YARGITAY KARARI
DAİRE : 22. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2016/31191
KARAR NO : 2020/3431
KARAR TARİHİ : 25.02.2020

MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalılardan Çankaya Belediye Başkanlığı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle, müvekkilinin 01.06.2007 tarihinden beri davalı … Belediye Başkanlığı’na ait muhtelif işyerlerinde sivil zabıta biriminde zabıta görevlisi olarak çalıştığını, davalı Belediye Başkanlığının norm kadrosunun dolu olması ve yeni personel istihdam edilmemesi nedeniyle sigorta kaydının diğer davalı üzerinden gösterildiğini ancak tüm çalışmanın Çankaya Belediyesi bünyesinde geçtiğini, işyerinde fazla mesai yaptığını ve tatil günlerinde dahi çalıştığını buna rağmen yaptığı fazla mesai ve genel tatil günleri çalışma karşılıklarının ödenmediğini, izinlerinin kullandırılmadığını ileri sürerek kıdem tazminatı, izin ücreti alacağı, fazla mesai alacağı, ulusal bayram ve genel tatil ücret alacağı ile ödenmeyen ücret alacaklarının davalılardan tahsilini talep etmiştir.
Davacı vekili 03.02.2011 tarihli duruşmada, davalılardan Çankaya Belediyesi Gençlik ve Spor Kulübü İktisadi İşletmelerine ilişkin davayı atiye bıraktığını beyan etmiş ve Çankaya Belediye Başkanlığı yönünden davaya devam ettiğini belirtmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı … Belediye Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının idarenin hizmet satın aldığı şirket çalışanı olduğunu, davacının nezdinde çalıştığı şirket ile idare arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunmadığını, idarenin ihale makamı olduğunu bu sebeple davalı Bakanlığa husumet yöneltilemeyeceğini belirterek davanın reddinin gerektiğini savunmuştur.
Mahkeme kararının özeti:
Mahkemece yapılan yargılama sonucunda, toplanan delillere ve bilirkişi raporuna göre, yazılı gerekçe ile davalı … Belediye Başkanlığı hakkındaki davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Temyiz :
Karar süresi içinde davalı … Belediye Başkanlığı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Gerekçe:
1-Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davalı Belediyenin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2-Taraflar arasında davacının ödenmemiş ücret alacağının bulunup bulunmadığı konusunda uyuşmazlık bulunmaktadır.
Hâkim, davanın her safhasında, iki tarafın iddiaları sınırı içinde olmak üzere, tarafları dinleyebilir ve gerekli olan delillerin gösterilmesini ve verilmesini emredebilir.
Mahkemenin hüküm vermesi için, kendisine yöneltilen talebin formüle edilmesi ve ileri sürülmesi tarafların görevi ise de, bunları anlamlandırmak veya gerektiğinde açıklattırmak hâkimin görevidir. Ancak bu durum, hâkimin tarafların ileri sürmediği vakıaları ileri sürmelerine imkan vermesi veya hatırlatması anlamını taşımaz. Burada mevcut olmayanın talep edilmeyenin ortaya çıkartılması değil, talep edilenin netleştirilmesi, aydınlatılması, belirlenmesi söz konusudur.
Taraflarca getirilme ilkesi, hâkimin soru sorma ve davayı aydınlatma ödevi (m. 31) çerçevesinde yumuşatılmıştır.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun “Hâkimin davayı aydınlatma görevi” başlıklı 31.maddesine göre, “Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu olduğu durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir.”
Hâkimin davayı aydınlatma ödevi olarak ifade edilen bu düzenleme ile doğru hüküm verebilmesi ve maddi gerçeğin bulunabilmesi amaçlanmıştır. Düzenlemede her ne kadar “açıklama yaptırabilir” denilmişse de, bunun, hâkimin davayı aydınlatması için bir “ödev” olduğunu kabul etmek gerekir. Çünkü davayı aydınlatma ödevi sayesinde hâkim, iddia ve savunmanın doğru ve tam olarak anlaşılmasını sağlayacak ve bu şekilde doğru olmayan bir kararın verilmesini önleyecektir.
Görüldüğü üzere, hakimin davayı aydınlatma ödevine ilişkin 31. maddede, hakimin, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz ya da çelişkili gördüğü konular hakkında taraflara açıklama yaptırabileceği ve soru sorabileceği belirtilmiştir.
Somut olayda, davacı davalı asıl işveren Çankaya Belediyesi işyerinde diğer davalı alt işveren dernek nezdinde zabıta görevlisi olarak 01.01.2009 tarihinden dava tarihine kadar hiç ücret almaksızın çalıştığını iddia etmiştir. Davalı … davacının idare bünyesinde herhangi bir çalışması bulunmadığını savunmuştur. Mahkemece yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporda, davalı tarafça ibraz edilen banka kayıtları değerlendirilerek davacının 10 ay süre ile ücret almadığı belirtilerek, tespit edilen bu süre üzerinden ücret alacağı hesaplanmış ve mahkemece bu bilirkişi raporu hükme esas alınarak davacının 10 aylık ücret alacağı hüküm altına alınmıştır.
Tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde Ankara ölçeğindeki bir büyükşehirde, emeği ile geçimini sağlayan bir işçinin, 10 ay süresince hiç ücret almaksızın çalışması hayatın olağan akışına uygun olmadığından mahkemece davanın aydınlatılması ödevi çerçevesinde bu husus davacı asilden sorulup sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde verilmiş olan karar usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebeple BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 25.02.2020 gününde oy birliğiyle karar verildi.