YARGITAY KARARI
DAİRE : 21. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2017/4966
KARAR NO : 2018/8988
KARAR TARİHİ : 04.12.2018
MAHKEMESİ : …… ……… Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
DAVACILARIN TALEBİ :
……lü iş kazası nedeniyle davacı …… için 4.000TL maddi, 50.000TL manevi; davacı ……… için 4.000TL maddi, 50.000TL manevi; davacı …… için 1.000TL maddi, 40.000TL manevi, ve …… sebebiyle 1.000TL ……/……’in masrafının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili talep edilmiştir.
DAVALILARIN CEVABI :
Cevap dilekçesi sunan davalılar, husumet ve kusur yönünden taleplerin haksız olduğunu, davanın reddedilmesi gerektiğini savunmuşlardır.
İLK DERECE MAHKEMESİNİN KARARI :
Davalı … İnş. Ltd. Şti. yönünden, davanın reddine; diğer davalılar (…, …, ……… Koop.) yönünden ise davanın kısmen kabulü ile davacı …… için maddi …… talebinin reddine, 30.000TL manevi …… talebinin kabulüne; davacı ……… için maddi …… talebinin reddine, 30.000TL manevi …… talebinin kabulüne; davacı …… için de yine aynı şekilde maddi …… talebinin reddine ve 30.000TL manevi ……ın davalılardan müteselsilen tahsiline; ispat edilemeyen …… ve ……’in gideri taleplerinin reddine karar verilmiştir.
Kararın gerekçesinde, davacı ……nin ve ………nın …… bünyesinde çalışmaları olduğu, Kurum tarafından davacı ……ye ve ………ya muris ………ları üzerinden iş kazası gelerinin bağlanmadığı, bu nedenle maddi zararlarının da söz konusu olmadığı ifadelerine yer verilmiştir.
……… MAHKEMESİNİN KARARI :
İstinaf başvurusunda bulunan davacılar, davalı … ve davalı …’ın istinaf başvurularının, HMK’nın 353/1-b maddisi kapsamında esastan reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ BAŞVURUSU :
DAVACILAR VEKİLİ: Manevi ……ın az olduğunu; davacı …… ve ……… yönünden maddi ……a karar verilmesi gerektiğini; murisin …… tarihinde …… ………sının …… bünyesinde çalışması sebebiyle maddi destekten yoksun kalmadıkları yönünde kararın hatalı olduğunu, ……-……… hakkındaki maddi ……a ilişkin ret kararının eşitlik ilkesine aykırı olduğunu, ……-………nın ………kurumlarınca güvence altına alınmış olsalar bile bir gün zarurete düşüp düşmeyeceklerinin, ………larına muhtaç olup olmayacaklarının garantisinin bulunmadığını, davacı …… ………nın …… ya tabi çalışmasına rağmen desteğe ihtiyaçları bulunduğunu ve bunun en büyük kanıtının oğullarının ……ünden sonra değişik bankalardan çektikleri ihtiyaç kredileri olduğunu, bu süreçte araçlarını sattıklarını, ailenin tek ……… ………larının vefatıyla uzun süre mağdur kaldıklarını, bu hususta içtihadı birleştirme kararının beklenildiğini; açıklanan sebeplerle kararın bozulması gerektiğini savunmuştur.
DAVALI … VEKİLİ: Manevi ……ta müteselsil sorumluluğa karar verilmesinin hatalı olduğunu; husumeti kabul etmediğini, kazada ölen işçinin, diğer işveren bünyesinde çalıştığını; kusuru kabul etmediğini, işçinin kusuru ile kazanın meydana geldiğini, bilirkişi raporları arasında çelişki bulunduğunu; açıklanan nedenlerle kararın bozulması gerektiğini savunmuştur.
