YARGITAY KARARI
DAİRE : 22. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2013/15121
KARAR NO : 2013/15223
KARAR TARİHİ : 21.06.2013
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
DAVA : Davacı, 08.03.2012-28227 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 2012/10 sayılı işkolu tespitinin iptali ile anılan şirket faaliyet alanının Gıda İşkolu olarak tespit edilmesine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, isteğin reddine karar vermiştir.
Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davacı sendikanın 16.11.2011 tarihinde davalı Kuruma başvurarak THY DO&CO İkram Hizmetleri A.Ş. işyerinde görülmekte olan işin tabi olduğu işkolunun tespitini istediğini, davalı Bakanlıkça yapılan incelemede anılan şirkete ait işyerlerinde havayolu şirketlerine ait uçaklarda sunulan yiyeceklerin üretimi, uçaklara ulaştırılması, yüklenmesi ve ikramı faaliyetlerinin yürütüldüğü ve işyerlerinin İşkolları Tüzüğü’nün 25 sıra numaralı “konaklama ve eğlence yerleri” işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, …Ortaköy/İstanbul adresindeki işyerinde ise otel inşaatı faaliyetinin yürütüldüğünü ve bu işyerinin 15 sıra numaralı “İnşaat” işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, şirketin asıl faaliyet alanının gıda üretimi olduğunu, ikram işinin ise asıl işe yardımcı iş niteliği taşıdığını, yardımcı işlerin ise asıl işin ait olduğu işkoluna tabi olduğunu, bu nedenle anılan işyerinde görülmekte olan işlerin 04 sıra numaralı “Gıda” İşkolunda olması gerektiğini iddia ederek davalı Bakanlığın 2012/10 sayılı İşkolu tespitinin iptali ile anılan şirket faaliyet alanının “Gıda” işkolu olarak tespit edilmesine karar verilmesini istemiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı … vekili, hak düşürücü süre ve yetki itirazında bulunduklarını, şirket merkezinin bulunduğu İstanbul İş Mahkemesinin yetkili olduğunu, dava konusu işyerinde yapılan incelemelerin ve yapılan tespitin doğru olduğunu belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak, şirketin Genel Müdürlük ve ona bağlı 13 işyerindeki faaliyet ve uygulamalarının şirketin ana sözleşmesinin 3. maddesinde belirtilen faaliyetleri kapsadığı, işyerlerinde THY uçaklarında ve diğer
havayolları şirket uçaklarında sunulan yiyeceklerin hazırlanması, uçaklara ulaştırılması, yüklenmesi ve ikramı faaliyetinin yürütüldüğü, uluslararası uzak mesafelere uçan uçaklarda şirket tarafından üretilen yiyeceklerin ikramı ve sunumu için şirket bünyesinde özel yetiştirilen aşçıların hizmet verdiği, Adana, Trabzon, Dalaman Havalimanları iç hatlar terminali CIP salonları işyerlerinde ve Atatürk dış hatlar terminali gidiş katı THY CIP salonu işyerinde Genel Müdürlükte yarı mamul olarak hazırlanan yiyeceklerin ikrama hazır hale getirilmesinin yanı sıra salonun işletilmesi, yolcuların ağırlanması ve üretilen yiyeceklerin ikramı faaliyetinde bulunulmakta olduğu, sadece İstanbul Pendik Kurtköy adresinde kurulu Sabiha Gökçen Havalimanı işyerinde uçaklara merkezde hazırlanan yiyeceklerin ulaştırılması, yüklenmesi ve ikramı işlerinin yapılmakta olduğu, İstanbul Ortaköy …adresinde kurulu işyerinde otel inşaatı faaliyetinin yürütüldüğü, hal böyle olunca THY DO&CO İkram Hizmetleri A.Ş.