YARGITAY KARARI
DAİRE : 21. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2011/8724
KARAR NO : 2011/9417
KARAR TARİHİ : 02.11.2011

MAHKEMESİ :… Mahkemesi

Davacı,yaşlılık aylığı bağlandığı tarih itibariyle 22.basamaktan aylık almaya hak kazandığının tesbitiyle,aylığının 22 basamak şartlarına yükseltilmesine ve eksik aldığı aylık toplamının faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme bozmaya uyarak ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.
K A R A R
Dosyadaki yazılara, kararın bozmaya uygun olmasına, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, taraf vekillerinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun olan hükmün ONANMASINA, 02.11.2011 gününde oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY
Dava, davacının … sigortalısı iken 4956 sayılı Kanun ile eklenen Geçici 2. maddesi gereğince basamak satın almasından dolayı alması gereken yaşlılık aylığı miktarının tespiti ve tahsili istemine ilişkindir.
Somut olayda bütün sorun; 1.1.2000 tarihinden önce sigortalı olupta, 1.1.2000 tarihinden sonra sigortalılığı devam edenlerin aylıklarının basamak satın almaları halinde nasıl hesaplanacağı sorunudur.
1.1.2000 tarihinden önce emekli olanlara 1479 sayılı Kanunun 4447 sayılı Kanunla değiştirilmeyen eski 36. maddesi uygulanacaktır. Yani 1.1.2000 tarihinden önce emekli olanların aylık bağlama hesabında bir sorun yoktur. 1.1.2000 tarihinden önce emekli olanlara uygulanacak eski 36. madde, 4447 sayılı Kanunla değiştirilmiş olup, yeni 36. madde ise 1.1.2000 tarihinden sonra sigortalı olanlara bağlanacak yaşlılık aylığını düzenlemiştir. Bu nedenle 1.1.2000 tarihinden sonra sigortalı olanlara bağlanacak yaşlılık aylığının hesabında da bir sorun yoktur. Ancak 1.1.2000 tarihinden önce sigortalı olupta, 1.1.2000 tarihinden sonra sigortalılığı devam edenlerin yaşlılık aylığı neye göre hesaplanacaktır? Bu sigortalının
basamak satın alması halinde ise yaşlılık aylığı ne miktar olacaktır? Somut olayda bu hususların tartışılması gerekmektedir.
1.1.2000 tarihinden önce sigortalılığı başlayıp, bu tarihten sonra sigortalılığı devem edenler aylık talebinde bulundukları takdirde 4447 sayılı Kanunla 1479 sayılı Kanuna eklenmiş geçici 11. maddesi uygulanacaktır.
1479 sayılı Kanuna eklenen geçici 11. maddede de ” (Ek: 25/8/1999 – 4447/39 md.) (1) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce bağlanan malüllük, yaşlılık ve ölüm aylıkları, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce ödenen son aylık tutarlar esas alınarak, bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra 36 ncı maddenin son fıkrası hükmüne göre artırılarak ödenir.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce sigortalı olanlara bağlanacak yaşlılık aylığı;
a) Sigortalının, aylık başlangıç tarihindeki toplam sigortalılık süresi esas alınarak, bu Kanunun yürürlük tarihinden önce bulunduğu gelir basamağının aylık başlangıç tarihinde yürürlükte bulunan gelir tablosundaki değeri üzerinden, bu Kanunun yürürlük tarihinden önceki hükümlere göre hesaplanan aylığının, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar geçen sigortalılık süresinin toplam sigortalılık süresine orantılı olarak hesaplanan tutarı ile,
b) Sigortalının, bu Kanunun yürürlük tarihi ile aylık başlangıç tarihi arasında aylar itibariyle prim ödediği gelir basamaklarının bu basamaklardaki prim ödeme süreleri de dikkate alınarak, aylık başlangıç tarihinde yürürlükte bulunan gelir basamakları üzerinden hesaplanacak ağırlıklı ortalamasının, aylık başlangıç tarihindeki toplam sigortalılık süresi esas alınmak suretiyle bu Kanunun 36 ncı maddesinin ikinci fıkrasına göre bulunacak aylık bağlama oranı üzerinden hesaplanan aylığın, bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra geçen sigortalılık süresinin toplam sigortalılık süresine orantılı olarak hesaplanan tutarı, toplamıdır.
