YARGITAY KARARI
DAİRE : 21. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2013/22599
KARAR NO : 2014/17028
KARAR TARİHİ : 11.09.2014
MAHKEMESİ : Aydın 1. İş Mahkemesi
TARİHİ : 19/11/2013
NUMARASI : 2013/297-2013/455
Davacı, eşinden dolayı ölüm aylığı almakta iken babasından da yetim aylığına hak kazandığının ve 01/10/2012 tarihinde yapmış olduğu tahsis talebinin yetim aylığı bağlanma tarihi olarak tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
K A R A R
1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerektirici nedenlere göre davalı Kurumun aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazlarının reddine,
2-Dava, davacının muris baba üzerinden ölüm aylığı bağlanması tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş ise de, bu sonuca eksik araştırma ve inceleme ile gidilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden; 21.01.1998 tarihinde vefat eden eşi üzerinden 21.1.1998 tarihinden itibaren 506 sayılı Kanun kapsamında ölüm aylığı bağlanan davacının; 20.12.1984 tarihinde vefat eden babası üzerinden 2.10.2012 tarihli dilekçe ile ölüm aylığı bağlanması isteminin davalı Kurumca reddedildiği anlaşılmaktadır.
506 sayılı Yasanın 68/I-C-a maddesi aylık bağlanma koşulları yönünden, “evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan, Sosyal Sigortaya, Emekli Sandıklarına tabi bir işte çalışmayan, buralardan gelir veya aylık almayan kız çocuklarına” aylık bağlanması olanağı öngörürken; aynı maddenin (VI) numaralı bendi, kız çocuklarına bağlanan aylığın kesilme nedeni olarak “çalışma ve evlenme” halini kabul etmekteyken; 4958 sayılı Yasanın 06.08.2003 tarihi itibariyle yürürlüğe giren 35. maddesiyle, söz konusu (VI) numaralı bende “buralardan gelir veya aylık almaya” ibaresi eklenerek böylelikle “Sosyal Sigortadan, Emekli Sandıklarından aylık veya gelir almaya başlama” olgusu, hak sahibi kız çocuklarına bağlanan aylığın kesilme nedeni olarak benimsenmiştir. 68. maddenin son cümlesi “evliliğinin son bulması ile kocasından da aylık almaya hak kazanan kimseye bu aylıklardan fazla olanı ödenir.” hükmünü içermektedir. Benzer düzenleme 5510 sayılı Kanunun 54. maddesinde de vardır.
Yapılacak iş, davacının talebi yönünden 506 sayılı yasanın 68. maddesi kapsamında inceleme yapmak ve davacının eşi ve babasının aynı Kuruma tabi olması nedeniyle eşinin maaş miktarının yüksek olması nedeniyle Kurum tarafından eşinden dolayı ölüm aylığı bağlanmasının yerinde olması nedeniyle davanın reddine karar vermekten ibarettir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın eksik inceleme ve araştırma ile yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı Kurumun bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 11/09/2014 gününde oyçokluğuyla karar verildi.
K A R Ş I O Y
Davacı 17/01/1998’de vefat eden eşinden dolayı 01/02/1998’de 506 sayılı Yasa kapsamında bağlanmış bulunan ölüm aylığının yanısıra 20/12/1984 de vefat eden babasından dolayı 02/10/2012 tarihli tahsis talebi ile 506 sayılı Yasa gereğince ölüm aylığının bağlanması talebinde bulunmuştur. Uyuşmazlık, her ikiside 506 sayılı Yasa kapsamında bulunan aylıkların aynı anda hak edilip edilemeyeceği noktasında toplanmaktadır.
Yerel Mahkemece 506 sayılı yasayı 4958 sayılı Yasanın 35. maddesi ile değişik 68. maddesinde mevcut şartları aniden ağırlaştırıcı biçimde değişikliğe uğratması üzerine yasada yeni bir düzenleme yapılarak yine aynı yasanın 121. maddesine 09/07/2005 tarihli resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 5386 sayılı Yasa ile ek gecici 91. madde eklenmiştir. Eski mevcut şartlara göre ölüm aylığı bağlanmış kız çocuklarının aleyhinde aniden gelişen olumsuz şartları giderme amaçlı bu Yasa hükmü gözönünde bulundurularak davacının istemi kabul edilmiş ve talep tarihi itibariyle babasından dolayı ölüm aylığı bağlanabileceğine dair kabul hükmü kurulmuştur.