TEMYİZ İNCELEMESİ :
Dosyadaki yazılara, kanuni gerektirici sebeplere, temyiz kapsamına ve nedenlerine göre davalı vekilinin tüm, davacılar vekilinin ise aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine karar verilmiştir. Bu kapsamda;
1-Davacılar ve Davalı … vekillerinin manevi ……a yönelik temyiz itirazlarının incelenmesinde, ……… Mahkemesince verilen kararlar için kesinlik sınırının karar tarihi itibariyle 41.530,00TL olduğu, dava dilekçesinde davacı …… için 50.000,00TL manevi, davacı ……… için 50.000TL manevi, davacı …… için ise 40.000TL manevi …… talebinde bulunulduğu; mahkemece verilen 27/10/2016 tarihli kararda manevi …… isteminin kısmen kabulü ile her bir davacı için ayrı ayrı 30.000TL manevi ……a hükmedildiği, …… ……… Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen 26/05/2017 tarihli kararda 6100 sayılı HMK’nun 353/1-b-1. maddesi gereğince tarafların istinaf başvurusunun esastan reddine karar verildiği ve bu kararın taraf vekillerince temyize getirildiği dikkate alındığında, hükmedilen manevi …… miktarının temyiz sınırının altında kaldığı açıktır.
O halde ……… Mahkemesi kararının manevi …… yönünden temyiz kabiliyeti olmayıp, temyiz talebinde bulunan taraf vekillerinin temyiz itirazlarının 6100 sayılı HMK.’nın 362/1-a maddesi uyarınca KESİNLİKTEN REDDİNE,
2-Dava, iş kazası sonucu vefat eden sigortalının yakınları tarafından açılan maddi ve manevi zararlarının giderilmesi istemine ilişkindir.
Mahkemece davacı ……ye ve ………ya ………Kurumu tarafından gelir bağlanmadığından bahisle, destek olgusu ispat edilemediğinden maddi …… istemlerinin reddine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulu’nun 22/06/2018 tarih 2016/5 esas 2018/6 karar sayılı kararında …… ………nın çocuğunun haksız fiil ve veya akde aykırılık sonucu ölmesi nedeniyle açtığı destekten yoksun kalma ……ı davalarında, desteklik ilişkisinin varlığının ispatı için ……’dan gelir bağlanması şartının aranmayacağı, destekten yoksun kalma ……ı davalarında ………ların …… ………ya destek olduklarının karine olarak kabulünün gerektiği kabul edilmiştir.
./..
Destekten yoksun kalma ……ı gerek Mülga 818 sayılı Borçlar Kanununun 45/II.maddesinde gerek 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 53. maddesinin 3. bendinde düzenlenmiş olup, “…… halinde ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıpların tazmini gerekmektedir”
Bu maddede, haksız fiilin doğrudan doğruya muhatabı olmayan, ancak bu haksız fiil nedeniyle ortaya çıkan …… olayından zarar gören ya da ileride zarar görmesi güçlü olasılık içinde bulunan kimselere …… hakkı tanınmıştır.
Yasa metninden de anlaşıldığı üzere; destekten yoksun kalma ……ının konusu, desteğin yitirilmesi nedeniyle yoksun kalınan yardımdır. Bu ……ın amacı, …… olayı olmasaydı ölenin yardımda bulunduğu kimselere yardımda bulunmaya devam edeceğinin düşünülmesi ve …… olayının bu süreci kesmesi sonucu destekten yararlanan kimselerin uğradıkları zararın peşin ve toptan şekilde tazmin edilmesi, bu kimselerin …… olayından önceki durumlarına kavuşturulmasıdır. Eş söyleyişle amaç, destekten yoksun kalanların desteğin ……ünden önceki yaşamlarındaki sosyal ve ekonomik durumlarının korunmasıdır.
Şu hale göre; “destek” sayılabilmek için, yardımın eylemli olması ve ……den sonra da düzenli bir biçimde devam edeceğinin anlaşılması yeterlidir. Destek kavramının dayanağı hukuksal bir ilişki değil eylemli bir durum olduğundan, akrabalığa ve yasanın nafaka ile miras ilişkisi hakkındaki hükümlerine dayanmaz.
