YARGITAY KARARI
DAİRE : 21. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2009/9323
KARAR NO : 2010/6148
KARAR TARİHİ : 31.05.2010
MAHKEMESİ :… Mahkemesi
Davacı,davalı işveren nezdinde 1.9.2000-10.2.2008 tarihleri arası çalıştığının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün taraf vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.
K A R A R
Davacı, 01.09.2000-10.02.2008 tarihleri arasında askerlik süresi dışında davalıya ait … yerinde geçen ve Kuruma bildirilmeyen çalışmalarının tesbitini istemiştir.
Mahkemece, istemin kısmen kabulüne karar verilmiştir
Dosyadaki kayıt ve belgelerden davalı … Tarım San. Ltd. Şti . adına tescilli 43958 sicil nolu … yerine ait 01.09.2000-10.02.2008 tarihleri arasındaki döneme ait bordroların Kuruma verildiği davacının çalışmaların bordrolarda bildirilmediği, davalı şikete ait 2005 yılı 11 ayı ile 2007 yılı 6 ayları arasında düzenlenmiş gider pusulalarında… ve arkadaşları, … ve arkadaşları, …, ve arkadaşları …ve arkadaşları, … ve arkadaşları yazılarak hammaliye gideri adı altında ücret ödemesi yapıldığı, dinlenenen tanıklar; davacı gibi yaklaşık 100 kişi kadar hamallık işi yapan kişi bulunduğunu davalı şirketin yurt dışından gübre getirdiğinde gümrükten gübrelerin depolara taşınma işinde çalıştırılmak üzere “dayıbaşı”tabir edilen kişilerden hamal istendiğini ve bu kişilerin bulduğu hamalların vagonları boşalttığını ton başına belirlenen ücretin dayıbaşına ödendiğini ve hamalların verilen parayı aralarında paylaştıklarını davacının da bu şekilde çalıştığını yılın ağırlıklı olarak Ocak, Şubat,Mart ve Nisan aylarında gübre geldiğini diğer aylar gelmediğini söyledikleri, davacının 01.12.2003-02.03.2005 tarihleri arasında askerde bulunduğu, ayrıca ihtilaf konusu dönemde … sicil nolu farklı … yerinde 22.08.2005-11.10.2005 tarihleri arasında 51 gün; 1044092 sicil nolu … yerinde 03.08.2006-01.09.2007 tarihleri arasında 30 gün çalışmasının bulunduğu, gider pusulasında ismi bulunan kişilerin tanık olarak dinlenmediği, anlaşılmaktadır.
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Yasa’nın 2. maddesine göre bir kimsenin sigortalı sayılabilmesi için bir veya daha fazla işveren nezdinde eylemli biçimde hizmet akdine dayalı çalıştığının saptanması zorunludur.Hizmet akdinin unsurları; 1-Hizmetin belirli veya belirli olmayan bir zaman içinde görülmesi, 2-Hizmet akdinin konusu olan edimin işverene ait işyerinde yerine getirilmesi 3-Edimin ifası sırasında işverenin denetim ve gözetimi altında bulunması 4-Edimin ücret karşılığında yapılması ve ücretin zaman esası üzerinden saptanmasıdır. Ücret zaman itibariyle olmayıp yapılan işe göre verildiği takdirde dahi belirli ya da belirli olmayan bir zaman için alınmış veya çalışılmış oldukça hizmet akdi yine mevcuttur.
Öte yandan hizmet tesbitine yönelik davaların kamu düzenini ilgilendirdiği ve bu nedenle özel bir duyarlılıkla yürütülmesi gerektiği Yargıtay’ın ve Dairemizin içtihatları gereğidir.
Çalışma olgusu her türlü delille ispatlanabilirse de, çalışmanın konusu, sürekliliği, başlangıç ve bitiş tarihleri konusunda tanıklarını sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları işverenle, işçiyle ve işyeriyle ilişkileri dikkate alınmalı, işin ve işyerinin niteliği ile bu beyanlar kontrol edilmeli, işyerinin bordrolarından yer alan çalışanları ile komşu ve yakın işyerlerinin kayıtlarıyla ya da araştırma ile belirlenmiş kimselerin beyanlarına başvurulmalı, tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli, çalışma olgusu hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak şekilde açıkça belirlenmelidir.
Mahkemece, davalıya ait işyerinde hammal olarak çalışan ve gider pusulaları ile ücret ödemesi yapılan dayı başı olarak tabir edilen kişilerin bilgisine başvurulmadan sonuca gidilmesi doğru değildir.
Yapılacak …;uyuşmazlık konusu dönemde davalı şirket tarafından hammaliye ücreti ödemeleri ile ilgili düzenlenen gider pusulalarında isimleri bulunan kişilerin beyanlarına başvurmak bu kişiler tarafından tutulan kayıtlar var ise bunları getirtmek davacının çalışmasının hizmet akdine dayalı olup olmadığını,hizmet akdine tabi çalışıyor ise çalışma süresini belirleyerek ve tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre karar vermektir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın eksik inceleme ve araştırma ile yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, tarafların bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve karar bozulmalıdır.
SONUÇ:Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA,temyiz harcının istek halinde davacı ile davalılardan … Sanayi ve Tic Ltd.Şti’ne iadesine 31.05.2010 gününde oybirliğiyle karar verildi.