YARGITAY KARARI
DAİRE : 21. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2008/18004
KARAR NO : 2009/16144
KARAR TARİHİ : 10.12.2009
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
Davacı, davalı işeren nezdinde 1980-2000 tarihleri arası çalıştığının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, davacı ile davalılardan Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.
K A R A R
1-Dosyadaki yazılara toplanan delillere hükmün dayandığı kanuni gerektirici nedenlere göre davalı Kurum vekilinin tüm,davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine,
2-Dava, davacının davalı işverenlere ait Beyza Balıkçılık Motorunda 1980-2000 tarihleri arasında Kuruma bildirilen süreler dışında 506 sayılı Yasa’ya tabi zorunlu sigortalı olarak çalıştığının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kısmen kabulü ile,davalı … aleyhine açılan davanın reddine,davalı … Güler ve Sosyal Güvenlik Kurumu aleyhine açılan davanın kısmen kabulü ile davacının Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilen sürelerin dışında, 22/08/1988 – 31/08/1988 tarihleri arasında 10 gün,25/09/1988 – 30/09/1988 tarihleri arasında 6 gün,12/10/1988 -31/10/1988 tarihleri arasında 15 gün ,14/11/1988 – 30/11/1988 tarihleri arasında 15 gün,21/08/1990 -31/12/1990 tarihleri arasında 57 gün,03/01/1991 – 31/12/1991 tarihleri arasında 23 gün,04/01/1992-30/04/1992 tarihleri arasında 60 gün,20/08/1992-31/12/1992 tarihleri arasında 67 gün ,03/08/1993 – 31/12/1993 tarihleri arasında 61 gün,11/01/1994 -31/03/1994 tarihleri arasında 45 gün ,01/09/1994 – 31/12/1994 tarihleri arasında 55 gün ,12/01/1996-30/04/1996 tarihleri arasında 60 gün ,14/09/1996 – 31/12/1996 tarihleri arasında 60 gün ,13/01/1997-30/04/1997 tarihleri arasında 60 gün ,11/01/1998- 31/05/1998 tarihleri arasında 60 gün ,30/09/1998 tarihinde 1 gün ,29/10/1998 – 31/12/1998 tarihleri arasında 12 gün daha çalıştığının tespitine, fazla talebin reddine,karar verilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, Beyza balıkçı Motoru işyeri … adına 24095.31 sicil nosu ile 03/08/1985 tarihinde 506 sayılı yasa kapsamına alındığı, 03.08.1985,11.09.1986,01.12.1988,15.10.1989,24.12.1990,01.01.1993,05.09.1997tarihlerinde … Beyza Balıkçılık ünvanlı işyerinden yedi adet imzalı işe giriş bildirgesinin kuruma verildiği, davalı işyerinde 03.08.1985-31.12.1997 arasında 1985 yılında 86 gün,1986 yılında 149 gün,1987 yılında 71 gün,1988 yılında 16 gün, 1989 yılında 108 gün, 1990 yılında 58 gün, 1991 yılında 37 gün, 1993 yılında 60 gün, 1997 yılında 115 gün olmak üzere kesintili olarak 700 gün sigortalı çalışmasının bulunduğu, iş yeri sicil dosyasında bulunan ücret bordrolarından Kuruma bildirilen süreler kadar çalışması olduğunun anlaşıldığı,Liman Müdürlüğünce bildirilen müzekkere cevabına göre davacının,1980/19.08.1980, 9,10,11,12.-1981/2,3,4,8,9,10,11,12.–1982/1,2,3,4,9,10,11,12.–1983/1,2,3,4,5,9,10,11,12.–1984/1,2,3,4,5,9,10,11,12.–1985/1,2,3,4,9.10.11.12.–1986/1,2,3,8,9,10,11,12.–1987/1,2,3,4,8,9,11–1988/8,9,10,12.–1989/1,2,3,4,8,9,10,11,12.–1990/1,2,3,8,9,10,11,12.–1991/1,2,3,4,9,10,11,12.–1992/1,2,3,4,5,8,9,10,11,12.–1993/1,3,4,8,9,10,11,12.–1994/1,2,3,9,10,11,12.–1995/1,2,3,9,10,11,12.–1996/1,2,3,4,9,10,11,12.–1997/1,2,3,4,9,10,11,12. aylarda kaptan olarak sefere çıktığının bildirildiği anlaşılmıştır.
506 sayılı Yasa’nın 79/8.maddesi hükmünce, Kuruma bildirilmeyen hizmetlerin sigortalı hizmet olarak değerlendirilmesine ilişkin davanın, tesbiti istenilen hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde açılması gerekir.
506 sayılı Yasanın 79/10 maddesince;.Bu tür davalarda, öncelikle davacının çalışmasına ilişkin belgelerin, işveren tarafından verilip verilmediği yada çalıştıklarının kurumca tespit edilip edilmediği yöntemince araştırılmalıdır. Bu yasal koşul oluşmuşsa işyerinin o dönemde gerçekten var olup olmadığı, Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlenmeli daha sonra çalışma iddiasının gerçeğe uygunluğu özel bir duyarlılıkla araştırılmalıdır. Çalışma olgusu her türlü delille ispatlanabilirse de çalışmanın konusu, sürekli, kesintili, mevsimlik mi olduğu başlangıç ve bitiş tarihleri ve alınan ücret konularında tanıkların sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre isticvap olunmalı, işyerinin kapsam ve kapasite ve niteliği ile bu beyanlar kontrol edilmeli. Mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi , kayıtları getirtilip dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak sağlıklı bir biçimde belirlenmelidir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 16.6.1999 gün ve 1999/21-510-527, 30.6.1999 gün ve 1999/21-549-555, 5.2.2003 gün ve 2003/21-35-64 ile 10.11.2004 gün 2004/21-538 sayılı kararları da bu yöndedir.
Somut olayda ; mahkemece,davanın davalı … yönünden reddedilmesi, 03.08.1985-31.10.1987 tarihleri arasına yönelik istemin bu döneme ilişkin sigortalılık süresinin Kuruma bildirilen süre kadar olduğu gerekçesiyle reddedilmesi ile Kuruma bildirilen sürelerin dışında 22.08.1988-31.12.1998 tarihleri arasında hükümde belirtilen tarih ve sürelerde davalı işveren … nezdinde 506 sayılı Yasa’ya tabi zorunlu sigortalı olarak çalıştığının tesbitine karar verilmesi doğru ise de, davacının davalı …’e ait gemi ile 19.08.1980-03.08.1985 tarihleri arasında sefere çıktığının Liman Müdürlüğünce bildirilmiş olması, çalışmanın mevsimlik çalışma olması,bu dönemde çakışan başka işyeri çalışması olmaması karşısında davada uygulanma imkanı bulunmayan 506 sayılı Yasa’nın 79/8. maddesine dayanılarak bu döneme ilişkin hizmet tesbiti talebinin hak düşürücü sürenin dolduğu nedeniyle reddine karar verilmesi doğru değildir.
Yapılacak iş; davacının 19.08.1980-03.08.1985 tarihleri arasında Liman Müdürlüğünce davacının sefere çıktığının bildirildiği tarihlerde,davacının her bir sefer süresinin ne kadar sürdüğü tesbit edilmek suretiyle ve fiili çalışmanın ıspatı yönünden 506 sayılı Yasa’nın 79/10. maddesinde belirtilen şekilde araştırma yapmak ve sonucuna göre karar vermekten ibarettir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davacının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 10.12.2009 gününde oybirliğiyle karar verildi.