YARGITAY KARARI
DAİRE : 21. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2013/9885
KARAR NO : 2014/9309
KARAR TARİHİ : 29.04.2014
MAHKEMESİ : İzmir 11. İş Mahkemesi
TARİHİ : 02/04/2013
NUMARASI : 2012/302-2013/161
Davacı, davalılardan işverene ait işyerinde 01/06/1988-01/07/1990 tarihileri arasında geçen çalışmalarının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün davacı ve davalılardan Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.
K A R A R
1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerektirici nedenlere göre tarafların aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki diğer temyiz itirazlarının reddine,
2-Dava; davacının davalılara ait otobüs işletmesi işyerinde 01.06.1988 – 01.07.1990 tarihleri arasında geçen çalışmalarının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, davacının davalı işyerinde 01.06.1988 – 22.06.1988 tarihleri arasında hizmet akdine istinaden asgari ücretle 22 gün çalıştığının tespitine karar verilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden; davalılara ait otobüs işletmesi işyerinde şoför olarak çalıştığını beyan eden davacı adına davalılar tarafından 01.06.1988 tarihli ( varide 22.06.1988 ) işe giriş bildirgesi düzenlendiği, söz konusu bildirge üzerinde yapılan imza incelemesi sonucu bilirkişi tarafından, bildirgedeki imzanın davacının eli ürünü olmadığının bildirildiği, davacının talep ettiği dönemde davalı Kurum’a bildirilen çalışması bulunmadığı, 1989/3-1992/2. dönem arası dönem bordrolarının dosya içerisinde bulunduğu, davalılar adına kayıtlı işyerinin 01.06.1988 – 31.01.1993 tarihleri arasında 506 sayılı Yasa kapsamında bulunduğu, dosyada mevcut dönem bordrolarında ismi bulunan tanık R.. Ç..’in; davalılardan İ.. Ö..’nun lokantasında çalıştığını, davacının da 1989 – 1991 yılları arasında bir süre geçici şoförlük yaptığını beyan ettiği, davalı Kurum tarafından davalılara hitaben yazılan 22.06.1988 tarihli yazıda; Ö. Otobüs işletmesinde bir kişinin çalışmaya başladığının, işe giriş bildirgesi ve sigorta kartının gönderildiğinin bildirildiği, yazının alt kısmında davacının imzasının bulunduğu, mahkemece bilirkişi raporu esas alınarak; tanık beyanları yeterli olmadığından, davacının en azından işe giriş bildirgesinin varide tarihine kadar çalıştığının kabulü ile yazılı şekilde hüküm kurulduğu anlaşılmaktadır.
506 sayılı Yasanın 79/10. maddesinde bu tür hizmet tespit davalarının kanıtlanması yönünden özel bir yöntem öngörülmemiştir. Kimi ayrık durumlar dışında resmi belge ve yazılı delillerin bulunması sigortalı sayılması gereken sürelerin saptanmasında güçlü delil olmaları itibariyle sonuca etkili olurlar. Ne var ki bu tür kanıtların bulunmaması salt bu nedene dayalı istemin reddine neden olmaz. Somut bilgilere dayanması koşuluyla, bordro tanıkları veya iş ilişkisini bilen veya bilmesi gereken komşu işyerleri kayıtlı çalışanları gibi kişilerin bilgileri ve bunları destekleyen kimi diğer kanıtlarla dahi sonuca gitmek mümkündür. Kamu düzenine dayalı bu tür davalarda hakim, görevi gereği doğrudan soruşturmayı genişleterek sigortalılık koşullarının oluşup oluşmadığını belirlemelidir. Bu yön Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 16.9.1999 gün 1999/21-510-527,30.6.1999 gün 1999/21-549-555,5.2.2003 gün 2003/21-35-64,15.10.2003 gün 2003/21-634-572,3.11.2004 gün 2004/21-480-579 ve 10.11.2004 gün 2004/21-629 sayılı kararlarında da vurgulanmıştır.
Somut olayda; her ne kadar mahkemece tanık beyanlarının yeterli olmadığının kabulü ile işe giriş bildirgesinin varide tarihine kadar davacının çalışmış olduğuna dair hüküm kurulmuşsa da fiili çalışma olgusunun ispatı konusunda, mahkemece yapılan inceleme ve araştırma hükme yeterli değildir.
Mahkemece yapılacak iş; öncelikle davacıdan, otobüs ile hangi güzergah üzerinde çalıştığı, kendisinden başka şoför/muavin vb çalışan bulunup bulunmadığı, çalıştığı aracın plaka numarası, çalıştığı dönemde otogar, yazıhane vs gibi yerlere seferleri öncesinde veya sonrasında kayıt yaptırıp yaptırmadığı, kullanmış olduğu araç ile adına trafik cezası düzenlenip düzenlenmediği, ücretini ne şekilde aldığı gibi yaptığı işin yürütülmesinde gerekli olan ve işin yürütülmesi sırasında ortaya çıkabilecek hususlar sorularak, davacının beyanları doğrultusunda deliller toplamak, ayrıca davacının çalıştığını beyan ettiği otobüs işletmesinin kayıtlı bulunduğu resmi kuruluşlar bulunup bulunmadığını araştırmak, zabıta marifeti ile komşu işyeri sahipleri ve bu işyerlerinin kayıtlı çalışanlarını tespit ettirerek dinlemek, davalılardan İ.. Ö..’nun lokanta işyerinin 506 sayılı Yasa kapsamında bulunup bulunmadığını araştırarak; bulunuyor ise talep edilen dönemdeki bordrolarını dosya arasına alıp re’sen seçilecek bordro tanıklarını dinlemek ve bu lokanta işyerine komşu işyeri sahipleri ile kayıtlara geçmiş çalışanlarını da dinleyerek toplanan deliller ışığında varılacak sonuca göre hüküm kurmaktan ibarettir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular nazara alınmaksızın eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde tarafların bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 29.04.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.