YARGITAY KARARI
DAİRE : 2. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/4759
KARAR NO : 2023/5753
KARAR TARİHİ : 29.11.2023
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/514 E., 2023/849 K.
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Fatsa 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/559 E., 2022/679 K.
Taraflar arasındaki nüfus kaydının düzeltilmesi (evlat edinilenin soyadı, anne ve baba adının değiştirilmesi) davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir. Kararın davacılar vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince; davanın Asliye Hukuk Mahkemesi olarak görülüp, sonuçlandırılması gerekirken, Aile mahkemesi sıfatıyla bakıldığı gerekçesi ile başvurunun kabulü ile hükmün kaldırılarak dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Gönderme kararı sonrasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacılar vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; …’ün daha önceden Kadriye ve …’ın nüfusunda evlatları olarak büyüdüğünü, onları anne ve baba olarak tanıdığını, daha sonra gerçek anne ve babasını öğrenince Fatsa 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/279 Esas, 2019/142 Karar sayılı ilamı gereğince biyolojik anne-babasının nüfusuna kaydedildiğini, ancak biyolojik anne-babasının yanlarına gitmediğini ve Kadriye ve …’ın yanlarında kaldığını, onları anne baba olarak gördüğünden tekrar onların nüfuslarına geçmek istediğini, eşinin ölmesi nedeni ile müvekkili …’ın tek başına Fatsa 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/406 Esas ve 2020/121 Karar nolu kararı ile …’ü evlat edindiğini, evlat edinilen küçüğün doğduğundan bu yana … ve eşi ile yaşadığını, evlat edinilen çocuğun biyolojik babasının Kadriye’nin kardeşi olduğunu, Kader Tuğba’nın halen nüfus kayıtlarından anne ve baba adının farklı olduğundan bahis ile anne baba adlarının, soyadının ve nüfus kayıtlarının düzeltilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davaya cevap verilmemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
A. İlk Derece Mahkemesinin Birinci Kararı
Fatsa 2. Asliye Hukuk (Aile) Mahkemesinin13.04.2021 tarih ve 2021/80 Esas ve 2021/269 Karar sayılı kararı ile 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (4721 sayılı Kanun) 314 üncü maddesinde “…Evlâtlık küçük ise evlât edinenin soyadını alır. Evlât edinen isterse çocuğa yeni bir ad verebilir. Ergin olan evlâtlık, evlât edinilme sırasında dilerse evlât edinenin soyadını alabilir. Eşler tarafından birlikte evlât edinilen ve ayırt etme gücüne sahip olmayan küçüklerin nüfus kaydına ana ve baba adı olarak evlât edinen eşlerin adları yazılır….” belirtildiği, buna göre evlat edinilme sırasında davacının evlat edinenlerin soyadını alabileceğine açıkça izin verildiği, davacının evlatlık ilişkisinin kurulduğu tarihte ergin olduğu, ergin olan evlatlığın biyolojik anne ve babasının isimlerini değiştirme ve yerlerine evlat edinenlerin isimlerini almak istemesinin yasaya uygun olmadığı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesinin Gönderme Kararı
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili hükmün tümü yönlerinden istinaf başvurusunda bulunulması üzerine; Bölge Adliye Mahkemesinin 07.09.2022 tarih ve 2022/2268 Esas, 2022/2621 Karar sayılı kararı ile davanın evlat edinildiği sırada ergin olan davacı …’in evlat edinen diğer davacı …’nin soy ismini alması ve ana adı olarak Kadriye’nin nüfusa tescil edilmesi talebine ilişkin olup uyuşmazlığın Aile Mahkemelerinin görev alanına giren uyuşmazlıklardan olmayıp bu konudaki uyuşmazlığın genel hükümlere göre çözüme kavuşturulması gerektiği, davanın Asliye Hukuk Mahkemesi olarak görülüp, sonuçlandırılması gerekirken, Aile mahkemesi sıfatıyla bakılmasının doğru olmadığı gerekçesi ile başvurunun kabulü ile kararın kaldırılarak yeniden karar verilmek üzere dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
C.İlk Derece Mahkemesinin Son Kararı
İlk Derece Mahkemesinin yukarıdaki başlıkta tarih ve sayısı belirtilen kararı ile 4721 sayılı Kanun’un 314 üncü maddesinde “…Evlâtlık küçük ise evlât edinenin soyadını alır. Evlât edinen isterse çocuğa yeni bir ad verebilir. Ergin olan evlâtlık, evlât edinilme sırasında dilerse evlât edinenin soyadını alabilir. Eşler tarafından birlikte evlât edinilen ve ayırt etme gücüne sahip olmayan küçüklerin nüfus kaydına ana ve baba adı olarak evlât edinen eşlerin adları yazılır….” belirtildiği, buna göre evlat edinilme sırasında davacının evlat edinenlerin soyadını alabileceğine açıkça izin verildiği, davacının evlatlık ilişkisinin kurulduğu tarihte ergin olduğu, ergin olan evlatlığın biyolojik anne ve babasının isimlerini değiştirme ve yerlerine evlat edinenlerin isimlerini almak istemesinin kanuna uygun olmadığı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davacılar vekili hükmün tümü yönlerden istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B.İstinaf Sebepleri
Davacılar vekili istinaf dilekçesinde; Kader Tuğba’nın doğumundan itibaren bu aile ile yaşadığından anne baba ismi ve soyadının da onları adı ile olmasını istediği, daha öncesinde de anne baba adı ve soyadının bu şekilde olup böyle büyüdüğünü, davanın reddinin Kader’i psikolojik olarak etkilediğini ve hayatını zorlaştırdığını, 4721 sayılı Kanun’un 314 üncü maddesinin her ne kadar küçüklerin evlat edinilmesindeki durumu düzenlemişse de kural içi boşluk olması nedeniyle hakimin bunu doldurabileceği, ergin kişi maddeye göre soyadını değiştirebiliyorsa anne baba adını da değiştirebilmesi gerekeceğini, belirterek hükmün tümü yönünden istinaf buşvurusunda bulunmuştur.
