YARGITAY KARARI
DAİRE : 22. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2014/20110
KARAR NO : 2014/23767
KARAR TARİHİ : 15.09.2014

MAHKEMESİ : İnegöl 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 10/06/2014
NUMARASI : 2013/150-2014/435

Hüküm süresi içinde davalılar Ç.. B.., P.. Tem. Ltd. Şti. ile Sağlık Bakanlığı avukatları tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, İnegöl Devlet Hastanesinde davalı şirket işçilerinin patoloji laboratuvarında parça kesimi, röntgen çekimi, röntgen film banyosu, efor çekimi, hemşirelik hizmeti, hasta getirip götürme, acil ilaç deposu ile sterilizasyona bakma, hastanın ve doktor ile hemşirenin ameliyata hazırlanması gibi işleri yaptıklarını, yine İnegöl Ağız ve Diş Sağlığı Merkezinde de enjeksiyon ve sarf malzemeleri hazırlığı gibi işleri yaptıklarını, bu işlerin ise sağlık işlerinden olduğunu, buna ek olarak tıbbi sekreterlik, veri hazırlama çalışanlarının sağlık işkolunda yer aldığına dair bakanlık tespitleri bulunduğu gibi işçilerin işe alınmaları, çıkarılmaları denetim, gözetim, çalışma şartlarına ilişkin tüm yetkilerin gerçekte asıl işveren İnegöl Devlet Hastanesi ile Ağız ve Diş Sağlığı Merkezince kullanıldığını, esasen şartnamede de çalışanlarda sağlık alanında formasyona ve sertifikaya sahip olma şartının arandığını, sağlık işlerinin hizmet alımı yoluyla yapılmasının işin önemini ve niteliğini değiştirmeyeceğini, geçerli bir asıl işveren-alt işveren ilişkisinde bulunması gereken kanuni şartların mevcut olmadığını, alt işverenler değişmesine karşın işçilerin çalışmalarını aynı şekilde sürdürdüklerini, anılan ilişkinin muvazaalı olduğunu ve çalışanların başlangıçtan itibaren asıl işveren işçisi sayılması gerektiğini iddia ederek davalı bakanlıkça yapılan iş kolu tespitinin iptaliyle dava konusu işyerlerinde yapılan işlerin 24 numaralı sağlık iş koluna girdiğinin tespitini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalılar Ç.. B.. ile Sağlık Bakanlığı vekilleri, davayı kabul etmediklerini ifade ederek davanın reddini istemiştir. Davalı şirket vekili ise, dava konusu işyerlerinde yapılan işlerin büro işi olduğunu ve sağlık işi niteliğinde olmadığını, yapılan hizmetin gereği olarak şartnamelerde tıbbi formasyonu olan kişilerin çalıştırılmak istenmesinin doğal olduğunu, ancak bu kişilerin sağlık personeli olmadıklarını, bu hususun da iş kolunun sağlık iş kolu olmasını gerektirmediğini savunarak davanın reddini istemiştir.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, toplanan deliller ve bilirkişi raporuna dayanılarak, uyuşmazlığa konu işyerindeki personel tarafından fiilen ve ağırlıklı olarak yapılan hasta kabul, poliklinik veri girişi yönlendirme, sağlık araç ve gereçlerinin temizlik sterilizasyonu, röntgen çekim ve bakımı, ameliyathanede yardımcı işler, muayene hazırlık işlemleri, tıbbi sekreterlik vs. işlerinin “sağlık” işkolunda yer alması gereken faaliyetler olduğunun değerlendirildiği, alt işverenlik ilişkisinin kanuni koşulları taşımaması sebebiyle geçersiz olduğu ve işçilerin baştan itibaren asıl işveren işçisi olduğu gerekçesiyle davanın kabulüne ve dava konusu işyerlerinde Temizlik Hizmetleri San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından yapılan işlerin “Sağlık” işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı davalılardan Ç.. B.., Sağlık Bakanlığı ve Temizlik Hizmetleri San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Dava, Ç.. B.. tarafından yapılan işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
Dava tarihi itibariyle yürürlükte bulunan 2821 sayılı Sendikalar Kanunu’nun 3. maddesinde sendikaların işkolu esasına göre kurulacakları belirtilmiştir. Bu itibarla, işkolu kavramının, sendikaların faaliyet alanlarını belirleyen temel bir öge olduğu söylenebilir. İşkolu kavramı ile, benzer işler bir hukuki kalıp altında toplu iş hukukuna sunulmaktadır.
