YARGITAY KARARI
DAİRE : 21. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2012/13050
KARAR NO : 2012/15000
KARAR TARİHİ : 19.09.2012
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
Davacı, davalılardan işverene ait işyerinde Ağustos 2002-09/12/2009 tarihleri arasında çalıştığının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin reddine karar vermiştir.
Hükmün davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
K A R A R
1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerektirici nedenlere göre davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki diğer temyiz itirazlarının reddine,
2-Dava, davacının, davalılardan …’nin maliki ve işleteni bulunduğu …plaka sayılı ticari taksi işyerinde 2002 yılı Ağustos ayı ile 9.12.2009 tarihleri arasında geçen ve Kuruma bildirilmeyen sigortalı çalışmalarının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, “davacının tespitini istediği 2002 yılı Ağustos ayı ile 9.12.2009 tarihleri arasında hizmet akdine davalı olarak sigortalı çalışma iddiasının benimsenmesinin mümkün olmadığı, davalı …’nin iş veren konumunda bulunmaması sebebi ile pasif dava ehliyetinin bulunmadığı” gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Uyuşmazlık, davalı …’nin işveren sıfatına sahip olup olmadığının (pasif husumet ehliyetinin) sağlıklı bir biçimde araştırılıp araştırılmadığı noktasında toplanmaktadır.
Davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasa’nın 79/10. ve 5510 sayılı Yasa’nın 86/9. maddelerine göre Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.
Öte yandan davada sıfat, tarafın, dava konusu maddi hukuk ilişkisinin süjesi olup olmamasıyla ilgilidir. Taraf ehliyeti dava şartlarından olup yargılamanın her safhasında re’sen gözönünde tutulması gerekir.Taraf sıfatının bulunmaması halinde dava, sıfat yokluğundan (husumet yönünden) reddedilecektir.
Hizmet tespiti davalarında, davacının tespitini istediği çalışmanın geçtiği işyerinin sahibi olan gerçek ya da tüzelkişi işveren, Sosyal Güvenlik Kurumu ile zorunlu dava arkadaşıdır. Hal böyle olunca, işveren dışındaki gerçek ya da tüzelkişilere bu davada husumet yöneltilemez.
Somut olayda, mahkemece davalı işyerinden ücret ödeme belgeleri getirtilmediği gibi davacıdan ücretini ne şekilde aldığının sorulmadığı, …plaka sayılı ticari taksinin bağlı olduğu taksi durağının aidat ve diğer masraflarının kim tarafından ödendiğinin yeterince araştırılmadığı, İzmir 5.İş Mahkemesinin 2010/25 Esas sırasında kayıtlı işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyasının sonucunun ve bu dosyada yer alan tanık beyanları ve diğer delillerin karar aşamasında incelenmediği ve böylece davacı ile davalı … arasında hizmet ilişkisi bulunup bulunmadığının yeterli ve gerekli bir araştırmayla hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak sağlıklı bir biçimde belirlenmediği anlaşılmaktadır.
Yapılacak iş, davacıdan ücretini ne şekilde aldığı sorularak tespite konu döneme ait aylık ücret tediye bordrolarını veya banka kayıtlarını getirtmek, …plaka sayılı ticari taksinin bağlı olduğu taksi durağının aidat ve diğer masraflarının kim tarafından ödendiğini araştırmak, İzmir 5.İş Mahkemesinin 2010/25 Esas sırasında kayıtlı işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyasını getirterek incelemek, öncelikle dava konusu dönemi kapsar biçimde bordro tanıklarını dinlemek, gerek görüldüğü takdirde komşu işyerlerinin işverenleri veya bu işverenlerin resmi kayıtlarına geçmiş çalışanların beyanlarına başvurmak, dinlenen bordro ve komşu işyeri tanıklarının çalışma süresini tereddütsüz belirlemek amacıyla gerek görüldüğü takdirde hizmet döküm cetvellerini getirtmek, davanın nitelikçe kamu düzenini ilgilendirdiği nazara alınıp araştırma genişletilerek tüm deliller birlikte değerlendirilip davacı ile davalı … arasında hizmet akdi bulunup bulunmadığını belirleyerek sonucuna görekarar vermekten ibarettir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular nazara alınmaksızın eksik araştırma ve inceleme sonucunda yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde davacının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine 19/09/2012 gününde oybirliğiyle karar verildi.