YARGITAY KARARI
DAİRE : 21. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2017/4906
KARAR NO : 2018/9492
KARAR TARİHİ : 20.12.2018

MAHKEMESİ :………… Mahkemesi

TÜRK MİLLETİ ADINA

Asıl ve birleşen davalar bakımından; Davacı, ………… kazası sonucu maluliyetinden doğan maddi ve manevi …………ın ödetilmesi davasının yapılan yargılaması sonunda; bozmaya uyarak ilamda yazılı nedenlerle, asıl ve birleşen davaların kısmen kabulüne, maddi ………… ………… tarafından karşılanmış olduğundan reddine, 17.500.00TL manevi …………ın yasal faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine il…………kin hükmün süresi içinde temyizen incelenmesi, taraf vekillerince istenilmesi ve davacı vekilince de duruşma talep edilmesi üzerine, dosya incelenerek, …………in duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 11/12/2018 Salı günü tayin edilerek taraflara çağrı kağıdı gönderilm…………ti. Duruşma günü davacı vekili Avukat … ile davalılardan …………. Ltd. Şti. vekili Avukat………… San. Tic. A.Ş. vekili Avukat …, …………. Tic. A.Ş. vekili Avukat ………… Köroğlu geldiler. Duruşmaya başlanarak hazır bulunan Avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verilerek bırakılan gün de düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okundu, …………in gereği konuşulup düşünüldü ve aşağıdaki karar verildi.