İşkolu tespitinde birim olarak işyerinin esas alınacağı normatif düzenlemelerin tartışmasız bir sonucudur. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 2. maddesinin gerekçesinde, işyeri, teknik bir amaca, diğer bir deyişle mal ve hizmet üretimine yönelik ve değişik unsurlardan meydana gelen bir birim olarak tanımlanmıştır. İşyerinin sınırlarının saptanmasında “işyerine bağlı yerler” ile “eklentiler” ve “araçların” bir birim kapsamında oldukları belirtildikten sonra özellikle bir işyerinin mal ve hizmet üretimi için ayrı bir alanı da kullanması halinde bunların tek işyeri mi yoksa birbirinden bağımsız işyerleri mi sayılacağı konusunda “amaçta birlik”, aynı teknik amaca bağlı olarak üretimde bulunma, nitelik yönünden bağlılık ile “yönetimde birlik”, aynı yönetim altında örgütlenmiş olma koşullarının aranacağı düzenlenmiştir.
İşçi ve işveren sendikalarının kurulabilecekleri işkolları, 2821 sayılı Kanun’un 60. maddesinde gösterilmiştir. Anılan maddede, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de, asıl işin dahil olduğu işkolundan sayılacağı ifade edilmiştir. Yine aynı maddede, bir işkoluna giren işlerin neler olacağı, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü de alınarak ve uluslararası normlar da gözönünde bulundurularak bir tüzükle düzenleneceği belirtilmiştir. Söz konusu tüzükte işkollarına giren işler, tüzüğe ekli listede belirtilmiştir. Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de, asıl işin dahil olduğu işkolundan sayılacağı tüzüğün 3. maddesinde vurgulanmıştır.
İşkolu tespit davalarında her işverenin işyerinin bağımsız işyeri olarak kabul edilip o işyerinde yapılan işlerin niteliği itibarıyla işkolu tespiti gerekir. Alt işverenin işkolu tespiti asıl işverenin yaptığı işe göre belirlenmez. Alt işverenin işkolu tespiti asıl işverenden ayrı olarak yapılmalıdır. Alt işverene ait işyerinde yapılan işlerin, asıl işverene ait işyerinde yapılan işlere yardımcı iş olarak değerlendirilmesi de doğru olmaz. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 4/2. maddesindeki “Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır” kuralı, bir işyeri sınırları ve organizasyonu içerisinde yürütülen işler için önem taşır. Yoksa birbirinden ayrı işyerlerinde asıl iş yardımcı iş kavramı geçerli olmaz. Çünkü İşkolu tespitinde birim olarak “işyeri” esas alınır. İşyeri organizasyonu içerisinde asıl işin gerçekleşmesini sağlayan diğer işler ise yardımcı işlerdir.
Somut olayda, Ç.. B.. tarafından 19.02.2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre, P… Temizlik Hizmetleri San. ve Tic. Ltd. Şti.’ne ait merkez işyeri ile hizmet alım sözleşmesi kapsamında İnegöl Devlet Hastanesi ve İnegöl Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi işyerlerinde yürütülen işlerin niteliği itibariyle İşkolları Tüzüğü’nün 17 sıra numaralı “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkolunda bulunduğu tespit edilmiştir.
