YARGITAY KARARI
DAİRE : 22. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2015/34774
KARAR NO : 2016/799
KARAR TARİHİ : 18.01.2016
Y A R G I T A Y İ L A M I
MAHKEMESİ : Aydın 1. İş Mahkemesi
TARİHİ : 06/10/2015
NUMARASI : 2014/7-2015/130
DAVA : Davacı, Ç.. B..nın işkolu tespitine ilişkin kararının iptaline karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, isteğin reddine karar vermiştir.
Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili; davalı S.-İş Sendikası tarafından davalı şirketin tespit konusu işyerlerinde yaptığı işlerin girdiği işkolunun tespiti amacıyla diğer davalı Ç.. B..na başvuruda bulunulduğunu, diğer davalı Bakanlığın davalı şirkete bağlı işyerlerinde yapılan işlerin girdiği işkolunun asıl işe yardımcı iş niteliğinde olması sebebiyle İşkolları Tüzüğünün 24 sıra nolu “Sağlık” işkolunda yer aldığına ilişkin tespit kararı verdiğini, oysa yapılan asıl işin temizlik işi olduğunu, bu sebeple İşkolları Tüzüğünün 28 nolu “Genel İşler” işkoluna girdiğini, tespit kararında uzmanlık alanları ve yapılan işlerin niteliğinin açık ve ayrıntılı olarak incelenmediğini, sağlık işinin münhasıran doktor, hemşire, laborant, sağlık memuru ve bunun gibi kişilerce gerçekleştirilebilecek her türlü sağlık faaliyeti olduğunu, işyerlerinde çalışan işçiler tarafından yapılan işlerin sağlık çalışanları tarafından yürütülen sağlık işi olmadığının açık olduğunu iddia ederek davalı bakanlıkça yapılan tespitin iptaliyle tespit kapsamında yapılan işlerin İşkolları Tüzüğünün 28 nolu “Genel işler” işkoluna girdiğine karar verilmesini istemiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı sendika vekili; işkolu tespiti yapılan birden çok işyeri olduğundan her bir işyerinin bulunduğu yerde ayrı ayrı dava açılması ve davanın tefrik edilerek Salihli, Kemalpaşa ve Aydın mahkemelerinde açılması gerektiğini, bu sebeple yetki itirazında bulunduklarını, S. Devlet Hastanesi, K Devlet Hastanesi, Dr. S.S Göğüs Hastalıkları Eğitim ve Cerrahisi Araştırma Hastanesi, A. Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi Başhekimliğinin hizmet alım ihalesi adı altında hastabakıcı, tıbbi sekreter, veri elemanı, otomasyon elemanı, bilgi işlemci, raportör, bilgi yöneticisi çalıştırdığını, çalışılan işyerinin bir hastane olduğunu, 2821 sayılı Kanun’un 60. maddesi gereğince bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de asıl işin dahil olduğu işkolundan sayılması gerektiğini, söz konusu işyerlerinde yapılan asıl işin hastanelerce yürütülen sağlık işi olduğu hizmet alımı yoluyla yapılan işlerin yardımcı iş olduğu ve müvekkili olan sendikanın da faaliyette bulunduğu 24 nolu “Sağlık” işkoluna girdiğini, S. Devlet Hastanesi, K. Devlet Hastanesi, Dr. S.S Göğüs Hastalıkları Eğitim ve Cerrahisi Araştırma Hastanesi, A. Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi’nde hizmet alım ihalesiyle çalıştırılan işçilerin tümünün “Sağlık” işkoluna dayalı iş sağlığı risklerinin tamamını taşıdıklarını, uzmanlık gerektiren bu işler için sağlık sektörü ile ilgili ihtiyaç duyulan personeli daha az maliyetle çalıştırabilmek için bu yolun kullanıldığını, ayrıca bu işçilerin işvereni olan alt işveren şirketlerin sürekli isim değiştirdiğini, ancak işçilerin aynı işyerinde çalışmaya devam ettiklerini, bu sebeple taşeron işçilerin muvazaa sebebiyle asıl işverenin işçisi olduğunu, bakanlık tespitinin doğru olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
Davalı Ç.. B.. vekili işkolu tespiti ile Bakanlık tarafından hazırlanan müfettiş raporuna göre K.B Sis. Özel Eğ. Dan. Tıbbî Cihaz İnş. Tur. Gıda Teks. Tem. Nak. San Tic. Ltd. Şti.’nce Salihli Devlet Hastanesinde yürütülen bilgi işlem (veri hazırlama) personeli hizmet alımı işinde çalışan işçilerin hastanede asıl işe yardımcı bir işte çalıştıklarını, yapılan işin bağımsız niteliğinin bulunmadığını, bu sebeple söz konusu işin asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılması gerektiğini, şirket personeli tarafından yapılan işin 24 nolu “Sağlık” işkoluna girdiğine dair tespitinin yerinde olduğunu, bu gerekçelerle açılan davanın reddi gerektiğini ifade etmiştir.
