YARGITAY KARARI
DAİRE : 21. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2018/5332
KARAR NO : 2019/176
KARAR TARİHİ : 17.01.2019
MAHKEMESİ:İş Mahkemesi
TÜRK MİLLETİ ADINA
Davacı, sigortalılık başlangıç tarihinin 01/12/1989 olduğunun tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme bozmaya uyarak ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okundu, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar verildi.
TÜRK MİLLETİ ADINA
K A R A R
Dava, sigorta başlangıcının 01/12/1989 tarihi olduğunun tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece,davanın kabulüne karar verilmiştir. Karar, davalı SGK vekilince temyiz edilmiştir.
Davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasa’nın 108.maddesinin 1. fıkrasında; ” Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında nazara alınacak sigortalılık süresinin başlangıcı, sigortalının, yürürlükten kaldırılmış 5417 ve 6900 sayılı kanunlara veya bu kanuna tabi olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihtir.” hükmü düzenlenmiştir. Bir kimsenin sigortalı sayılabilmesi için sigortalı işe giriş bildirgesinin varlığı yeterli değildir. Aynı zamanda o kimsenin Yasa’nın belirlediği biçimde (506 sayılı Yasa’nın 2. maddesi ve 5510 sayılı Yasa’nın 4/a maddesi) eylemli olarak çalışması da koşuldur. Bu yön 506 sayılı Yasa’nın 6. maddesi ile 5510 sayılı Yasa’nın 7/a maddesinde ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 1999/21-549-555, 2005/21-437-448 ve 2007/21-306-320 sayılı kararlarında da vurgulanmıştır. Bu bakımdan davacının işyerinde eylemli olarak çalışıp çalışmadığının yöntemince araştırılması gerektiği ortadadır. Fiili veya gerçek çalışmayı ortaya koyacak belgeler, işe giriş bildirgesiyle birlikte 506 sayılı Yasa’nın 79. maddesinde belirtilen sigortalının gün sayısını, kazanç durumunu, çalışma tarihleriyle birlikte ortaya koyan aylık sigorta gün bilgileri ile Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 17. maddesinde belirtilen 4 aylık prim bordroları gibi Kuruma verilmesi zorunlu belgelerdir. Yöntemince düzenlenip süresi içerisinde Kuruma verilen işe giriş bildirgesi, kişinin işe alınmış olduğunu gösterirse de fiili çalışmanın varlığının ortaya konulması açısından tek başına yeterli kabul edilemez. Sigortalılıktan söz edebilmek için, çalışmanın varlığı, Yargıtay uygulamasında 506 sayılı Yasanın 79/10. maddesine dayalı sigortalılığın tespiti davaları yönünden kabul edilen ilkelere uygun biçimde belirlenmelidir. Zira, sigortalılığın başlangıcına yönelik her dava sigortalılığın tespiti istemini de içerir. Aksine düşünce, özellikle yaşlılık aylığının kabulü için öngörülen sigortalılık süresi yönünden çalışanlar ile çalışmayanlar arasında adaletsiz ve haksız bir durum yaratır. Bu nedenle, işe giriş bildirgesinin verildiği ancak yasal diğer belgelerin bulunmadığı durumlarda çalışma olgusunu ortaya koyabilecek inandırıcı ve yeterli kanıtlar aranmalı, kamu düzenine dayalı bu tür davalarda hakim, görevi gereği doğrudan soruşturmayı genişleterek sigortalılık koşullarının oluşup oluşmadığını belirlemelidir. Bu yön, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 16.9.1999 gün 1999/21-510-527, 30.6.1999 gün 1999/21-549-555, 5.2.2003 gün 2003/21-35-64, 15.10.2003 gün 2003/21-634-572, 3.11.2004 gün 2004/21-480-579 ve 2004/21-479-578, 10.11.2004 gün 2004/21-538 ve 1.12.2004 gün 2004/21-629 sayılı kararlarında da vurgulanmıştır.
