YARGITAY KARARI
DAİRE : 21. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2008/10579
KARAR NO : 2009/8206
KARAR TARİHİ : 08.06.2009
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
Davacı, SSK’lı süreleri hariç 24.2.1993- 1.8.2005 tarihleri arası esnaf bağkur sigortalısı olduğunun tesbitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.
K A R A R
1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici nedenlere göre davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazlarının reddine,
2-Dava, davacının 8.10.1982-20.9.1983, 10.4.1984-30.6.1988, 24.1.1990-24.2.1993 tarihleri arasında davalı kurumca iptal edilen sürelerde 1479 sayılı Yasa’ya tabi isteğe bağlı … sigortalısı olduğunun ve 2.8.2005- 15.8.2005 tarihleri arasındaki 13 günlük 506 sayılı Yasa’ya tabi çalışmasının iptal edilerek veya dışlanarak 24.2.1993-1.8.2005 arasında 1479 sayılı Yasa’ya tabi zorunlu … sigortalısı olduğunun tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece istemin kısmen kabulüyle; davacının 8.10.1982-20.9.1983, 10.4.1984-30.6.1988, 24.1.1990-31.12.1991 tarihleri arasında isteğe bağlı … sigortalısı olduğunun tespitine, fazla talebin reddine, 25.2.1993-15.8.2005 arasında zorunlu … sigortalısı olduğu kurumca kabul edildiğinden bu konuda karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
1.4.1972 tarihinde yürürlüğe giren 1479 sayılı Yasa’nın 24. maddesinde zorunlu … sigortalılığı için esnaf sicili veya kanunla kurulu meslek kuruluşu kaydı aranırken 4.5.1979 tarihinde yürürlüğe giren 2229 sayılı Yasa ile 1479 sayılı Yasa’nın 24. maddesinin öngördüğü meslek kuruluşlarına kayıtlı olma koşulu kaldırılmış sadece yasanın temel ilkesi olan kendi ad ve hesabına çalışma koşulu getirilmiş, 20.4.1982 tarihinde yürürlüğe giren 2654 sayılı Yasa ile 1479 sayılı Yasa’nın 24. maddesi değiştirilerek zorunlu … sigortalılığı için gelir vergisi mükellefi olması şartı getirilmiş ancak gelir vergisinden muaf olanlar için meslek kuruluşuna kayıtlı olma yeterli görülmüş, 22.3.1985 tarihinde yürürlüğe giren 3165 sayılı Yasa ile 24. madde değiştirilerek zorunlu … sigortalılığı için vergi kaydı veya esnaf sicil kaydı veya oda kaydının bulunması yeterli görülmüş, 2.8.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4956 sayılı Yasa ile 24. madde değiştirilerek zorunlu … sigortalılığı için gelir vergisi mükellefi olma şartı getirilmiş ancak gelir vergisinden muaf olanlar için esnaf sicil kaydı ve oda kaydının bir arada bulunması yeterli görülmüştür.
Öte yandan Sosyal güvenlik sistemimizde çifte sigortalılık mümkün olmayıp çakışan sigortalılık olarak adlandırılan böyle durumlarda zorunlu sigortalılıkların çakışması halinde sorun önceden başlayıp devam eden zorunlu sigortalılığa geçerlilik tanınarak çözümlenmektedir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2001/21-627 Esas,2001/659 Karar ve 03.10.2001 günlü kararı ile, 2005/21-389 Esas,2005/430 Karar ve 29.06.2005 günlü kararlarında önceden başlayan sigortalılığın asıl sigortalılık olduğu özellikle belirtilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden davacının l9.l.l982-7.l0.l982, 21.9.1983-9.4.1984, 1.7.1988-23.1.1990, 25.2.1993-6.10.2004 tarihleri arasında vergi, l0.9.l996- 24.4.2006 tarihleri arasında oda, l6.5.l995- l.l.2005 tarihleri arasında sicil kaydının bulunduğu, 20.8.l984- 25.8.l984, l.6.l985-l5.l0.l985,1.9.1986-2.10.1986, 20.2.1987-15.9.1987, 2.8.2005-28.2.2007 tarihleri arasında 506 sayılı Yasa’ya tabi zorunlu sigortalı olduğu, 27.10.1982 tarihli giriş bildirgesi ile 20.4.1982 tarihinde l479 sayılı Yasa’ya tabi sigortalı olarak tescil edildiği, vergi kaydı ve 506 sayılı Yasa’ya tabi sigortalı olduğu süreler gözetilerek davalı Kurumca 20.4.1982-7.10.1982, 21.9.1983-9.4.1984, 1.7.1988-23.1.1990, 25.2.1993-15.8.2005 tarihleri arasında sigortalı olarak kabul edildiği, davacının 1992 affından yararlanarak geriye doğru 20.4.1982- 31.12.1991 tarihleri arasındaki prim borçlarını ödediği 1997,1998,2000 ve 2001 yıllarında prim ödemelerinin bulunduğu anlaşılmaktadır.