Davalı K. B Sis Özel Eğ. Dan. Tıbbi Cihaz İnş. Tur. Gıda Teks. Tem. Nak. San Tic. Ltd. Şti.’nin vekili, müvekkili şirket tarafında alınan ihalelerin hastanelerin asıl işi olan sağlık hizmetine yardımcı hizmet niteliğinde olan işlerle ilgili olduğunu, işbu hizmetlerin hastane bütünü dâhilinde olduğunu, bu sebeple hastanenin asıl işini yapan çalışanlarla asıl işe yardımcı mahiyette bulunan şirket çalışanlarının aynı nitelikte değerlendirilmesi gerektiğini, bu gerekçelerle davalı Ç.. B..nın işkolu tespit kararının doğru olduğunu belirtmiştir.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı davacı vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Dava, Ç.. B.. tarafından yapılan işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
İşkolu tespit tarihi itibariyle yürürlükte bulunan mülga 2821 sayılı Kanun’un 3. maddesinde sendikaların işkolu esasına göre kurulacakları belirtilmiştir. Bu itibarla, işkolu kavramının, sendikaların faaliyet alanlarını belirleyen temel bir öge olduğu söylenebilir. İşkolu kavramı ile, benzer işler bir hukuki kalıp altında toplu iş hukukuna sunulmaktadır.
İşkolu tespitinde birim olarak işyerinin esas alınacağı normatif düzenlemelerin tartışmasız bir sonucudur. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 2. maddesinin gerekçesinde, işyeri, teknik bir amaca, diğer bir deyişle mal ve hizmet üretimine yönelik ve değişik unsurlardan meydana gelen bir birim olarak tanımlanmıştır. İşyerinin sınırlarının saptanmasında “işyerine bağlı yerler” ile “eklentiler” ve “araçların” bir birim kapsamında oldukları belirtildikten sonra özellikle bir işyerinin mal ve hizmet üretimi için ayrı bir alanı da kullanması halinde bunların tek işyeri mi yoksa birbirinden bağımsız işyerleri mi sayılacağı konusunda “amaçta birlik”, aynı teknik amaca bağlı olarak üretimde bulunma, nitelik yönünden bağlılık ile “yönetimde birlik”, aynı yönetim altında örgütlenmiş olma şartlarının aranacağı düzenlenmiştir.
İşçi ve işveren sendikalarının kurulabilecekleri işkolları, mülga 2821 sayılı Kanun’un 60. maddesinde gösterilmiştir. Anılan maddede, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de, asıl işin dahil olduğu işkolundan sayılacağı ifade edilmiştir. Yine aynı maddede, bir işkoluna giren işlerin neler olacağı, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü de alınarak ve uluslararası normlar da gözönünde bulundurularak bir tüzükle düzenleneceği belirtilmiştir. Söz konusu tüzükte işkollarına giren işler, tüzüğe ekli listede belirtilmiştir. Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de, asıl işin dahil olduğu işkolundan sayılacağı tüzüğün 3. maddesinde vurgulanmıştır.
İşkolu tespit davalarında her işverenin işyerinin bağımsız işyeri olarak kabul edilip o işyerinde yapılan işlerin niteliği itibarıyla işkolu tespiti gerekir. Mülga 2821 sayılı Kanun’un 60. maddesinde yer alan “Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır” kuralı ise, bir işyeri sınırları ve organizasyonu içerisinde yürütülen işler için önem taşır. Bununla birlikte birbirinden ayrı işyerlerinde asıl iş yardımcı iş kavramı geçerli olmaz. Bu noktada ifade etmek gerekir ki, alt işverenin işkolu tespiti, asıl işverenin yaptığı işe göre belirlenemeyeceği gibi, alt işverenin işkolu tespitinin asıl işverenden ayrı olarak yapılması gerekmektedir. Alt işverene ait işyerinde yapılan işlerin, asıl işverene ait işyerinde yapılan işlere yardımcı iş olarak değerlendirilmesi de mümkün değildir. Zira böyle bir durumda, coğrafi olarak aynı alanda faaliyet yürütülse de, hukuki olarak, iş organizasyonu kapsamında alt işverene ait farklı bir işyeri, asıl işverene ait farklı bir işyeri söz konusudur. Nitekim 07.11.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 4. maddesinin gerekçesinde “Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu iş artık asıl işveren yönünden yardımcı iş olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl iş kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir” şeklinde anılan durum açık olarak belirtilmiştir.
Somut olayda, Ç.. B.. tarafından 17.12.2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan tespite göre, K. Bilgi Sistemleri San. Tic. Ltd. Şti. tarafından A. Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi işyerinde yürütülen işlerin İşkolları Tüzüğü’nün 24 sıra numaralı “Sağlık” işkolunda yer aldığına dair işkolu tespit kararı verilmiştir.
Mahkemece davanın reddine dair verilen ilk karar, Dairemizin 20.11.2013 tarihli ilâmıyla eksik araştırma sebebiyle bozulmuştur. Mahkemece uyulan bozma ilâmı doğrultusunda yapılan araştırma sonucunda davanın yeniden reddine karar verilmiş ise de, karar, dosya içeriğine uygun düşmemektedir.