(Turkish DO&CO)’ nin amaç ve faaliyet konularına giren Genel Müdürlük Binası Atatürk Havalimanı B Kapısı Yeşilköy/ İstanbul adresinde kurulu Genel Müdürlük İşyeri ve şirkete ait 12 işyerinde (şirkete ait otel inşaatı faaliyetinin yürütüldüğü İstanbul Ortaköy …adresinde kurulu işyeri hariç) yapılmakta olan işlerin İşkolları Tüzüğünün 25 sıra numaralı “Konaklama ve Eğlence Yerleri” işkolunda sayılan “Otel, Pansiyon, lokanta, büfe, pastane, kahvehane gibi konaklama, dinlenme ve yemek yerleri ile sinema, müzikli ve müziksiz her türlü eğlence yerleri, plaj, açık ve kapalı spor yerleri, hipodromlar, hamamlar, kaplıcalar, içmeceler, turistik tesislerde yapılan işlerden ve yerlerden sayılması gerektiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı davacı vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Dava tarihinde yürürlükte bulunan 2821 sayılı Sendikalar Kanunu’nun 4. maddesinde, “Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yapılır. … tespit ile ilgili kararını Resmi Gazete’de yayımlar. Kararın yayımını müteakip bu tespite karşı ilgililer iş davalarına bakmakla görevli mahalli mahkemede onbeş gün içinde dava açabilirler. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. Kararın temyiz edilmesi halinde Yargıtay uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.” denilmiştir.
Aynı Kanun’un 60. maddesinde, “işçi ve işveren sendikalarının kurulabilecekleri işkolları aşağıda belirtilmiştir.” denilerek “4” sıra numarasında “Gıda Sanayii”, “15” sıra numarasında “İnşaat” ve “25” sıra numarasında “Konaklama ve Eğlence Yerleri” işkollarına yer verilmiştir Bununla birlikte yine aynı maddede “Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin dahil olduğu işkolundan sayılır. Bir işkoluna giren işlerin neler olacağı, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü de alınarak ve uluslararası normlar da göz önünde bulundurularak bir tüzükle düzenlenir…” hükmü yer almıştır.
Ayrıca 2821 sayılı Kanun’un 60. maddesi ile atıfta bulunulan İş Kolları Tüzüğünün 2. maddesinde iş kollarına giren işlerin neler olduğunun ekli listede gösterildiği belirtilmiştir. Ekli listenin 4. sıra numarası gıda sanayii işkoluna ilişkin olup buna göre gıda işleri “Gıda maddeleri yapımı sanayii, insanların tüketimine mahsus gıda maddelerinin yapımı, her türlü hayvan, kümes ve av hayvanları kesilmesi ve temizlenmesi, paketlenmesi, mezbahalar ve etten yapılan gıda maddeleri yapımı, sütten yapılan maddelerin yapımı, hayvansal ve bitkisel yağ sanayii (hayvansal ve bitkisel yağdan yapılan sabun sanayii dahil), her çeşit gıda maddelerinin konserve yapılması ve saklanması, değirmende öğütülmüş maddeler yapımı, ekmekçilik ve her çeşit un ve unlu maddelerden yiyecek yapımı, kakao, çikolata, şekerleme ve benzeri maddeler yapımı, kakao, kahve, tuz öğütülmesi ve çay yaprakları üzerinde yapılan işlemler ve benzeri işler, yem sanayii, maya yapımı, içki ve tütün sanayii, damıtılmış alkollü içkiler, şaraplar, likörler, malt likörleri, hafif içkiler, karbon asidi ile yapılmış içeceklerin yapımı, arıtılması karıştırılması, damıtılması, mayalandırılması, bira fabrikalarında yapılan işler, alkolsüz içkiler (gazoz, meyva suları ve benzerleri), sigara, puro, pipo enfiye, çiğnenen tütün ve benzerlerinin yapımı, paketlenmesi ve taşınması, tütün ayıklanması, kurutulması gibi tütün sanayii ile ilgili yapım ve işleme işleri.” olarak açıklanmıştır. Ekli listenin 15. sıra numarası inşaat işkoluna ilişkin olup, buna göre inşaat işleri “Bina, yol, köprü, demiryolu, tünel, metro, kanalizasyon, liman, dalgakıran, havuz, istihkam, hava alanı, dekovil ve tramvay yolu, spor alanları yapımı gibi her çeşit yapıcılık işleri ile bunların etüt, proje, araştırma, bakım, onarım ve benzeri işleri.” şeklinde belirtilmiştir. Son olarak ekli listenin 25. sıra numarası konaklama ve eğlence yerleri işkoluna ilişkin olup buna göre konaklama ve eğlence işleri, “Otel, pansiyon, lokanta, büfe, pastane, kahvehane gibi konaklama, dinlenme ve yemek yerleri ile sinema, müzikli ve müziksiz her türlü eğlence yerleri, plaj, açık ve kapalı spor yerleri, hipodromlar, hamamlar, kaplıcalar, içmeceler, turistik tesislerde yapılan işler.” olarak ifade edilmiştir.
