YARGITAY KARARI
DAİRE : 21. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2009/8214
KARAR NO : 2010/6218
KARAR TARİHİ : 01.06.2010
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
Davacı,ilk kesinti tarihinden itibaren tarım … sigortalısı olduğunun tespiti ile aksine Kurum işleminin iptaline karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin reddine karar vermiştir.
Hükmün davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.
K A R A R
1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerektirici nedenlere göre davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2-Dava, davacının teslim ettiği ürün bedellerinden ilk prim tevkifatının yapıldığı tarihi takip eden başı olan 1.7.1995 tarihinden itibaren tescil tarihine kadar 2926 sayılı Yasa’ya tabi tarım … sigortalısı olduğunun tespiti istemine ilişkin olup, karar duruşmasında davacı vekili talebini ıslah ederek 1.5.1996-31.12.2002 tarihleri arasındaki dönemin tespitini istemiştir.
Mahkemece istemin reddine karar verilmiştir.
Davanın yasal dayanağını oluşturan 2926 sayılı Yasa’da 506 sayılı Yasa’nın 79.maddesine koşut geçmiş tarım … hizmetlerinin tesbitine ilişkin bir düzenleme mevcut değildir. 2926 sayılı Yasa’nın 7. maddesi hükmüne göre, bu yasaya göre sigortalı sayılanlar, sigortalı sayıldıkları tarihten itibaren en geç üç ay içinde Kurum’a başvurarak kayıt ve tescillerini yaptırmak zorundadırlar. Anılan Yasa’nın 5. maddesi ile 7. madde de belirtilen süre içinde kayıt ve tescillerini yaptırmayan sigortalıların hak ve yükümlülüklerinin kayıt ve tescil edildikleri tarihi takip eden aybaşından itibaren başlayacağı hükmü getirilmiştir. 2926 sayılı Yasa’nın 2. ve 3. maddeleri kapsamında, kendi nam ve hesabına tarımsal faaliyette bulunanlardan yasanın uygulanma tarihinde 58 yaşını dolduran kadınlarla, 60 yaşını dolduran erkekler dışındakiler bakımından tarım … sigortalılığı zorunlu sigortalılık niteliğinde bulunmaktadır.Başka bir ifade ile sigortalı olmak hak ve yükümlülüğünden vazgeçip kaçınmak mümkün değildir. Diğer yandan resen tescil başlığını taşıyan 9.maddeye göre bu yasa kapsamında sigortalı sayılanların sigortalılıklarının başladığı tarihten itibaren 3 ay içinde Kurum’a kayıt ve tescilini yaptırmayanların tescil işlemlerinin Kurum’ca re’sen yapılması gerekmektedir. 2926 sayılı Yasa’nın 36.maddesi kapsamında Kurum’un prim alacaklarını Bakanlar Kurulu Kararı ile ürün bedellerinden tevkifat suretiyle tahsil etmesi mümkündür. Bu bağlamda 2.madde kapsamına girenlerin belirtilen şekilde prim borçlarının ürün bedellerinden tevkifat suretiyle kesilerek …’a ödenmesi halinde kayıt ve tescil için kurum’a başvuru olmasa dahi bahse konu biçim de prim ödenmesi suretiyle kayıt ve tescil konusundaki iradelerini ortaya koydukları tartışmasızdır. …’un iş bu prim ödenmesine rağmen, sigortalıyı re’sen kayıt ve tescil etmemesi yasanın kendisine yüklediği re’sen tescil mükellefiyetine aykırılık teşkil etmektedir. 2926 sayılı Yasa’nın 10.maddesine göre kayıt ve tescil işlemlerinde Valilik, Kaymakamlık, Özel İdare, Belediye,
Muhtarlık ve Nüfus İdareleri kayıtları ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının, kanunla kurulu meslek kuruluşlarının, tarım satış kooperatifler kanununa göre kurulan … Kooperatifleri ile Birliği, T.Şeker Fabrikaları Anonim Şirketi ve tarım kesimine yönelik faaliyette bulunan milli bankaların kayıtlarının esas alınacağı bildirilmiştir. Bu kayıtların tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışmanın yasal karinesi olduğu ortadadır.