Nitekim, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nun 06.03.1978 tarih ve 1/3 sayılı kararının gerekçesinde; “Destekten Yoksun Kalma ……ı eylemin karşılığı olan bir ceza olmayıp, …… sonucu ölenin yardımından yoksun kalan kimsenin muhtaç duruma düşmesini önlemek ve yaşamının, desteğin ……ünden önceki düzeyde tutulması amacına yönelik sosyal karakterde kendine özgü bir …… olduğu” vurgulanmıştır.
Yine, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 21.04.1982 gün, 1979/4-1528 E., 412 K. sayılı kararında; “BK.nun 45.maddesinde sözü geçen destek kavramı hukuksal bir ilişkiyi değil, eylemli bir durumu he…… tutar ve ne hısımlığa ne de yasanın nafaka hakkındaki hükümlerine dayanır, sadece eylemli ve düzenli olarak geçimini kısmen veya tamamen sağlayacak şekilde yardım eden ve olayların olağan akışına göre eğer …… vuku bulmasaydı, az çok yakın bir gelecekte de bu yardımı sağlayacak olan kimse destek sayılır. O halde destek sayılabilmek için yardımın eylemli olması ve ……den sonra da düzenli bir biçimde devam edeceğinin anlaşılması yeterli görülür” ilkesi benimsenmiştir.
O halde, destekten yoksun kalma ……ı …… ile ortaya çıkmasına rağmen, miras bırakanın şahsından doğan ve mirasçılara geçen bir hak değil, doğrudan bu kimselerin kendisinden doğan bağımsız bir haktır.
Diğer bir ifadeyle, destekten yoksun kalma ……ı niteliği itibariyle; üçüncü kişilere, desteğin gelir ve yardımından yoksun kalmaları nedeniyle tanınmış, bağımsız bir hak olup, mirasçılık sıfatı ve miras hukuku ile ilgisi yoktur. Çünkü bu hak, mirasçılık sıfatından değil, eylemli olarak destek olanın ……ü nedeniyle, onun gelir ve yardımından yoksun kalma ya da farazi destek olma olgusundan kaynaklanmaktadır (YHGK. 25.05.1984 gün, E: 1982/9-301, K:1984/619)
Diğer taraftan ………ise gelirleri ne olursa olsun kişilere belirli sosyal riskler karşısında ekonomik güvence sağlama görevine sahip kurum ve kurumlar topluluğu olarak nitelendirilebilir. (K.Tunçomağ: ………Kavramı ve Sosyal Sigortalar, 5. Baskı İstanbul 1990, s.5) ………herşeyden önce herhangi bir nedenle kısmen ya da tamamen çalışamaz duruma düşen bu nedenle gelir kaybına uğrayan, muhtaç duruma düşenlere, insan onuruna yaraşır asgari bir yaşam düzeyi sürmeleri için gerekli olan geliri sağlar (Tuncay/Ekmekçi, s.5)
./..
Sosyal güvenliğin insanları sosyal risklere karşı koruma yükümlülüğü uluslararası hukuk normları ve Anayasa ile güvence altına alınmış ve temel insan haklarından olan ………hakkını doğurur. Bu hak bireyleri toplum içinde iktisadi bakımdan desteklemeyi, muhtaçlığa düşmesini önlemeyi, sosyo ekonomik ve fizyolojik risklerin sonuçlarına karşı korumayı he…… alan bir haktır (K. Arıcı, Türk ………Hukuku, Ankara 2015, 5.95). Diğer bir ifadeyle ………hakkı ortaya çıkabilecek sosyal riskleri önlemeyi amaçlar (Yargıtay HGK, 04.04.2018 gün, 2015/10-2678 E.,2018/678 K.).