Somut olayda davacının önceden başlayan sigortalılığı 506 sayılı Yasa’ya tabi sigortalılık olup asıl olduğundan, kurumun davacının bu sigortalılık ile çakışan ve vergi kaydının bulunmadığı dönemlerde 1479 sayılı Yasa’ya tabi sigortalılık sürelerini iptal etmesi yerindedir. Davacının kurumca iptal edilen 8.10.1982-20.9.1983, 10.4.1984-19.8.1984, 26.8.1984-31.5.1985, 1.8.1985-31.7.1985, 16.10.1985-31.8.1986, 3.10.1986- 19.2.1987, 16.9.1987-30.6.1988 tarihleri arasındaki dönemlerde isteğe bağlı sigortalı olma iradesi de bulunmasına göre 506 sayılı Yasa kapsamında sigortalı olmadığı bu dönemlerde 1479 sayılı Yasaya tabi isteğe bağlı sigortalı sayılacaktır. Çünkü davalı kurumca 1992 yılında çıkarılan Yasa gereğince 20.4.1982-31.12.1991 tarihleri arası primler geçmişe yönelik şekilde tahsil edildiğinden ve bu primler uzun süre kullandıktan sonra davacının sigortalılığının iptal edilmesi Medeni Kanunun 2. maddesinde ifadesini bulan objektif iyi niyet kuralları ile bağdaşmadığından davacının belirtilen tarihler arasında ancak 506 sayılı Yasa kapsamında sigortalı olmadığı dönemlerde isteğe bağlı sigortalı olarak kabul edilmesi gerekecektir. Davacının 20.8.1984-25.8.1984, 1.6.1985-31.7.1985, 1.8.1985-15.10.1985, 1.9.1986- 2.10.1986, 20.2.1987-15.9.1987 tarihleri arasındaki 506 sayılı Yasa’ya tabi çalışmaları geçerlidir.
Mahkemece davacının 8.10.1982—20.9.1983, 10.4.1984-19.8.1984, 26.8.1984-31.5.1985, 1.8.1985- 31.7.1985, 16.10.1985-31.8.1986, 3.10.1986-19.2.1987, 16.9.1987-30.6.1988, 24.1.1990-31.12.1991 tarihleri arasında 1479 sayılı Yasaya tabi isteğe bağlı sigortalı sayılması ile 25.2.1993-15.8.2005 tarihleri arasında kurumca zorunlu sigortalı sayıldığı gerekçesiyle karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesine ilişkin olarak verilen hüküm doğru ise de; 20.8.1984-25.8.1984,1.6.1985-31.7.1985, 1.8.1985-15.10.1985, 1.9.1986-2.10.1986, 20.4.1987-15.9.1987 tarihleri arasındaki 506 sayılı Yasa’ya tabi zorunlu sigortalılığı geçerli olduğundan bu dönemi kapsar şekilde 10.4.1984-30.6.1988 tarihleri arasındaki istemin tümden kabulüne karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı kurumun bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 08.06.2009 gününde oybirliğiyle karar verildi.