Öte yandan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından, 2926 Sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu (4) Seri Numaralı Uygulama Tebliği düzenlenerek 26.03.1994 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış ve 01.04.1994 gününden itibaren tarım sigortalılarının ürün bedellerinden tevkif suretiyle tahsili ve yersiz olarak alınan tutarların ilgililere geri verilmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Tebliğin (B) bendinde tevkifat yapacak olanlar; (C) bendinde çiftçi primlerinin ürün bedellerinden tevkif suretiyle tahsiline ilişkin usul ve esaslar; (E) bendinde tevkifat tutarlarının Kurum hesaplarına yatırılması ve tevkifat bildirimlerinin verilmesi; (G) bendinde 2926 sayılı Kanun kapsamına girmeyenlerin durumu; (H) bendinde 2926 sayılı Kanun kapsamına giren ve prim borcu bulunmayan veya prim borçları taksitlendirilen çiftçilerin durumu açıklanmıştır. (İ) bendinde de; Tebliğin (B) bölümünde belirtilen gerçek ve tüzel kişilerin, çitçilerden satın aldıkları ürün bedellerinden, bunların prim borçlarına mahsuben Tebliğdeki esaslar çerçevesinde tevkifat yapmamaları veya yaptıkları tutarlarını süresi içerisinde ve tam olarak Kurum hesaplarına aktarmamaları durumunda, söz konusu gerçek ve tüzel kişilerin Kuruma karşı sorumlu oldukları, tevkifatın yapılmaması veya yapılan tevkifatın süresi içinde ve tam olarak Kurum hesaplarına aktarılmaması durumunda, aktarılmayan tevkifat tutarlarının sorumlularından yasal faizi ile birlikte tahsil edileceği belirtilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden davacının 21.7.2008 tarihli bildirgeye istinaden 1.8.2008 tarihinde Tarım … sigortalısı olarak kayıt ve tescil edildiği, tütün ürün bedelinden ilk prim kesintisinin 11.4.1996 tarihinde yapıldığı, 20.3.1997, 20.4.1998, 6.5.1999, 17.5.2000, 12.4.2001, 4.4.2002 tarihlerinde de kesintilerin bulunduğu, davacının 22.7.2008 tarihli tescil başlangıcının 1994 yılına çekilmesi talebinin, Kurumca Tekel prim kesintilerine kurum kayıtlarında rastlanmadığından reddedildiği, 24.9.2008 tarihinde Akhisar Tütün İşletmeleri Müdürlüğünce davacının 1995-2001 yılları arası ürün ve kesinti tarihlerinin tablo halinde bildirildiği, davacının 1984-1985 yıllarında 56 gün kısa süreli 506 sayılı Yasaya tabi zorunlu sigortalı olduğu, Ziraat Odası kaydının 21.7.2008 tarihinde başladığı, Tarım kredi kooperatifi kaydının ve adına kayıtlı zirai arazilerinin bulunmadığı, zabıta araştırması ve muhtar ile tanık beyanlarıyla davacının tütün tarımıyla uğraştığının sabit olduğu anlaşılmıştır.
Somut olayda, Akhisar Tütün İşletmeleri Müdürlüğünce davacıdan 1995-2001 yılları arası teslim edilen ürünlerin brüt bedelleri ile … prim kesinti tarihi ile miktarları ayrıntılı tablo halinde bildirilmiş, buna göre 11.4.1996-4.4.2002 tarihleri arasında her yıl düzenli olarak prim kesintisi yapılmıştır. Kurumca söz konusu kesintilerin hesaplarına intikal ettirilmediğinden tescil için geçerli bir kesinti sayılmayarak bu yöndeki talebi reddedilmektedir. Ancak yukarıda belirtilen ve ürün tesliminden prim kesinti esas ve usullerine ilişkin yasal düzenlemelerden de anlaşıldığı gibi, kesintiyi yapan özel veya tüzel kişilerin kuruma karşı sorumlulukları oluşmakta, kendisinden ürün tesliminden dolayı prim kesintisi yapılan üreticilere bu yönde bir sorumluluk yüklenmemektedir. Davacının da kesintilerin kurum hesabına yatırılmamasından her hangi bir sorumluluğu olmayacağından, davalı kurumun bu yönde çıkardığı uyuşmazlığın yasal dayanağı bulunmamaktadır. Kaldı ki davacının tespit isteminde bulunduğu dönem içersinde başka bir sosyal güvenlik kanununa tabi sigortalılığı da bulunmamaktadır. Davacının prim kesintisi bulunan dönemler yönünden sigortalılığının tespiti gerekirken davanın reddine karar verilmesi isabetsizdir.
Yapılacak iş; davacının istem gibi 1.5.1996-31.12.2002 tarihleri arasında 2926 sayılı Yasaya tabi tarım … sigortalısı olduğunun tespitine karar vermekten ibarettir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin yazılı şekilde hüküm kurulmuş olması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davacının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 01.06.2010 gününde oybirliğiyle karar verildi.