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından oluşturulan 102 sayılı Sosyal Güvenliğin Asgari Normları Hakkında Sözleşmede sosyal riskler; mesleki riskler, fizyolojik riskler ve sosyo ekoııomik riskler olarak üçe ayrılmış, mesleki riskler içerisinde ise iş kazaları ve meslek hastalıkları birer sosyal risk olarak nitelendirilmiştir.
Bir sosyal risk olarak iş kazası ve meslek hastalıkları sonrasında sigortalının ……ü gerçekleşmiş ise gelir kaybına uğrayan hak sahipleri de Kanunda belirtilen şartları yerine getirmeleri halinde ………hakkından yararlanarak …… geliri bağlanmasına hak kazanabileceklerdir.
Hak sahipliği kavramı 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 3’üncü maddesinin birinci fıkrasının yedinci bendinde belirtilmiş olup, ……-……… da hak sahibi olarak nitelendirilmiştir. Sonuç itibariyle ………larının iş kazası veya meslek hastalığı sonrasında ……ü hâlinde, …… tarihinde yürürlükte olan ………mevzuatı uyarınca ……ye-………ya ………Kurumu tarafından …… geliri bağlanabilecektir. Bu haliyle ……nin-………nın hak sahipliği kavramı ve onlara bağlanması muhtemel …… geliri ………hakkının bir yansıması olup tamamen ………hukuku ve mevzuatına ilişkindir.
Sigortalının iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle ……ü hâlinde ……ye-………ya …… geliri bağlanabilmesi için sigortalının ……ü tarihinde yürürlükte olan ………mevzııatında belirtilen koşulların gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Eğer Kanun’da belirtilen şartlar gerçekleşmemiş ise …… ……… …… gelirine de hak kazanamayacaktır.
Hemen belirtilmelidir ki ……-………ya bağlanacak …… geliri ile destekten yoksun kalma ……ı hem kaynağını aldıkları mevzuat hem de mahiyet olarak birbirinden farklı kavramlardır. Bu nedenle ……nin ………nın …… gelirine hak kazanması veyahut koşulları oluşmadığından …… gelirine hak kazanamaması destekten yoksun kalma ……ı talep etmesine bir engel teşkil etmemektedir. Ayrıca …… geliri bağlanması için destek ilişkisinin varlığı da aranan bir şart değildir.
Gerçekten de ……ye-………ya …… geliri bağlanmamış olması ……nin ………nın ………larının bakımına ihtiyaçları bulunmadığı sonucunu doğurmayacaktır. ……nin ………nın diğer ………larından hak kazanılan gelir ve aylık hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmış bulunması ya da her türlü kazanç ve irattan elde etmiş oldukları gelirin asgari ücretin net tutarından daha fazla olması ve bu nedenle …… gelirine hak kazanamaması çocuğunun ……ü nedeniyle …… ………nın kendi sosyal seviyesine uygun olarak yaşamının güçleşmediği, desteğin bakımından mahrum kalmadığı veya kalmayacağı, ………larının bakımına az ya da çok muhtaç olmadığı veyahut olmayacağı sonucunu doğurmayacaktır. Bu nedenle ……ye ………ya …… geliri bağlanmamış olması destek ilişkisinin ve buna bağlı olarak destekten yoksun kalma ……ı talep hakkının varlığına bir engel teşkil etmeyecektir.
Kaldı ki ……ye ………ya …… geliri bağlanmış olması da ……… ile ……-……… arasındaki destek ilişkisinin varlığı ve ……nin-………nın destekten yoksun kalma ……ına hak kazanabilmesi için kanunen öngörülen bir şart değildir. Önemli olan destek ilişkisinin varlığıdır.
Diğer bir ifadeyle ……ye-………ya …… geliri bağlanması veyahut bağlanmaması tamamen ………mevzuatına göre belirlenen bir husus olup destek ilişkisinin var olup olmadığının ispatında bir şart olarak gözetilemeyecektir. …… ve ………nın belirli bir gelirinin olması, ölenin desteğinden yoksun kalmadıkları sonucunu doğurmayacaktır.
