YARGITAY KARARI
DAİRE : 20. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2018/4018
KARAR NO : 2018/5469
KARAR TARİHİ : 10.09.2018
MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi
DAVALILAR : …-…
Derneğin kendiliğinden sona erdiğinin tespiti istemine ilişkin olarak açılan davada …… Sulh Hukuk ve …… 10.Sulh Hukuk Mahkemelerince ayrı ayrı yetkisizlik kararı verilmesi nedeni ile dosyada son karar …… Adliye Mahkemelerinin faaliyete geçmesinden sonra verilmiş ise de iki farklı …… Adliye Mahkemesinin yargı çevresinde kalan mahkemelerce karşılıklı olarak yetkisizlik kararı verilmiş olması ve 5235 sayılı Kanunun 36/3. maddesi gereğince …… Adliye Mahkemeleri hukuk dairelerinin görevinin yargı çevresi içerisinde bulunan adlî yargı ilk derece hukuk mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözmek olduğundan yargı yerinin belirlenmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi, gereği düşünüldü:
K A R A R
Dava, derneğin kendiliğinden sona erdiğinin tespiti istemine ilişkindir.
…… Sulh Hukukk Mahkemesince, somut olayda ……… …… İlçe Teşkilatının olağan genel kurul toplantısının iki defa üst üste yapılmaması nedeniyle 2820 sayılı Kanunun 121. maddesinin atfı ile 4721 sayılı TMK’nın 87/5 maddesi uyarınca söz konusu ilçe teşkilatının kendiliğinden sona erdiğinin tespiti istenmektedir. Yargıtay 18. Hukuk Dairesinin 2016/1787 Esas, 2016/3537 Karar sayılı ilamında da belirtildiği üzere, derneklerle ilgili olan davalarda derneğin merkezinden başkaca bir şubesinin bulunduğu yerle ilgili olarak görülen davada yetkili mahkemenin derneğin merkezinin bulunduğu yer mahkemesinin yetkili olduğu hususu anlaşılmaktadır. Dolayısıyla derneklerle ilgili bu hüküm ve kararların yukarıda açıklanan maddelere istinaden ……e de uygulanacağı açıktır. ……… …… İlçe Teşkilatının kendiliğinden sona erdiğine dair yapılan yargılamanın kesin yetki kuralı ve her siyasi partinin merkezinin …… Kanununun 31. maddesi uyarınca …… olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
…… 10.Sulh Hukuk Mahkemesince ise ……in ilçe teşkilatların olağanüstü kongrelerini üst üste iki defa yapmamaları nedeniyle kendiliğinden sona erdiğinin tespitine ilişkin davalarda HMK’nın 14/1. maddesi gereğince; ilçe teşkilatının bulunduğu yer mahkemesinin de yetkili olması nedeniyle kesin yetki kuralının olmadığı, siyasi partinin merkezinin bulunduğu …… Mahkemelerinin kesin yetkili yer mahkemesi olmaması nedeniyle …… Sulh Hukuk Mahkemesinin vermiş olduğu yetkisizlik kararının uygun olmadığı gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
4721 sayılı TMK’nın 60. maddesinde, “Kuruluş bildirimi ve belgelerin doğruluğu ile dernek tüzüğü, en büyük mülkî amir tarafından altmış gün içinde dosya üzerinden incelenir.
Kuruluş bildiriminde, tüzükte ve kurucuların hukukî durumlarında kanuna aykırılık veya noksanlık tespit edildiği takdirde bunların giderilmesi veya tamamlanması derhâl kuruculardan istenir. Bu istemin tebliğinden başlayarak otuz gün içinde belirtilen noksanlık tamamlanmaz ve kanuna aykırılık giderilmezse; en büyük mülkî amir, yetkili asliye hukuk mahkemesinde derneğin feshi konusunda dava açması için durumu Cumhuriyet Savcılığına bildirir. Cumhuriyet Savcısı mahkemeden derneğin faaliyetinin durdurulmasına karar verilmesini de isteyebilir.” hükmü; aynı kanunun 87. maddesinde ise “Dernekler, aşağıdaki hâllerde kendiliğinden sona erer:
1. Amacın gerçekleşmesi, gerçekleşmesinin olanaksız hâle gelmesi veya sürenin sona ermesi,
2. İlk genel kurul toplantısının kanunda öngörülen sürede yapılmamış ve zorunlu organların oluşturulmamış olması,
3. Borç ödemede acze düşmüş olması,
4. Tüzük gereğince yönetim kurulunun oluşturulmasının olanaksız hâle gelmesi,
5. Olağan genel kurul toplantısının iki defa üst üste yapılamaması hallerinde her ilgili, sulh hâkiminden, derneğin kendiliğinden sonra erdiğinin tespitini isteyebilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Somut olayda; …… Kanununun 31. maddesine göre “……in merkez teşkilatı …… il merkezinde; il ve ilçe teşkilatları, ilgili il ve ilçe merkezlerinde; belde teşkilatları, il ve ilçe merkezleri hariç olmak üzere, belediye teşkilatı olan yerlerde; yan kuruluşları ve yurtdışı temsilcilikleri ise tüzüklerinde belirtilen yerlerde bulunur.” hükmü karşısında derneklere atıf yapan 2820 sayılı Kanunun 121. maddesi ve TMK’nın 87/5 uyarınca derneğe ilişkin hükümler …… hakkında uygulanacak olup ………si …… İlçe Teşkilatının kendiliğinden sona erdiğinin tespitine karar verilmesi talep edilmektedir. Bu halde uyuşmazlığın …… 10. Sulh Hukuk Mahkemesinde görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, 6100 sayılı HMK’nın 21 ve 22. maddeleri ile 5235 sayılı Kanunun 36/3. maddesi gereğince …… 10. Sulh Hukuk Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE 10/09/2018 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.