YARGITAY KARARI
DAİRE : 21. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2014/15752
KARAR NO : 2014/26071
KARAR TARİHİ : 04.12.2014

MAHKEMESİ : Bolu İş Mahkemesi
TARİHİ : 10/06/2014
NUMARASI : 2011/151-2014/294

Davacı, işçilik oranının belirlenmesine, Kurum işleminin iptaline, borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.

K A R A R

1.Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici nedenlere ve özellikle uyuşmazlığın dava konusu haline gelmesine göre asgari işçilik oranının %25 eksiği ile nazara alınmasının mümkün bulunmamasına göre davalı Kurumun aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazlarının reddine,
2.Dava, ihale konusu iş için uygulanması gereken asgari işçilik oranının belirlenmesi ve yapılan hesaplamanın yerinde olmaması nedeniyle işlemin ve Kurum itiraz komisyonu kararının iptaline ve davacının Kuruma borçlu olmadığnıın tespitine karar verilmesi istemine ilişkindir. Davacının temel itiraz gerekçesi; % 9,42 olarak belirlenen asgari işçilik oranının yüksek olduğu, A. İnşaat Tur. San ve Tic A.Ş.tarafından alınarak yarım bırakılan ve davacı şirketin ortağı olduğu ortaklıkça devam edilerek tamamlanan ihale konusu işte, davalı Kurumun A. İnşaat Tur. San ve Tic A.Ş dahil olmak üzere tüm inşaat için yapılan istihkak ödemelerini esas alarak yaptığı işçilik hesaplamasında, A. İnşaat Tur. San ve Tic A.Ş işçiliklerini nazara almadan sadece davacı şirketin ortağı olduğu adi ortaklık işçiliklerini düşerek hesaplama yaptığı yönündedir.
Mahkemece, asgari işçilik oranının % 8,91 olduğunun tespitine, davacı şirketin davalı Kuruma borçlu olmadığının tespitine yönelik davasının reddine, davacı şirketin asgari işçilikten dolayı 192.030,93 TL prim aslı tutarının tahsil tarihine kadar hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte ödemesi gerektiğinin tespitine karar verilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, İller Bankası tarafından yapılan ihale sonucunda “Düzce 1.Kısım Kalıcı Konutlar Alt Yapı İnşaatı” işinin dava dışı A. İnş. Tur. San ve Tic. A.Ş’nce yüklenildiği, 28.06.2000 tarihinde tescil edilen bu işyerine “4.4221.01.01.1014531.014.03.05” işyeri sicil numarasının verildiği, işin mahiyetinin “kanalizasyon şebeke, toplayıcı hatlar, yağmursuyu hatları, cadde ağızlıkları, muayene bacaları, parsel baca ve bağlantıları, içme suyu şebeke, yol inşaatı, AG-OG şebeke, harici aydınlatma, trafo inşaatı, Telekom, ada içi peyzaj, çevre düzenleme ve ada içi iç tesisat inşaatlarının yapımı” olduğu, bu şirketin mali zorluk nedeniyle işi tamamlayamayacağının anlaşılması üzerine işin B. B. İnş Tur. San ve Tic AŞ ve İ. İnş. Tur. San ve Tic AŞ adi ortaklığı tarafından devranıldığı, devre İller Bankası Yönetim Kurulunun izin verdiği, devir sözleşmesinin 6.maddesi gereğince A. İnş. Tur. San ve Tic. A.Ş adına tahakkuk etmiş ve edecek bütün primlerin gecikme cezası ile birlikte ödenmesinin adi ortaklık tarafından tahhüt edildiği anlaşılmaktadır.
B. B. İnşaat San. ve Tic AŞ ile İ. İnş. Tur. San ve Tic AŞ arasında 21.06.2002 tarihli olarak düzenlenen noter tasdikli sözleşme ile adi ortaklık oluşturulduğu, 04.06.2002 tarihi itibariyle “4.4001.01.01.108712.014.03-15” sicil sayılı işyeri dosyasının açtırıldığı, işin 22.06.2000-29.08.2003 tarihleri arasında tamamlandığı, 29.08.2003 tarihinde geçici ve 03.09.2004 tarihinde kesin kabulün yapıldığı, toplam istihkakın 8.151.918,71 TL olduğu anlaşılmaktadır.
