine 14.05.2019 tarihinde oybirliği ile karar verildi.