Bu tür davalar yalnızca bir günlük çalışmanın tespitinden ibaret olarak görülmemeli, bir günlük çalışmanın kabulü ile saptanacak sigortalılık başlangıcının sigortalıya sağlayacağı sigortalılık süresi ile birlikte kazandıracağı haklar dikkate alınmalı ve giriş bildirgesi ile birlikte eylemli çalışmanın bulunup bulunmadığı özellikle belirlenmeli, buna göre dönem bordrosunda yer alan ve davacının talep ettiği tarihte çalışması mevcut tanıklar ile gerektiğinde komşu işyerleri çalışanları olduğu kayıtlarla ya da kolluk yolu ile yaptırılacak araştırma ile belirlenen kimselerin beyanlarına başvurulmalı, sonucuna göre karar verilmelidir. Dosyadaki kayıt ve belgelerden;13/01/1965 doğumlu, davacının, bildirgedeki işe giriş tarihi olan 01/12/1989 tarihinde 24 yaşında olduğu, davanın kabulüne ilişkin ilk kararın Dairemizce araştırmaya yönelik bozulduğu, 01/12/1989 tarihli işe giriş bildirgesinin,… adresindeki Kaya Polat isimli işverene ait … sicil numaralı, 12. Ad. … tipi 88-16-11 Grup trefo inşaatı, işyerinden 27/12/1989 tarihinde Kuruma ibraz edildiği, bilirkişi tarafından işe giriş bildirgesindeki imzanın davacıya ait olduğuna karar verildiği, sigorta sicil numarasının 1989 yılı serilerinden olduğu, Kurum kayıtlarında … sicil numaralı işyerinin, … Mah. … adresindeki, … isimli işveren tarafından kurulu inşaat işyeri olduğu, 05/10/1987-29/11/1987 tarihleri arasında kanun kapsamında olduğu , ancak davacının çalışma iddiasının bu işyerinde geçmediği, muhtemelen işyeri sicil numarasının hatalı yazıldığı, tanık olarak davacının yakını olan iki kişinin dinlendiği ve …’ın yanında inşaat işinde çalıştıklarını söyledikleri ancak tanıkların sigorta kayıtlarının getirtilmediği, hizmet cetvelinde 19/02/2007 tarihinde 4/a çalışmasının başladığı, Emniyetten yapılan komşu işyeri araştırmasında, … işyerinin adresinin araştırıldığı ve adresin hatalı olduğunun bildirildiği ancak işe giriş bildirgesindeki “12. Ad. … tipi 88-16-11 Grup trefo inşaatı,” Bursa adresiyle ilgili sorgulama istenmediği, eylemli çalışma olgusunun yeterli ve gerekli bir araştırmayla sağlıklı bir biçimde belirlenmeden davanın kabulüne karar verildiği anlaşılmaktadır.
Mahkemece yapılacak iş; gerçek işvereni tespit etmek, … inşaat işyerinin tescil bilgilerini (işverenin adı adresi, işin mahiyeti, kapsamda olduğu tarihler) Kurumdan istemek, işyerinin dönem bordrolarını getirtmek ve yeterli sayıda bordro tanığı dinlemek, bunun mümkün olmaması halinde komşu işyeri tanığı araştırmak, Kurumdan, Belediye’den ve Vergi Dairesinden sorulmak suretiyle ayrıca zabıta marifetiyle sağlıklı bir araştırma yaptırılarak komşu işyerlerindeki işverenler veya bu işverenlerin resmi kayıtlarına geçmiş çalışanlarını tespit etmek, sonrasında bu işyerlerinde çalıştığı tespit edilen kayıtlı komşu işyeri çalışanlarının kayıtları SGK’dan getirtilerek çalışmanın niteliği ile gerçek bir çalışma olup olmadığı yönünde yöntemince beyanlarını almak, dinlenen tanıkların sigorta kayıtlarını getirtmek ve beyanlarının içeriğini sorulamak, çalışma olgusunu somut ve inandırıcı bilgilere dayalı şekilde 506 sayılı Yasanın 2, 6, 9 ve 79/8. maddeleri gereğince ortaya koyduktan sonra sonucuna göre karar karar vermekten ibarettir.Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.O halde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 17/01/2019 gününde oy birliğiyle karar verildi.