Bu şekilde hesaplanan aylık, bu Kanunun 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrasına göre artırılır.
İkinci fıkraya göre bağlanacak aylık, sigortalının aylık başlangıç tarihindeki toplam sigortalılık süresi esas alınarak, bu Kanunun yürürlük tarihinden önce bulunduğu gelir basamağı üzerinden bu Kanunun yürürlük tarihinden önceki hükümlere göre hesaplanan aylığının, bu Kanunun yürürlük tarihi ile aylık başlangıç tarihi arasında geçen takvim yılları için, her yılın Aralık ayına göre Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından açıklanan en son temel yıllı kentsel yerler tüketici fiyatları indeksindeki değişim oranı kadar artırılmış tutarından az olamaz.
Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olanlara bağlanacak malüllük ve ölüm aylıkları, sigortalının bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra sigortalılık süresinin bulunması halinde, bu süreler esas alınarak hesaplanır” hükmü getirilmiştir.
Bu maddenin a bendi 1.1.2000 tarihinden önceki hizmetlere ilişkin maaş hesabını açıklamaktadır. Bu (a) aylığıdır. Maddenin b bendi ise 1.1.2000 tarihinden sonraki hizmetler için maaş hesabını içermektedir. Bu da (b) aylığıdır. 1.1.2000 tarihinden sonraki hizmetler için (b) aylığının hesabında da bir sorun yoktur. Sorun 1.1.2000 tarihinden önceki hizmetler için (a) aylığının hesabında bulunmaktadır.
Basamak satın almakla ilgili 4956 sayılı Kanunun geçici 2. maddesinde “1479 sayılı Kanuna tabi sigortalı olanlar bulundukları basamak dahil, bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren üç ay içinde yazılı talepte bulunmak şartıyla bulundukları basamakları en fazla 12 basamak yükseltebilirler. Basamak yükseltme hakkından yararlanılan sigortalılar, basamak intibakının yapıldığı tarihten itibaren üç yıl sonra bu Kanunda öngörülen diğer şartları taşımak ve talepte bulunmak kaydıyla yaşlılık aylığı bağlanır” hükmü getirilmiştir.
Bu düzenlemelere göre, 1.1.2000 tarihinden önce sigortalı olup, 1.1.2000 tarihinden sonra sigortalılığı devam eden ve basamak satın almış bulunan sigortalının (a) aylığı şöyle hesaplanacaktır.
A aylığı =gelir tablosu karşılığıX aylık bağlama oranıX1.1.2000 öncesi hizmetler
Formülde belirtilen gelir tablosu olarak Yasa gereği 2003 yılına ait gelir tablosu kullanılacaktır.Örneğin 31.12.1999 tarihinde emsal sigortalının basamağı 8 dir. Bu 8. basamağın 2003 yılındaki gelir tablosu karşılığı aylık gelir tutarı 363.39-TL’dir. Aylığın buna göre hesaplanması gerekmektedir. Ancak somut olayda bilirkişi sigortalının satın aldığı basamak dahil en son bulunulan basamaktan, basamaklardaki bekleme süreleri düşülmek suretiyle geriye gidilerek 31.12.1999 tarihindeki fiilen bulunulmayan basamağı bulmaktadır. Sorun da buradan kaynaklanmaktadır. Bu sigortalılar 2003 yılından sonra basamak satın almış olup, 31.12.1999 tarihindeki fiilen bulundukları basamak bulunmadığından ve bu şekilde satın aldıkları basamaktan geriye gidilerek 1999 yılı basamağının bulunması suretiyle aylık hesaplanması, basamak satın almayanlar aleyhine bir durum oluşturacak mıdır? Bu sorunun çözülmesi gerekmektedir. Basamak satın alan sigortalının emsallerinin bulunduğu fiili basamak örneğin; 31.12.1999 tarihinde 8 dir. Oysa bilirkişi talep tarihindeki satın alınan basamaktan uyarlama yaparak, geriye doğru yürütmek suretiyle 1999 tarihinde olmayan bir basamak yaratmaktır. Örneğin 20. basamağı bulmaktadır. Bu durumda hangi basamağın uygulanmasının gerektiği hususu tartışılmalıdır. Yani idarenin hesapladığı gibi ”31.12.1999 tarihinde fiili basamak olan 8.basamağımı nazara alalım, yoksa bilirkişinin geriye doğru uyarlayarak hesapladığı 20.basamağımı nazara alalım.” İşte bu sorunun çözümü gerekmektedir.