Diğer taraftan dava tarihinden sonra yürürlüğe giren 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 4. maddesinde “İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir. Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır. Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.” denilirken aynı Kanunun 5. maddesinde ise “Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. Kararın temyiz edilmesi hâlinde Yargıtay uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.” İfadesine yer verilmiştir. İlgili madde gereğince dava tarihinden sonra yürürlüğe giren işkolları yönetmeliğine göre, “Gıda Sanayii” işkolu 2 sıra numaralı iş kolu ve “İnşaat” işkolu 13 sıra numaralı işkolu olarak düzenlenirken “Konaklama ve Eğlence İşleri” işkolu Yönetmeliğin 18. sırasında yer almıştır.
Taraflar arasındaki uyuşmazlık THY CO&DO şirketi işyerlerinin hangi iş koluna girdiği noktasında toplanmaktadır.
İşkolu tespitine itiraz niteliğindeki somut uyuşmazlıkta öncelikle çözülmesi gereken hukuki problem yetkili mahkeme olunup olunmadığıdır. İş kolu tespiti THY CO&DO şirketinin genel müdürlük işyeri ile birlikte 14 işyerine ilişkindir. Mahkemece THY CO&DO şirketinin ticaret sicil kayıtları ile şirketin yapısına ve organizasyonuna ilişkin diğer belgeler getirtilerek dosyadaki diğer delil ve belgelerle bir değerlendirmeye tabi tutulup işletmenin söz konusu olup olmadığı tartışılmalıdır. Bundan sonra işletmenin varlığı kabul edilecek olunursa işletme merkezi tespit edilmelidir. Çünkü işletme söz konusu ise işkolu tespitine itirazlar işletme merkezinin bulunduğu yerdeki iş mahkemesine yapılabilir. Bu araştırma ve incelemenin sonucuna göre de yetkili olunup olunmadığı değerlendirilmelidir. Mahkeme tarafından yetkili konusu tartışılmadan davanın esası hakkında karar verilmesi isabetsizdir.
Diğer taraftan dava iş kolu tespitine itiraz davası olup tespiti yapılan iş kolunda yer alan sendikaların ve işverenin, dava sonucundan etkilenecek olmaları nedeniyle davaya dahil edilmesi gereklidir. Mahkemece tespit kararından etkilenecek işyerlerinde örgütlenmiş veya işkolu tespit kararında işyerinin girdiği işkolu olarak gösterilen işkolunda faaliyet gösteren sendikaların ve işverenin davaya dahil edilerek göstereceği deliller ve karşı deliller toplanıp birlikte bir değerlendirme yapılmalıdır. Bunun yapılmayarak davanın sadece bakanlığa karşı görülmesi hatalıdır.
Bozma sebeplerine göre sair temyizlerin bu aşamada incelenmesine yer olmadığına dair karar verilmiştir.
Sonuç:
Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebeplerden BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine 21.06.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.