Mahkemece davanın kabulüne dair verilen karar, Dairemizin 30.01.2013 tarihli ilamıyla davalıya ait işyerlerinin tek bir işyeri yahut işletme oluşturup oluşturmadığı belirlenerek yetkili mahkeme olunup olunmadığının tespit edilmesi, işçiler tarafından işyerlerinde ağırlıklı olarak yapılan iş açıklığa kavuşturularak hüküm kurulması ve “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkolunda kurulu sendikalar ile işverenin davaya dahil edilmesi gerektiği gerekçeleriyle bozulmuştur. Mahkemece, bozma ilamına uyularak eksikliklerin giderilmesi isabetlidir. Ancak, alt işveren işçilerinin yaptığı işin asıl işe yardımcı iş niteliğinde olduğu, bu nedenle işyerinde yapılan işlerin niteliği itibariyle asıl iş olan sağlık işkoluna girdiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmesi doğru olmamıştır.
İnceleme konusu davada, P.. Temizlik Hizmetleri San. ve Tic. Ltd. Şti. ile Sağlık Bakanlığı İnegöl Devlet Hastanesi arasında, “Veri Hazırlama ve Tıbbi Sekreterlik, Otomasyon Sistemine Yönelik Bilgisayar Kullanıcısı Hizmet Alımı” konulu hizmet alım sözleşmesi imzalandığı ve alt işveren işçilerinin belirtilen sözleşme kapsamında çalıştırıldığı, teknik şartnameye göre de ihale konusu işin, bilgisayar otomasyonu sistemine yönelik hastanenin ilk kayıt, genel hizmet, sağlık kurulu, evrak kalemi, adli kalem, faturalama, muhasebe, bilgi işlem, hasta kabul, halkla ilişkiler, evrak kontrol ve provizyon, santral, arşiv, kat sekreterliği, acil kayıt, poliklinikler ve diğer tüm birimlerdeki mevcut bilgisayarların kullanımı olduğu anlaşılmıştır. Yine, P.. Temizlik Hizmetleri San. ve Tic. Ltd. Şti. ile Sağlık Bakanlığı İnegöl Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi arasında imzalanan hizmet alım sözleşmesinin de aynı nitelikte olduğu anlaşılmıştır.
Dosya kapsamında alınan bilirkişi raporları, mahkemece keşif sırasında yapılan ve tutanakta belirtilen gözlemler, keşif mahallinde dinlenen tanıkların beyanları ile de, alt işveren işçileri tarafından yapılan ağırlıklı işin, hizmet alım sözleşmesi konusu işler ile örtüştüğü tartışmasızdır. Açıklanan maddi ve hukuki olgulara göre ve alt işveren işyerlerinde yapılan işlere dair işkolu tespitinin, asıl işveren işyerinden bağımsız olarak tespit edilmesi gerekliliği karşısında, alt işveren P… Temizlik Hizmetleri San. ve Tic. Ltd. Şti. işçileri tarafından yürütülen işler, niteliği itibariyle İşkolları Tüzüğü’nün 17 sıra numarasında yer alan “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkolunda yer almaktadır. Öte yandan, belirtilen tespitler karşısında, mahkemece, alt işverenlik ilişkisinin muvazaalı olduğuna dair verilen karar da isabetsizdir. Şu halde, mahkemece, davanın reddine karar verilmesi gerekirken, anılan hususlar gözetilmeksizin yazılı şekilde hüküm tesisi hatalıdır.
Belirtilen sebeplerle, 6356 sayılı Kanun’un 5. maddesinin 1. fıkrası uyarınca, hükmün bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan gerekçe ile
1-Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2-Davanın REDDİNE,
3-Harç peşin alındığından yeniden alınmasına yer olmadığına,
4-Davacının yapmış olduğu yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına, davalının yaptığı 60,00 TL yargılama giderinin davacıdan tahsili ile davalıya ödenmesine,
5-Karar tarihinde yürürlükte bulunan tarifeye göre 1.500,00 TL ücreti vekâletin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
6-Peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, kesin olarak 15.09.2014 tarihinde oybirliği ile karar verildi.