KARAR

1- Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle, kanuni gerektirici nedenlerle, temyiz kapsam ve nedenlerine göre Davalı………… San.Ve Tic.A.Ş. vekilinin tüm, davacı ile davalılardan………….San.Tic.A.Ş. ve ………….Ve Tic.A.Ş. vekillerinin ise aşağıdaki bentlerin kapsamı dışındaki diğer temyiz itirazlarının reddine,
2- Dava 06.06.1999 tarihinde meydana gelen ………… kazası sonucu sürekli ………… göremezliğe uğrayan sigortalının maddi ve manevi zararlarının giderilmesi istemine il…………kindir.
Mahkemece asıl dava ve birleşen davalar bir bütün olarak değerldirilerek, davacı tarafın maddi zararı ………… tarafından karşılanmış olduğundan maddi ………… isteminin reddine, davacının manevi ………… talebinin ise kısmen kabulü ile 17.500,00 TL manevi …………ın olay tarihi olan 06/06/1999 tarihinden itibaren …………leyecek yasal faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine karar verilm…………tir.
Dosyanın incelenmesinde, davacının 06.06.1999 tarihinde gerçekleşen ………… kazası nedeniyle 06/06/2002 tarihli dava dilekçesiyle davalılardan 100,00 TL maddi ………… ile 25.000,00 TL Manevi ………… talebinde bulunduğu, yargılamanın devamı sırasında ………… bu davanın 12.06.2003 ve 10.02.2004 tarihlerinde olmak üzere iki kez …………lemden kaldırıldığı, davacının 04/06/2009 tarihinde açtığı ve ………… bu dava dosyası ile birleşen dava dosyasında 15.000,00 TL maddi ………… ile 10.000,00 TL manevi ………… talebinde bulunduğu anlaşılmaktadır.
Mahkemenin 20/10/2011 tarihli ilk kararında, davalı ………… A.Ş.’nin ihale makamı olduğundan kusurunun olmadığı, davalı ………… Şirketinin asıl …………veren olarak %50, Davalı … Şirketinin alt …………veren olarak %25 oranında kusurlu olduğu kabul edilirken, davacının da %25 oranında müterafik kusurlu olduğu kusur raporuna itibar edilerek yapılan 06/07/2011 tarihli hesaplama neticesinde davacıya …………ca bağlanan tüm peşin sermaye değerinin tamamının maddi ………… alacağından tenzili neticesinde maddi ………… alacağının kalmadığının tespit edilmek suretiyle, ………… A.Ş. hakkında açılan davanın reddine, Davacı tarafın maddi zararı ………… tarafından karşılanmış olduğundan maddi ………… isteminin reddine, davacının manevi ………… talebinin ise kısmen kabulü ile 17.500,00 TL manevi …………a karar verildiği, ………… bu kararın ile davacı vekili ile davalılardan ………… Şirketi, davalı … Şirketi vekilinin temyiz edildiği anlaşılmaktadır.
Dairemizin 21/05/2013 tarih 2012/1565 Esas ve 2013/10394 Karar sayılı ilamıyla Davalı ………… Şirketi’nin tüm temyiz itirazları ile Davacı ile …………aat Şirketinin sair temyiz itirazları reddedilmek suretiyle özetle “………… A.Ş.’nin ana sözleşmenin getirtilerek yeni fabrika ve makine kurulum …………inin faaliyet alanı içinde bulup bulunmadığına bakılarak, ana sözleşmede şirketin faaliyet alanı içinde fabrika ve makine kurulumu varsa, ………… AŞ’ne asıl …………veren olarak % 20 kusur veren 08.11.2010 tarihli kusur bilirk…………i raporu ve kusur dağılımı olaya uygun düştüğünden …………ların belirlenmesinde hükme esas alınmak, aksi durumda yani şirketin faaliyet alanı içinde yeni fabrika ve makine kurulumu yoksa şimdiki gibi ihale makamı kabul edilerek sonuca gidilmesi” yönünden yerel mahkeme kararının bozulduğu anlaşılmaktadır.
Bozmaya uyularak yapılan yargılama sırasında 23/09/2016 tarihinde açılan ve ………… bu dava ile birleştirilen davada 276.336,03 TL maddi ………… talebinde bulunduğu, davalı tarafların süresi içerisinde zamanaşımı definde bulundukları, asıl ve birleşen davalarla beraber dosyanın 13/12/2016 tarihinde asıl dava yönünden üçüncü kez, birleşen davalar yönünden ise ilk kez …………lemden kaldırıldığı anlaşılmaktadır.
Şu halde dosyanın öncelikle …………lemden kaldırılması ve açılmamış sayılmasına karar verilmesi yönünden incelenmesi gerekmektedir.
Bilindiği üzere davanın açıldığı tarihte yürürlükte bulunan 1086 sayılı HUMK’nun 409/6.maddesine göre …………lemden kaldırılmasına karar verilm………… ve sonradan yenilenm………… olan dava, ilk yenilemeden sonra bir defadan fazla takipsiz bırakılamaz. Aksi halde 5. fıkra hükmü gereğince dava açılmamış sayılır ve mahkemece bu hususta kendiliğinden karar vererek kayıt kapatılır.
Davanın açıldığı tarihten sonra 01/10/2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı HMK’nun 320/4.maddesine göre de basit yargılama usulüne tabi davalarda, …………lemden kaldırılmasına karar verilm………… olan dosya, yenilenmesinden sonra takipsiz bırakılırsa, dava açılmamış sayılır.
6100 sayılı HMK’nın “Zaman Bakımından Uygulanma” başlıklı 448. maddesi; “Bu kanun hükümleri, tamamlanmış …………lemleri etkilememek kaydıyla derhal uygulanır” hükmünü içermektedir.
Öte yandan Usuli kazanılmış hak kavramı, davaların uzamasını önlemek, hukuki alanda istikrar sağlamak ve kararlara karşı genel güvenin sarsılmasını önlemek amacıyla Yargıtay uygulamaları ile gel…………tirilm…………, öğretide kabul görmüş ve usul hukukunun vazgeçilmez ana ilkelerinden biri haline gelm…………tir. Anlam itibariyle, bir davada mahkemenin ya da tarafların yapmış olduğu bir usul …………lemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu olan hakkı ifade etmektedir.
Usuli kazanılmış hakkın hukuki sonuç doğurabilmesi için; bir davada ya taraflar ya mahkeme ya da Yargıtay tarafından açık biçimde yapılmış olan ve istisnalar arasında sayılmayan bir usul …………lemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu olan bir hakkın varlığından söz edilebilmesi gerekir.( HGK.nun 12.07.2006 T., 2006/4-519 E, 2006/527 K, 03.12.2008 T., 2008/10-730 E., 2008/732 K.) Usuli kazanılmış hak ilkesi kamu düzeniyle ilgilidir. (09.05.1960 T., 21/9; 04.02.1959 gün 13/5 sayılı İçtihadı Birleştirme kararı)