Bununla birlikte ……ye-………ya …… geliri bağlanması, destek ilişkisinin varlığı yönünden olmasa da ……ın hesabında dikkate alınacaktır. ………Kurumu tarafından ………larının ……ü nedeniyle yapılan ödemeler ve bağlanan gelirin Kurum tarafından rücu edilebilen kısmı belirlenen destekten yoksun kalma ……ından indirilecektir.
Hâl böyle olunca ……-……… tarafından çocuğunun haksız fiil ve/veya akde aykırılık sonucu ölmesi nedeniyle açılan destekten yoksun kalma ……ı davalarında, desteklik ilişkisinin varlığının ispatı için ………Kurumundan gelir bağlanması şartı aranmayacağı sonuç ve kanaatine varılmıştır. Diğer bir ifadeyle ……ye-………ya …… geliri bağlanması veyahut bağlanmaması tamamen ………mevzuatına göre belirlenen bir husus olup destek ilişkisinin var olup olmadığının ispatında bir şart olarak gözetilemeyecektir. ……nin ve ………nın belirli bir gelirinin olması, ölenin desteğinden yoksun kalmadıkları sonucunu doğurmayacaktır.
Bununla birlikte ……ye-………ya …… geliri bağlanması, destek ilişkisinin varlığı yönünden olmasa da ……ın hesabında dikkate alınacaktır. ………Kurumu tarafından ………larının ……ü nedeniyle yapılan ödemeler ve bağlanan gelirin Kurum tarafından rücu edilebilen kısmı belirlenen destekten yoksun kalma ……ından indirilecektir.
Hâl böyle olunca ……-……… tarafından çocuğunun haksız fiil ve/veya akde aykırılık sonucu ölmesi nedeniyle açılan destekten yoksun kalma ……ı davalarında, desteklik ilişkisinin varlığının ispatı için ………Kurumundan gelir bağlanması şartı aranmayacağı sonuç ve kanaatine varılmıştır.
Bu açıklamalar ışığında somut olayda, sigortalının 07.12.2006 tarihli iş kazası nedeniyle vefat ettiği tarihte iş bu sigortalının desteğinden yararlananların tamamının ayrı ayrı tespit edilerek, davacının desteğinden yararlanmakta olan eş ve ………larına pay ayrıldıktan sonra, asgari ücretin üzerinde gelirleri bulunduğu gerekçesi ile iş kazası …… geliri bağlanmaması durumunda dahi davacı …… ve ………nın da yukarıda işaret olunan YİBK’nun 22/06/2018 tarih 2016/5 E- 2018/6 Sayılı kararı doğrultusunda kabul edilen karine uyarınca aksi maddi delillerle kanıtlanmadıkça %10 oranından fazla olmamak üzere makul ölçüde destek ihtiyaçlarının bulunacağı varsayılarak …… hesabı yapılması gerekirken hatalı değerlendirme ile davacı ……nin ve ………nın maddi …… istemlerinin reddi usule ve yasaya aykırı olmuştur.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgulara dikkat edilmeden karar verilmesi usule ve yasaya aykırı olmuştur.
O halde, davacılar vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile yeniden hüküm kurulması gerekirken, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olduğundan temyiz olunan ……… Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebepten dolayı KALDIRILMASI gerekmiştir.
SONUÇ :
Temyiz olunan ……… Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebeplerden dolayı 6100 sayılı HMK’nun 373/1. maddeleri uyarınca KALDIRILMASINA, ilk derece mahkemesi kararının BOZULMASINA, dosyanın ilk derece mahkemesine, kararın bir örneğinin de ……… Mahkemesine gönderilmesine, temyiz harcının istek halinde temyiz eden davacılar ve davalılardan …’e iadesine, 04/12/2018 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
G.K