4956 sayılı Kanunla getirilen düzenleme bir süper emeklilik hakkı getiren bir yasa değildir.Basamak satın alma yoluyla yükselme olanağı getiren düzenlemenin gerekçesinde, primlerin ve emeklilik aylıklarının hesaplanmasında esas alınan basamak sayısının 1479 sayılı Yasada sonradan yapılan düzenleme ile 24 olarak benimsenmesi nedeniyle “bu düzenleme sonucu emeklilik programlarını oniki basamaklı sisteme göre ayarlayan sigortalıların mağduriyetlerin önlenmesinin amaçlandığı açıklanmıştır. Örneğin, fiili basamak uygulanması halinde basamak satın alan sigortalı emsallerine uygun olarak 600 TL civarında maaş alacak iken, bilirkişinin uyarlama yaparak hesaplaması durumunda basamak satın alan sigortalı 1100 TL civarında emsallerine göre bir misli fazla maaş alacaktır. Bu hakkaniyete uygun olmadığı gibi Kanuna da uygun değildir.
Nitekim (a) aylığını açıklayan 1479 sayılı Kanunun geçici 11.maddesinin a bendinde “sigortalının aylık başlangıç tarihindeki toplam sigortalılık süresi esas alınarak, bu Kanunun yürürlük tarihinden önce bulunduğu gelir basamağının aylık başlangıç tarihinde yürürlükte bulunan gelir tablosundaki değeri üzerinden bu Kanunun yürürlük tarihinden önceki hükümlere göre hesaplanan aylığının, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar geçen sigortalılık süresinin toplam sigortalılık süresine orantılı olarak hesaplanan tutarı ile”şeklinde açıklaması vardır. Yani Kanunda, “bu Kanunun yürürlük tarihinden önce bulunduğu gelir basamağı” denmiştir. Burada kastedilen basamak fiili basamaktır. Bu nedenlerle 31.12.1999 tarihinde var olmayan bir basamağı uygulamakla Kanuna aykırı davranılmış olunacaktır.
Bir de şu hususun bilinmesinde yarar vardır. Basamak yükseltme hakkından idarenin belirlediğine göre 9018 kişi yararlanmıştır. Yani verilecek karar yüzlerce kişiyi ilgilendirmektedir. Bilirkişinin belirlediği basamağa göre İdareye getirilecek mali yükün ne olacağı belli değildir. Bilindiği üzere hukukta nimet-külfet dengelerinin korunması gerektiği gibi, idarede de aktüeryal dengelerin korunması son derece önemlidir. Madde gerekçesinde de Kurumun aktüeryal dengesi göz önüne alınarak basamak satın alma hakkının getirildiğinden bahsedilmiştir. Gerek a aylığını açıklayan 1479 sayılı Kanunun geçici 11. maddesinin a bendinin içeriği, gerekse de basamak satın alma hakkını getiren 4956 sayılı Kanunun geçici 2. madde gerekçesi göz önüne alındığında; a aylığını hesaplarken 3.12.1999 tarihi itibarıyla nazara alınması ve uyulması gereken basamağın o tarihte emsal sigortalılara uygulanan fiili basamağın olması gerektiği hem yasa metnine hem de hakkaniyete daha uygun olacaktır.Ayrıca aktif sigortalılık yönünden de nimet-külfet ve aktüeryal dengelerde bozulmuş olmayacaktır.
Açıklanan tüm bu nedenlerle, mahkemece bilirkişiye 31.12.1999 tarihinde var olan fiili basamak üzerinden maaş hesabı yaptırılarak çıkacak sonuca göre bir karar verilmesi gerektiğinden, yerel mahkeme kararı bu nedenlerle bozulmalıdır. Yerel mahkemenin 31.12.1999 tarihi itibarıyla var olmayan bir basamak esas alınarak hesap edilimiş yaşlılık aylığına ilişkin bilirkişi raporuna itibar ederek oluşturmuş olduğu hükmün sayın çoğunlukça onanmasına ilişkin kararına bu sebeplerle katılmadığımdan anılan karara muhalifim. Saygılarımla arz ederim.2.11.2011