Somut olayda; 1086 sayılı HUMK’nın yürürlükte olduğu dönemde 06/06/2002 tarihinde açılan asıl davanın, 12.06.2003 ve 10.02.2004 tarihlerinde iki kez …………lemden kaldırıldığı ve süresi içerisinde yenilenerek …………leme konulduğu, mahkemece verilen ilk kararın temyizi üzerine Dairemizin yukarıda …………aret olunan kararında davalı ………… Şirketinin tüm temyiz itirazlarının reddi nedeniyle ilk kararda hükmedilen “davacı lehine, davalı ………… Şirketinden tahsiline karar verilen 17.500,00 TL manevi ………… kararı” yönünden usuli kazanılmış hak oluşturduğu açıktır. Bozmaya uyularak yapılan yargılama sırasında da 13/12/2016 tarihinde ………… bu asıl davanın üçüncü kez …………lemsiz bırakılması nedeniyle usuli kazanılmış hak saklı kalmak üzere bu davanın davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi gerekmektedir.
Öte yandan 04/06/2009 tarihinde açılan ve asıl dava ile birleşen davada da davalılardan 10.000,00 TL manevi ………… isteminde bulunulmuş olmak suretiyle manevi ………… isteminin daraltıldığı anlaşılmaktadır.
3- Öte yandan maddi …………a yönelik önceki bozma kararının mahkemece yanlış değerlendirildiği anlaşılmaktadır.
Yukarıda …………aret olunan Dairemiz bozma kararında açıkça belirtildiği üzere, yerel mahkemenin önceki kararında ………… alacağından sorumlu tutulmayan ………… A.Ş.’nin, asıl …………veren olarak sorumluluğuna karar verilmesi halinde bu şirkete % 20 kusur veren 08.11.2010 tarihli kusur bilirk…………i raporu ve kusur dağılımına itibar edilmesi ve …………ların belirlenmesinde bu kusur raporunun hükme esas alınması gerektiğinin belirtildiği açıktır.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 6.3.2002 gün ve 1/119-135 sayılı kararında da belirtildiği üzere; bozma kararına uyması ile Mahkemenin bozma kararı doğrultusunda …………lem yapma yükümlüğü doğar. Bu ilke Usul Kanunun dayandığı ana esaslardan olup kamu düzeni ile ilgilidir. Yargıtayın bozma kararına uymuş olan Mahkemenin, bozma gereğince değerlendirme yaparak yeni hükmünü tesis etme zorunluluğu vardır.
Öte yandan maddi …………ın belirlenmesinde karar tarihinde yürürlükte bulunan 6101 sayılı Türk Borçlar Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkındaki Kanunun 2. maddesine göre “Türk Borçlar Kanununun kamu düzenine ve genel ahlaka il…………kin kuralları, gerçekleştirildikleri tarihe bakılmaksızın bütün fiil ve …………lemlere uygulanır” Dairemizin ve giderek Yargıtay’ın yerleşm………… görüşleri, …………ca bağlanan gelirlerin peşin sermaye değerinin ve geçici …………göremezlik ödeneklerinin hesaplanan zarardan indirilmesi, …………un rücu hakkının korunması ve mükerrer ödemeyi önleme ilkesine dayandığından, kamu düzenine il…………kin olarak kabul edilm…………tir. Kaldı ki, 6098 sayılı Kanunun 55. maddesi de emredici bir hükme yer verdiğinden gerçekleştiği tarihe bakılmaksızın tüm fiil ve …………lemlere uygulanmalıdır.
Somut olayda, bozma sonrasında yapılan yargılamada toplanan bilgi ve belgelere göre ………… A.Ş.’nin asıl …………veren olduğunun anlaşılması karşısında, bozma ilamında …………aret olunan 08/11/2010 tarihli kusur raporunun dikkate alınması gerekmektedir. Bu kusur raporunda ise davalı ………… A.Ş. ‘nın asıl …………veren olarak %20, davalı ………… Şirketinin Asıl Yüklenici olarak %30,…………aat Şirketinin ise………… olarak %35, Davacının ise %15 oranında müterafik kusurlu olduğu açıktır.
Netice itibariyle mahkemece yapılması gereken …………, 06/06/2002 tarihinde açılan asıl davanın, maddi ………… istemleri ve davalılardan Davalı … Tic.A.Ş. ile………… A.Ş.’ne karşı açılan manevi ………… istemleri yönünden açılmamış sayılmasına karar vermek, mahkemece verilen ilk karardaki manevi ………… kararı yönünden davalı………… San.Ve Tic.A.Ş. aleyhine hükmedilen 17.500,00 TL manevi …………a il…………kin kararın kesinleştiği gözetilerek ………… bu davalı ………… Şirketi’ni bu miktarla manevi ………… isteminden sorumlu tutmak, diğer davalıları ise 04/06/2009 tarihinde açılan ve 10.000,00 TL manevi ………… isteminde bulunan davadaki istemle sınırlı sorumlu olacak ve tahsilde tekerür olmayacak şekilde müştereken ve müteselsilen manevi ………… isteminden sorumlu tutmak, Maddi ………… istemlerine gelindiğinde ise 06/06/2002 tarihinde açılan asıl davanın açılmamış sayılmasına karar verilm………… olması, 23/09/2016 tarihinde açılan davaya karşı da davalıların süresi içerisinde zamanaşımı definde bulundukları dikkate alınarak, yukarıda yapılan açıklamaya göre hesap edilecek maddi ………… alacağı için 04/06/2009 tarihinde açılan ve asıl dava ile birleşen davadaki davacı tarafın 15.000,00 TL maddi ………… istemiyle sınırlı olarak davalıların sorumluluğuna karar vermekten ibarettir.
O halde, davacı ile davalılardan…………. San. Ve Tic. A.Ş. ve ………….Ve Tic.A.Ş.’nin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, davacı ile davalılardan …………. San. Ve Tic. A.Ş. ve ………….Ve Tic.A.Ş.yararına takdir edilen 1.630,00TL duruşma Avukatlık parasının karşılıklı olarak birbirlerine yükletilmesine, temyiz harcının istek halinde davacı ile davalılardan …………. San. Ve Tic. A.Ş. ve ………….Ve Tic.A.Ş.iadesine, aşağıda yazılı temyiz harcının davalılardan Gimaş Girgin Mak.İm.Mon.San.Tic.A.Ş.’ne yükletilmesine, 20/12/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.