İnceleme konusu davada, davalı K. Bilgi Sistemleri San. Tic. Ltd. Şti. ile A. Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi arasında imzalanan hizmet alım sözleşmesinin konusu “veri hazırlama ve kontrol işletmeni hizmet alımı”dır. İşkolu tespitine esas iş müfettişi raporuna göre de, alt işveren işçilerinin tıbbi sekreterlik olarak da tanımlanabilecek hizmet alım konusu işlerde çalıştığı görülmektedir. Diğer taraftan, mahallinde yapılan keşif neticesinde düzenlenen bilirkişi raporuna göre de, alt işveren işçileri tarafından veri hazırlama ve tıbbi sekreterlik faaliyetleri yürütülmektedir.
Bu noktada belirtmek gerekir ki, hizmet alım konusu işlere dair teknik şartnamalerde işten çıkarmaların asıl işverenin denetimi altına alınması, izin ve benzeri işin yürütümüne ilişkin hususlarda idareye yetki ve inisiyatif tanınması gibi düzenlemeler bulunması, çalıştırılacak işçilerin formasyonları ile bu işçilerin genel sağlık, tıbbı sekreterlik ve yine Sağlık Bakanlığı tarafından verilen sertifika donanımlarına sahip olmaları muvazaanın varlığını göstermez. Zira özellikle asıl işverene kanun gereği yüklenen yükümlülükler dikkate alındığında işyeriyle ilgili bir kısım işveren yetkilerinin kullanılması ve yapılan işin hastaneyle ilgili olması sebebiyle tercihen sağlık işleriyle ilgili formasyona sahip olanların alt işveren işçisi olarak işe alınmaları tek başına muvazaanın dayanağı olamaz.
Açıklanan maddi ve hukuki olgular ışığında, somut olayda muvazaa bulunmadığının da anlaşılmasına göre alt işveren işyerinde yapılan işlere dair işkolu tespitinin, asıl işveren işyerinden bağımsız olarak tespit edilmesi gerekliliği karşısında, alt işveren K. Bilgi Sistemleri San. Tic. Ltd. Şti. işçileri tarafından yürütülen işler, niteliği itibariyle İşkolları Tüzüğünün 17 sıra numarasında yer alan “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkolunda yer almaktadır. Her ne kadar davacı sendika, dava konusu işyerinin “Genel İşler” işkoluna girdiğinin tespitini istemiş ise de, Bakanlık işkolu tespit kararının hatalı olması sebebiyle iptaline karar verilmesi durumunda, işkolu tespitine ilişkin hükümler kamu düzenine ilişkin olduğundan, tespite konu işyeri veya işyerlerinin hangi işkoluna girdiği resen tespit edileceğinden işyerinin girdiği işkolunun belirlenmesi gerekir. Bu cümleden olarak, mahkemece, davanın kısmen kabulü ile işkolu tespit kararının iptaline ve dava konusu işyerinin İşkolları Tüzüğünün 17 sıra numarasında yer alan “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi hatalıdır.
Belirtilen sebeplerle, mülga 2821 sayılı Kanun’un 4. maddesi uyarınca, hükmün bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda belirtilen sebeplerle;
1-Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2-Davanın kısmen KABULÜNE, 17.12.2011 tarih ve 28145 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ç.. B..nın 2011/131 sayılı işkolu tespit kararının, K. Bilgi Sistemleri Özel Eğitim, Danışmanlık, Tıbbi Cihaz, İnşaat, Turizm, Gıda, Tekstil, Temizlik, Nakliye San. Tic. Ltd. Şti. tarafından A. Ağız ve Diş Sağlığı Merkezinde yürütülen işlerin İşkolları Tüzüğü’nün 24 sıra numaralı “Sağlık” işkoluna girdiğine ilişkin kısmının İPTALİNE,
3-K. Bilgi Sistemleri Özel Eğitim, Danışmanlık, Tıbbi Cihaz, İnşaat, Turizm, Gıda, Tekstil, Temizlik, Nakliye San. Tic. Ltd. Şti. tarafından A. Ağız ve Diş Sağlığı Merkezinde yürütülen işlerin niteliği itibariyle İşkolları Tüzüğü’nün 17 sıra numarasında yer alan “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkolunda yer aldığının TESPİTİNE,
4-Karar tarihi itibariyle alınması gerekli olan 29,20 TL karar ve ilam harcından, peşin alınan 27,70 TL harcın mahsubu ile bakiye 1,50 TL karar ve ilam harcının davalıdan tahsili ile hazineye irad kaydına,.
5-Davacı vekille temsil edildiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan tarifeye göre 1.800,00 TL vekâlet ücretinin davalılardan alınıp davacıya verilmesine,
6-Davacı tarafından yapılan 377,50 TL yargılama giderinin davalıdan alınıp davacıya verilmesine, davalının yaptığı yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
7-Peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, kesin olarak 18.01.2016 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.