YARGITAY KARARI
DAİRE : 22. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2014/31105
KARAR NO : 2014/30748
KARAR TARİHİ : 10.11.2014
MAHKEMESİ : İzmir 2. İş Mahkemesi
TARİHİ : 14/04/2014
NUMARASI : 2014/70-2014/128
Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, müvekkili sendika ile davalı arasında 01.11.2012 ilâ 31.10.2015 tarihleri arasında geçerli toplu iş sözleşmesi imzalandığını, toplu iş sözleşmesinin 45. maddesinin birinci ve ikinci paragrafının birlikte yorumlanması halinde evli, bekar yahut dul olsa da sadece sendika üyesi olmakla bir işçinin, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda belirtilen ve devlet memurlarına ödenen miktar kadar her ay aile yardımına hak kazanacağını, maddenin açık hükmüne rağmen işveren tarafından ikinci paragrafın hiçbir şekilde göz önüne alınmaksızın, maddeyi sadece 657 sayılı Kanun’un aile yardımı için getirdiği esaslar çerçevesinde yorumlayarak, sadece evli olan işçilere aile yardımı ödediğini ileri sürerek toplu iş sözleşmesinin 45. maddesinin birinci ve ikinci parafında yer alan hükmün “sendika üyesi olan tüm işçilere DMK’da aile yardımı yapılması için getirilen koşullar aranmaksızın sadece ve sadece sendika üyesi olduğu için, evli, bekar, boşanmış, dul olup olmamasına bakılmaksızın aile yardımından yararlandırılması gerektiğinin tespitine” karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, davacının talebinin haksız olup reddinin gerektiğini, aile yardımının temel amacının aileye yardım olduğunun tartışmasız olduğunu, tespit talebine konu maddede yer alan “tüm işçiler” ifadesinin, sosyal yardımın niteliği ve toplu iş sözleşmesinde düzenleniş amacı dikkate alındığında “aile sahibi tüm işçiler” olarak yorumlanması gerektiğini savunarak, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, aile yardımının temel amacının aileye yardım olup, tüm işçiler tabirinin ise aile kavramı içinde düşünülmesi gerektiği gerekçesiyle, 01.11.2012-31.10.2015 yürürlük tarihli Toplu İş Sözleşmesinin 45. maddesinin 1. ve 2. paragrafında yer alan kısmının sendika üyesi evli ve çocuklu olanlara aile yardımından yararlandırılmalarının gerektiğinin tespitine karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı davacı temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Dava, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 53. maddesi kapsamında, toplu iş sözleşmesinin yorumuna ilişkindir.
6356 sayılı Kanun’un 53. maddesinin birinci fıkrasına göre “Uygulanmakta olan bir toplu iş sözleşmesinin yorumundan doğan uyuşmazlıklarda sözleşmenin taraflarınca dava açılabilir. Mahkeme en geç iki ay içinde karar verir. Kararın temyiz edilmesi hâlinde Yargıtay uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.”
Hukukumuzda, toplu iş sözleşmelerinin, normatif ve borç doğurucu hükümlerden oluştuğu kabul edilmektedir. Nitekim, 6356 sayılı Kanun’un 33. maddesinin birinci ve ikinci fıkrasına göre “Toplu iş sözleşmesi, iş sözleşmesinin yapılması, içeriği ve sona ermesine ilişkin hükümleri içerir. Toplu iş sözleşmesi, tarafların karşılıklı hak ve borçları ile sözleşmenin uygulanması ve denetimini ve uyuşmazlıkların çözümü için başvurulacak yolları düzenleyen hükümleri de içerebilir.”
Toplu iş sözleşmelerinin borç doğurucu hükümlerinin yorumunun, sözleşmelere ilişkin kurallar çerçevesinde yapılması gerekmektedir. Bu cümleden olarak, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 19. maddesinin birinci fıkrasına göre “Bir sözleşmenin türünün ve içeriğinin belirlenmesinde ve yorumlanmasında, tarafların yanlışlıkla veya gerçek amaçlarını gizlemek için kullandıkları sözcüklere bakılmaksızın, gerçek ve ortak iradeleri esas alınır.”
Toplu iş sözleşmesi hükmünün yorumu için öncelikle uygulanmakta olan bir toplu iş sözleşmesi bulunmakla beraber, ayrıca toplu iş sözleşmesinin yoruma muhtaç bir hükmü söz konusu olmalıdır.
İnceleme konusu davada, taraflar arasında 02.05.2013 tarihinde bağıtlanan ve 01.11.2012 ilâ 31.10.2015 tarihleri arasında yürürlükte bulunan toplu iş sözleşmesinin 45. maddesinin birinci ve ikinci paragrafının yorumlanması talep edilmektedir.
Uyuşmazlık konusu hükümler, toplu iş sözleşmesinin “Sosyal Yardımlar ve Ödenekler” başlıklı 45. maddesinde yer almaktadır. Maddenin birinci paragrafında yer alan hükme göre “Sendika üyesi işçilere her ay 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile öngörülen miktarda aile ve çocuk yardımı yapılır.” İkinci paragrafta yer alan hükme göre ise “Bu ödeme, devlet memurlarına yapılan ödeme esaslarına bakılmaksızın işçinin sendika üyesi olması dışında başka hiçbir şart aranmadan ait olduğu aydaki devlet memurlarına yapılan ödeme miktarı kadar aile ve çocuk parası yardımı yapılır.”
Öncelikle ifade etmek gerekir ki, uyuşmazlık konusu hükümler, toplu iş sözleşmesinin sosyal yardımlar ve ödenekler başlıklı kısmında yer almakta olup, bu anlamda olmak üzere, aile ve çocuk yardımının da temel amacının bu kapsamda değerlendirilmesi gerektiği açıktır. Öte yandan, ikinci paragrafta yer alan hüküm, birinci paragrafta yer alan hüküm ile çelişkili olduğu gibi, uygulama esaslarını da belirsiz duruma getirmesi itibariyle her iki hükmün Bağdaştırılması mümkün değildir.
Açıklanan maddi ve hukuki olgular karşısında, uyuşmazlık konusu hükümler yönünden tarafların gerçek iradelerinin sosyal yardım olgusuna ilişkin olduğunun kabulü zorunlu olmakla, toplu iş sözleşmesinde öngörülen aile ve çocuk yardımının, 657 sayılı Kanun’da öngörülen esaslar doğrultusunda uygulanması gerektiği tartışmasızdır. Bu itibarla, mahkemece, sadece “evli ve çocuklu” olanların aile yardımından yararlandırılması gerektiğinin tespitine karar verilmesi isabetsizdir.
Yukarıda belirtilen sebeplerle, 6356 sayılı Kanun’un 53. maddesinin birinci fıkrası uyarınca, hükmün bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki şekilde karar verilmesi gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan gerekçe ile;
1-Yukarıda tarih ve numarası belirtilen mahkeme kararının bozularak ORTADAN KALDIRILMASINA,
2-Uyuşmazlık konusu, Toplu İş Sözleşmesinin 45. maddesinin birinci ve ikinci paragrafında yer alan aile ve çocuk yardımının, 657 sayılı Kanun’da öngörülen esaslar doğrultusunda uygulanması gerektiğinin TESPİTİNE,
3-Harç peşin alındığından yeniden alınmasına yer olmadığına,
4-Davacının yapmış olduğu yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına, davalının yaptığı 100,00 TL yargılama giderinin davacıdan tahsili ile davalıya ödenmesine,
5-Karar tarihinde yürürlükte bulunan tarifeye göre 1.500,00 TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
6-Peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, kesin olarak 10.11.2014 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.