Kurum müfettişince düzenlenen 26.11.2010 gün ve 209812/AİR/21 sayılı asgari işçilik inceleme raporuna göre istihkak tutarının adi ortaklık için 8.151.918,71 TL, A. İnş. Tur. San ve Tic. A.Ş adına 6.959.957,50 TL olmak üzere toplam 15.111.876,21 TL olduğu, asgari işçilik oranının % 9,42 ve Kuruma bildirilen SPEK’in 171.068,95 TL olduğu, A. İnş. Tur. San ve Tic. A.Ş tarafından 06/2000- 07/2002 döneminde toplam 127.926,13 TL tutarında sigorta primine esas kazanç bildiriminde bulunulduğu, fark işçilik tutarının 1.252,469,78 TL, işçiliğin mal edildiği ayın Ağustos 2003, prim oranının % 35,50 olduğu, 444.626,00 TL prim ve 28.02.2011 tarihine kadar 1.115,690 TL gecikme zammı olmak üzere 1.560.316,00 TL Kurum alacağının davacıya 11.03.2011 tarihinde tebliğ edildiği, davacının 06.04.2011 tarihinde süresinde itiraz ettiği, itiraz komisyonunun red kararının davacıya 11.05.2011 tarihinde tebliğ edildiği, davanın 03.06.2011 tarihinde süresinde açıldığı anlaşılmaktadır.
SSSİY’nin 110 ve 111.maddelerine göre ihaleli işlerde işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik bedeli; “işin kesin kabulünün ya da geçici kabulünün noksansız olarak yapıldığı tarihten sonra ve işverene ödenmesi gereken Katma Değer Vergisi hariç, malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli dâhil toplam istihkak tutarı” üzerinden hesaplanır. İhale bedeli, ihale mevzuatı, yapılan işin niteliği, tamamlanma oranı ve diğer hususlar gözönüne alınarak belirlenen ve gerçekte ödenmesi gereken miktardır. Başka bir deyişle istihkak (hakediş) yapılan işe karşılık idarece işverene ödenmesi gereken toplam tutarı ifade eder. İstihkak bedelinin fazla veya eksik ödenmesi nedeniyle ihale makamının fazla ödemeyi geri istemesi veya müteahhitin kalan kısım için tahsil işlemlerini yürütmesi, istihkak bedelinin eksik veya fazla alınması sonucunu doğurmaz. İstihkak bedeli daima idarece işverene ödenmesi ve doğru hesaplanması gereken miktardır.
Somut olayda, İ. İnşaat Turizm San. ve Tic. AŞ – B. B. A.Ş.ortaklığına toplam 8.151.918,71 TL istihkak ödemesi yapılmakla birlikte; kazı nakli hesabından dogan yeni hesaplama sonucunda hazırlanan 23. nolu kesin hesap raporu sonucunda davacı ortaklığın ihale yapan kuruma 1.257.412,52 TL borcu bulunduğu hesaplanmıştır. Bu durumda davacı şirkete istihkakın fazla olarak 8.151.918,71 TL ödendiği anlaşılmakla fazla ödeme/eksik ödeme, hesap hatası vs. dikkate alınmadan gerçek ihale hakediş tutarının (KDV hariç) tereddüte yer bırakmayacak biçimde İller Bankasından sorulması zorunludur.
Yapılacak iş, İller Bankasından davacı şirkete ödenen tüm hakediş ile kesin hesaplar sonucu fazla ödemeler de dikkate alınarak gerçekte ödenmesi gereken KDV hariç hakedişin sorularak asgari işçilik hesaplamasının bu miktar üzerinden yapılmasıdır.
Öte yandan asgari işçilik oranı % 8,91 olarak hesaplanmış ise de bu hesaba esas istihkak tutarı yukarıdaki yönteme uygun bir biçimde sağlıklı olarak belirlenmediğinden bu oranın hükme esas alınması da mümkün değildir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular nazara alınmaksızın eksik araştırma ve inceleme sonucunda yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
3.Davacı şirket ve ortağı işi 04.06.2002-29.08.2003 tarihleri arasında tamamlamıştır.
Bilirkişiler Kuruma bildirilen SPEK’i 185.403,75 TL, Kurum müfettişi ise 171.068,95 TL almıştır.
Mahkemece, bildirilen SPEK’in miktarı Kuruma sorulmak suretiyle doğru bir biçimde belirlenmeden, bu çelişkinin gerekçesini ihtiva etmeyen bilirkişi raporuna dayalı olarak eksik araştırma ve inceleme sonucunda yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
4.Mahkemece, bilirkişilerden dosya ekinde yer alan ve 01.08.2002 – 30.09.2003 tarihleri arasındaki dönemi kapsayan faturaların malzemeli veya salt işçilik olup olmadığını ayrı ayrı değerlendiren rapor alınması gerekirken bu hususa değinmeyen yetersiz bilirkişi raporuna dayalı olarak karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı Kurumun bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden taraflardan davacıya iadesine, 04/12/2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.