Kanatimce uyuşmazlığın yasal dayanağı 506 sayılı Yasanın 68. maddesi değil, bu maddeyi süreli olarak bertaraf eden 09/07/2005 tarihinde yürürlüğe giren 5386 sayılı Yasa ile eklenen hükümlerinin de göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
506 sayılı yasanın 121. maddesine 5386 sayılı Yasa ile eklenen ek gecici 91 madde yapısal olarak SÜRELİ ve etki alanı KISITLI olan bir yasa olup 68. maddeye göre daha özel hükümler içermektedir. Daha net anlatımla bekar ve çalımayan kız çocuklarına (ölüm nedeniyle dul kalanlar dahil ) hak sahibi olarak birden fazla bağlanmış aylıkların ödenmesine engel yok iken 4958 sayılı Yasa ile “çalışmama ve bu çalışmalarından dolayı gelir ve aylık almama” ifadeli ağırlaştırıcı şartların getirilmesinden itibaren aniden birçok bekar kız çocuğunun aylığı kesilmiş bulunduğundan veya bağlananlar geri istendiğinden toplumda oluşan olumsuzluklar üzerine yukarıda sözü edilen ek geçici 91. madde hükmü yasaya bu olumsuzlukları gidermek amacıyla ilave edilmiştir. Bunun anlamı kanun koyucu çok net olarak bu çalışmaların ve çalışmalardan dolayı gelir ve aylık almanın kız çocuğunun “kendi çalışmasından dolayı” bağlanacak gelir ve aylık olduğu hususunu vurgulamış ise de her gecici Yasada olduğu gibi kısmi bir kapsama alanı ortaya koyarak en azından 4958 sayılı Yasanın ani etkisini engellemeyi gözetmektedir. Burada özellik arz eden konu babadan bağlanacak ölüm aylıklarının hak edilmesi için 06/08/2003’ten önce ölümün gerçekleşmiş olması gerekmektedir ayrıca ek gecici 91. maddenin 1. Ve 2. Fıkralarınde kimlerin aylığa hak kazanabilecekleri ifade edilmişken 6. Fıkrasında ” Bu maddenin 1. ve 2. Fıkrası gereğince aylık veya gelirleri ödenmeye devam olunacak kız çocuklarının aylık ve gelirlerinin ödenmesine devam olunması için sahip olunması gereken şartları, ilk kez veya yeniden 06/08/2003 tarihinden sonra haiz olan kız çocukları da aynı esas ve usullerle aylık veya gelir hakkından yararlandırılır.
Bu maddenin 6. Fıkra hükmü 31/12/2005 tarihine kadar uygulanır.” Denilerek bu tarihin esasen 31/12/2005 tarihine kadar uzadığını kabul etmek mümkündür. Diğer yandan ölüm aylıklarında hangi yasaların uygulanacağını belirleyen unsur, murisin ölüm tarihindeki yasa hükümleridir.
Somut olaya gelince davacının babası SSK sigortalısı 20/12/1984 de vefat etmiş olsa da ek gecici 91. madde gereğince ölüm aylığını hak etme tarihi diger şartlar da mevcut olmak kaydıyla (dul veya bekar olmak ve çalışmamak) 06/08/2003 tarihine hatta son fıkra gereğince 31/12/2005 tarihine kadar uzayabildiğinden davacının babasından dolayı ölüm aylığını bu tarihten sonra eşinin ölümü üzerine şartlar oluştuğu için geç talep etmede sakınca yoktur. (02/10/2012) tarihinde talep etmiş bulunmasına rağmen hak edebilecek durumdadır.
Doğal olarak 31/12/2005 tarihinden sonraki vefat olaylarında 506 sayılı Yasanın 68. maddesinin VI. fıkra hükümlerinin uygulanacağı açıktır. Daha sonrasında ise 5510 sayılı Yasa’nın 54. Madde hükümleri yürürlüğe ğirinceye kadar aylık bağlama için anılan maddenin şartları aranacaktır. 01/10/2008’den sonrasında 5510 sayılı Yasa hükümleri devreye girecektir. Bu nedenle 5386 sayıılı Yasa ile getirilen unsurların çok özel ve sınırlıdır.
Bu nedenle Yerel Mahkeme bütün unsurlarıyla isabetli olup temyiz incelemesi sırasında yüksek daire çoğunluğunca 506 sayılı Yasanın 121. maddesine eklenen ek geciçi 91.Maddenin somut olayla bağlantısı eksik değerlendirmeye alındığından hükmün bozulması yolundaki çoğunluk görüşüne katılamamaktayım.11/09/2014