YARGITAY KARARI
DAİRE : 21. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2012/15623
KARAR NO : 2013/21957
KARAR TARİHİ : 26.11.2013
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
Davacı, davalılardan işverene ait işyerinde geçen çalışmalarının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.
K A R A R
Dava, davacının 1998/4-2003/4 tarihleri arasında davalı işverene ait iş yerinde geçen ve Kuruma bildirilmeyen sigortalı çalışmalarının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kısmen kabulü ile, davacının davalı SS. … Konut Yapı Kooperatifinde hizmet akdi ile 16/05/2001-04/05/2002 ve 02/07/2002-30/04/2003 tarihleri arasında toplam 651 gün süre ile çalıştığının yine belirtilen dönemler itibariyle prime esas kazançlarının toplamının 5.875,88 TL olduğunun tespitine, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden; davalı kooperatifin 3 bloklu site inşaat işi ile uğraştığı, her katta 4 daire olmak üzere 1 bloğun 9 kattan oluşacağı, davalı kooperatif ile davacı arasında 15.06.2001, 10.02.2002, 30.05.2002, 30.10.2002 tarihlerinde 4 adet sözleşme imzalandığı, içeriklerinin sırasıyla, 15.06.2001 tarihli sözleşmede; işçilik kat başı 700,00TL.’den toplam 4.900.00TL hesaplandığı, projeye uygun olarak yapılması halinde ayda 500,00TL olmak üzere 9 taksitte ödeneceğinin, 10.02.2002 tarihli sözleşme ile; B Blok çatı katının malzeme hariç 2.000.00 TL karşılığı yapılacağı, ödemenin 4 eşit taksitle yapılacağının, 30.05.2002 tarihli sözleşme ile; C blok … bölme işinin ( sığınakların) yapılacağı, bu iş için 1650,00TL karşılığında yapılacağı ödemenin 2 taksit halinde olacağının, 30.10.2002 tarihli sözleşme ile; C blok 36 dairesinin banyo, kalorifer, ısı sistemi ve diğer işçiliklerin yapım işi için toplam 1.200,00TL. ödeneceğinin, bu ödemenin 6 taksit halinde yapılacağının düzenlendiği, anlaşılmaktadır.
506 sayılı Kanunun 2. maddesi hükmüne göre; bir hizmet akdine dayanarak bir veya birkaç işveren tarafından çalıştırılan kimse anılan Kanun kapsamında sigortalı sayılır. Bir başka anlatımla, sigortalı ile işveren arasındaki iş ilişkisinin hizmet akdine dayanması
gerekir. 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Yasa’nın 4/1-a bendi aynı yönde düzenleme içermekte olup, gerek anılan her iki Kanunda ve gerekse İş Kanununda hizmet akdi tanımlanmamıştır. Borçlar Kanununun 313. maddesinde ise, hizmet akdinin tanımı yapılmış olup, madde hükmüne göre; “hizmet akdi, bir mukaveledir ki, onunla işçi, muayyen veya gayri muayyen bir zamanda hizmet görmeyi ve iş sahibi dahi ona bir ücret vermeyi taahhüt eder.” denilmiştir. Bu tanıma göre hizmet akdinin unsurları ücret, zaman ve bağımlılıktır.
Ancak, 506 sayılı Kanun ve 5510 sayılı Kanunun sistematiği dikkate alındığında, “ücretin” sigortalı sayılmanın koşulu olmadığı, sigortalı olmanın belirleyici özelliklerinin “zaman” ve “bağımlılık” unsurları olduğudur. Bu çerçevede, belirli, ya da, belirsiz bir sürede iş gücünü sunan kimse (sigortalı) ile, bunu kabul eden kimse, ya da, kimseler arasındaki iş ilişkisini hizmet akdi olarak tanımlamak mümkündür. Bağımlılık unsurunun varlığı için de, işverenin her an ve durumda çalışanı denetleme ve isteğine göre sigortalıya iş edimini yaptırma gücünün varlığı şarttır.
Hizmet akdi, çoğu zaman Borçlar Kanununun 355. maddesinde tanımlanan istisna akdi ile karıştırılabilmekte, ikisinin ayırt edilebilmesi bazı durumlarda güçleşmektedir. Çalışan, iş gücünü belirli veya belirsiz bir zaman için çalıştıranın buyruğunda bulundurmakla yükümlü olmayarak, işveren buyruğuna bağlı olmadan sözleşmedeki amaçları gerçekleştirecek biçimde edimini görüyorsa, sözleşmenin amacı, bir eser meydana getirmekse, çalışma ilişkisi istisna akdine dayanıyor demektir. Hizmet akdinde ise; çalışan, emeğini iş sahibinin emrine hazır bulundurmaktadır ve ücret, faaliyetin meydana gelmesinin sonucu için değil, bizzat yapılan faaliyetin karşılığı olarak ödenmektedir.
Yukarıda açıklanan esaslar doğrultusunda somut olayda, davalı kooperatif ile davacı arasındaki 4 adet sözleşme içeriğinden ve tanık anlatımlarından davacının çalışmalarının hizmet akdine dayalı çalışma olmadığı, istisna akdine dayalı olduğu anlaşılmaktadır. Bu durumda, mahkemece, davanın reddine karar verilmesi yerine işin esasına girilerek … şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalıların bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalılardan SS … Konut Yapı Koop.Başkanlığı’na iadesine, 19/11/2013 gününde oybirliğiyle karar verildi.