YARGITAY KARARI
DAİRE : 21. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2013/7790
KARAR NO : 2014/7504
KARAR TARİHİ : 10.04.2014
MAHKEMESİ : Manavgat İş Mahkemesi
TARİHİ : 01/11/2012
NUMARASI : 2011/493-2012/594
Davacı, sigorta başlangıç tarihinin 01/08/2000 olduğunun ve davalılardan işverene ait işyerinde geçen çalışmalarının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.
K A R A R
1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerektirici nedenlere göre tarafların aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki diğer temyiz itirazlarının reddine,
2-Dava, davacının davalı işyerinde 1.8.2000-5.11.2000 ve 2010 yılına kadar her yıl 15 Nisan ile 5 Kasım ayları arasında restorant şefi olarak 2.500,00 TL ücretle çalıştığının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kısmen kabulü ile, 2008 yılında 68 gün, 2009 yılında 63 gün, 2010 yılında 47 gün tespiti gereken çalışmasının bulunduğu ve çalışmaların asgari ücret üzerinden olduğuna karar verilmiş ise de varılan bu sonuca eksik araştırma ve inceleme ile gidilmiştir.
Davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasa’nın 79/10. ve 5510 sayılı Yasa’nın 86/9. maddeleri bu tip hizmet tespiti davaları için özel bir ispat yöntemi öngörmemiş ise de davanın niteliği kamu düzenini ilgilendirdiği ve bu nedenle özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi gerektiği Yargıtay’ın ve giderek Dairemizin yerleşmiş içtihadı gereğidir.
Yasal dayanağı 506 sayılı Yasa’nın 79/10. ve 5510 sayılı Yasa’nın 86/9. maddeleri olan bu tür davalarda öncelikle davacının çalışmasına ilişkin belgelerin işveren tarafından verilip verilmediği ya da çalıştıklarının Kurumca tespit edilip edilmediği yöntemince araştırılmalıdır. Bu yasal koşul oluşmuşsa işyerinin o dönemde gerçekten var olup olmadığı, Kanun’un kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlenmeli daha sonra çalışma iddiasının gerçeğe uygunluğu özel bir duyarlılıkla araştırılmalıdır. Çalışma olgusu her türlü delille ispatlanabilirse de çalışmasının konusu, sürekli kesintili mevsimlik mi olduğu, başlangıç ve bitiş tarihleri ve alınan ücret konularında tanıkların sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenmeli, işyerinin kapsam kapasite ve niteliği ile bu beyanlar kontrol edilmeli, mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve posta başı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece -hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak sağlıklı bir biçimde belirlendikten sonra ücret konusu üzerinde durulmalı, tespiti istenilen sürenin evvelinde ve sonrasında beyyine başlangıç sayılabilecek ödeme belgeleri ve sair bu nitelikte bir belge yoksa Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunun m.288 de yazılı sınırları taşan ücret alma iddialarında yazılı delil aranmalı, bu sınırlar altında kalan ücret alma iddialarında ücret miktarları tanıklardan sorulmalı, 506 sayılı Yasa’nın 3/B-D maddeleri ile 5510 sayılı Yasa’nın 6/a-c maddelerinde de olduğu gibi ücretin sigortalı sayılmanın koşulu olan durumlarda ücret alma olgusunun var olup olmadığı özellikle saptanmalıdır. Bu davalarda işverenin kabulünün tek başına hukuki bir sonuç doğurmayacağı göz önünde tutulmalıdır. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 16.9.1999 gün 1999/21-510-527, 30.6.1999 gün 1999/21-549-555- 3.11.2004 gün 2004/21- 480-579 sayılı kararları da bu doğrultudadır.
Yukarıda açıklanan hususlar, yeterli ve gerekli bir araştırmayla ve deliller hep birlikte değerlendirilerek aydınlığa kavuşturulduktan sonra o çalışmanın sigortalı çalışma niteliğinde olup olmadığı, ya da ne zaman bu niteliğe kavuştuğu yönü üzerinde durulmalı ve çalışmayı kapsama alan yasanın yürürlük tarihinden sonraki dönem için hizmetin tespitine karar verilmelidir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, davalı işyerinden 5.9.2001 tarihinden itibaren davacı adına 56 gün, 2002 yılında 150 gün, 2007 yılında dava dışı işyerinden 346 gün, 2008 yılında davalı işyerinden 127 gün, 2009 yılında 132 gün, 2010 yılında 148 gün bildirimdi bulunulduğu anlaşılmaktadır.
Somut olayda; mahkemece talep edilen döneme ilişkin 5.9.2001 tarihinden önceki çalışmalarının hak düşürücü süreye uğradığından bahisle bu dönemler yönünden davanın reddine karar verilmesi ve çalışmaların asgari ücret üzerinden olduğuna karar verilerek sonuca gidilmesi isabetsiz olmuştur.
Yapılacak iş; öncelikle davacı adına kısmi bildirim olması nedeniyle hak düşürücü sürenin gerçekleşmeyeceğini göz önünde bulundurarak ve talep edilen yıllarda davalı işyerinin Tedaş’dan elektrik tüketimini gösteren belgeleri isteyerek , İlçe Emniyet Müdürlüğü’nden davalı işyerinin faaliyette olduğu dönemlere ilişkin kayıtların istenerek, işyerinin sezonluk çalışması nedeniyle yıl içerisinde faal olduğu tarihleri tespit etmek ve davacının tanık beyanlarından restaurant şefi olarak çalışmasının sabit olması nedeniyle asgari ücret ile çalışmasının hayatın olağan akışına uygun olmamasından dolayı emsal ücret araştırması yaparak yıllara göre ücretini ayrı ayrı belirlemek alınarak tüm deliller birlikte değerlendirilmek suretiyle çıkacak sonuca göre bir karar vermekten ibarettir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular nazara alınmaksızın yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde tarafların bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacı ve davalılardan Karacan Tur. Tic. Ltd. Şti.’ne iadesine, 10.04.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.