YARGITAY KARARI
DAİRE : 21. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2013/2469
KARAR NO : 2014/5838
KARAR TARİHİ : 25.03.2014
MAHKEMESİ : Ankara 9. İş Mahkemesi
TARİHİ : 13/12/2012
NUMARASI : 2010/1326-2012/1057
Davacı, davalılardan işverene ait işyerinde 20/09/2000-10/03/2010 tarihleri arasında geçen çalışmalarının tespitine, karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün davalılardan Kurum ve İ.. İ.. vekillerince temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.
K A R A R
Davacı, davalı İ.. İ..‘ın üçüncü kişilerden kiraladığı ticari plakalı taksileri istihdam ettiği şoförler aracılığı ile pisayada çalıştırdığını, kendisinin şoför olarak İ.. İ..’ın emrinde kazançtan yüzde almak karşılığıyla 20.09.2000-10.02.2006 tarihleri arasında mülkiyeti Mine E…’ye ait ve davalı İbrahim’e kiralanmış olan ……plakalı takside çalıştığını, 11.2.2006-20.02.2008 tarihleri arasında mülkiyeti Mehmet P…a ait davalı İbrahim’e kiralanan …. plakalı araçta çalıştığını, 21.02.2008-10.11.2008 tarihleri arasında mülkiyeti S.. İ..’a ait olup davalı İbrahim’e kiralanan …. plakalı araçta çalıştığını, 11.11.2008-10.03.2010 tarihleri arasında mülkiyeti A.. Y..’a ait olup davalıya kiralanan …. plaka sayılı araçta çalıştığını, çalışmalarının SGK’ya bildirilmediğini belirterek, davalı İ.. İ..’ın nezdinde ticari taksilerde hizmet akdi ile 20.09.2000-10.03.2010 tarihleri arasında çalışmalarının tespitini talep etmiştir.
Mahkemece, yazılı şekilde karar verilmiş ise de bu sonuca eksik araştırma ve inceleme ile gidilmiştir.
Davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı yasanın 79. maddesi bu tip hizmet tesbiti davaları için özel bir ispat yöntemi öngörmemiş ise de davanın niteliği kamu düzenini ilgilendirdiği ve bu nedenle özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi gerektiği Yargıtay’ın ve giderek Dairemizin yerleşmiş içtihadı gereğidir. Bu tür davalarda öncelikle davacının çalışmasına ilişkin belgelerin işveren tarafından verilip verilmediği yöntemince araştırılmalıdır. Bu koşul oluşmuşsa işyerinin gerçekten var olup olmadığı kanun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlenmeli daha sonra çalışma olgusunun varlığı özel bir duyarlılıkla araştırılmalıdır. Çalışma olusu her türlü delille ispat edilebilirse de çalışmanın konusu niteliği başlangıç ve bitiş tarihleri hususlarında tanık sözleri değerlendirilmeli, dinlenen tanıkların davacı ile aynı dönemlerde işyerinde çalışmış ve işverenin resmi kayıtlara geçmiş bordro tanıkları yada komşu işverenlerin aynı nitelikte işi yapan ve bordrolarına resmi kayıtlarına geçmiş çalışanlardan seçilmesine özen gösterilmelidir. Bu tanıkların ifadeleri ile çalışma olgusu hiçbir kuşku ve duraksamaya yer vermeyecek şekilde belirlenmelidir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 16.9.1999 gün 1999/21-510-527, 30.6.1999 gün 1999/21-549-555- 3.11.2004 gün 2004/21- 480-579 sayılı kararları da bu doğrultudadır.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden; davacının nizalı dönemde Kurum’a bildirilmiş çalışmalarının bulunmadığı,davalının iddiasına göre kiraladıkları araçlarda davacı ile birlikte çalıştıklarının bildirildiği, ticari taksileri dava dilekçesinde plakaları bildirilen araç sahiplerinden Mine E…’nin kendisine ait ….. plakalı taksiyi davalıya sözlü olarak kiraladığını beyan ettiği, davalının Z…B… aracılığı ile Emir E….ye 2002,2003,2004 yıllarında kira bedeli olarak ödenmiş dekontların bulunduğu, 06.02.2006-06.02.2008 tarih aralığı için mülkiyeti Mehmet P….’a ait …. plakalı araç için davalı İ.. İ.. ile “ticari plaka kira sözleşmesi” yapıldığı, 25.02.2008-10.03.2010 tarih aralığı için mülkiyeti A.. Y..’a ait … plakalı araç için davalı İ.. İ.. ile “ticari plaka kira sözleşmesi” yapıldığı, davacının sürücü belgesinin sorgulanması sonucu …plakalı taksiyi kullandığı 08.03.2002 ve 16.02.2005 tarihlerinde trafik cezası aldığı, davalının Ankara İç C….Taksi Durağı’nda 2007-2008 yıllarında başkanlık yaptığı, davacı ve davalı tanık beyanlarının çelişkili olduğu, 28.09.2008 günü davacının ….. plakalı araçla yayaya çarptığı ve bu olay nedeniyle aynı gün Çankaya İlçe Emniyet Müdürlüğü C…..Karakolundaki ifadesinde “……plakalı ticari taksimle seyir halindeyken” ifadesini kullandığı anlaşılmaktadır.
Somut olayda; davacı ve davalı arasındaki işçi-işveren ilişkisi açıklığa kavuşturulmadan(şoför olarak mı çalıştı? kiralanan taksilerde kendi hesabına mı çalıştı?), davacının karakoldaki ifadesinde “ticari taksimle “ibaresi ile de talebinin çeliştiği anlaşıldığından eksik inceleme ve araştırma sonucu verilen karar usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
Öte yandan; davacının ücret tespitine ilişkin talebi bulunmamasına rağmen talep aşılarak ücret tespitine karar verilmesi de hatalı olmuştur.
Yapılacak iş, talep dilekçesinde adı geçen taksi sahiplerini ve C… T…Durağı’nda (yakın civar taksi durağındakiler de) nizalı dönemde kayıtları bulunan çalışanları ayrıntılı şekilde dinlemek suretiyle davacının çalışmalarının yer ve zaman olarak somut olgular çerçevesinde açıklığa kavuşturularak davanın nitelikçe kamu düzenini ilgilendirdiği nazara alınıp araştırma genişletilerek tüm deliller birlikte değerlendirilip sonucuna göre karar vermekten ibarettir.
O halde davalıların bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, aşağıda yazılı temyiz harcının temyiz edenlerden İ.. İ..’a yükletilmesine,
25.03.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.
MUHALEFET ŞERHİ
Hizmet tespitine ilişkin davalar kamu düzenine ilişkin olup, hizmet tespiti isteminin içinde ücret tespiti isteminin de olduğu kabul edilmelidir. Hizmet tespitine ilişkin verilen karar işverenin Kuruma vereceği bildirge yerine geçeceğinden, bildirgede yer olan tüm hususların mahkeme ilamında belirtilmesi zorunludur. Hal böyle olunca, mahkemenin ayrıca bir talep olmasa dahi bildirilmeyen, ancak tespit edilen hizmetin ne kadar ücret ile olduğuna kendiliğinden araştırmasında isabetsizlik yoktur. Yerel mahkeme kararının bu yönden de bozulmasına katılamıyorum.