C.Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; dosyadaki yazılara göre İlk Derece Mahkemesi kararında usule ve esasa ilişkin herhangi bir aykırılığın bulunmadığı, davanın esasıyla ilgili hükme etki edecek tüm delillerin dava dosyası içinde bulunduğu, kanunun olaya uygulanmasında ve gerekçede hata edilmediği, bu nedenle inceleme konusu kararın usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesi ile başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; kararın usul ve kanuna aykırı olduğunu, 4721 sayılı Kanun’un 314 üncü maddesinin üçüncü fıkrası gereğince dava açıldığında küçük olan Kader’in karar verilmesinden yalnızca 3 gün önce ergin olması sebebi ile soyadının değişebileceği hakkını bilmesinin beklenemeyeceği, kaldı ki hakimin de bunu hatırlatmadığını, ergin olan kişi evlatlık ilişkisi kurulurken talep etmiş olmasa da 27 nci madde gereği şartları varsa her zaman soyadını değiştirilmesini talep edebileceği, bu nedenle kararın bozularak davalarının kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, evlatlık ilişkisi kurulurken soyadı değişikliği talebinde bulunmayan ergin olan davacı …’in soyadının değiştirilmesi ve anne baba adının değiştirilerek nüfus kayıtlarının düzeltilmesi şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediği, davaya görevli mahkemede bakılıp bakılmadığı noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
4721 sayılı Kanun’un 1 inci, 2 nci, 20 nci, 33 üncü, 314 üncü, maddesi, 4787 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesi. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanun’un (6100 sayılı Kanun) 114 üncü, 115 inci, 369 uncu, 370 inci ve 371 inci maddesi,
3. Değerlendirme
Dava 4721 sayılı Kanun’un 314 üncü maddesi gereği evlat edinilenin soyadının ve anne baba adının değiştirilmesi istemine ilişkindir. 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanunun 4 üncü maddesi; 4721 Kanun’un ikinci kitabından üçüncü kısım hariç olmak üzere kaynaklanan bütün davaların Aile Mahkemesinde bakılacağını hükme bağlamıştır. Aile Mahkemesi kurulmayan yerlerde Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenen Asliye Hukuk Mahkemelerinde davanın Aile Mahkemesi sıfatı ile görülüp karara bağlanması gerekir. (H.G.K.nun 16.11.2005 tarih ve 2/673-617 sayılı kararı). Görev kamu düzenine ilişkindir. Mahkemece yargılamanın her aşamasında kendiliğinden dikkate alınması gerekir. Dava evlat edinilenin soyadının ve anne baba adının değiştirilmesi istemine ilişkin olup, davaya bakmakla görevli mahkemenin Aile Mahkemeleri olduğu gözetilerek bu taleple ilgili görevsizlik kararı verilmesi gerekirken yazılı şekilde görevli olmayan Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından hüküm verilmesi doğru görülmemiştir.
Buna göre, Mahkemece yapılacak iş, dava yönünden Fatsa’da Aile Mahkemesi kurulmuş ise Aile Mahkemesinin, kurulmamış ise Aile Mahkemesi sıfatı ile Asliye Hukuk Mahkemesinin görevli olduğu gözetilerek görevsizlik kararı verilmesi olup karar bu yönden bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının tüm yönlerden ORTADAN KALDIRILMASINA,
2.İlk Derece Mahkemesi kararının tüm yönlerden BOZULMASINA,
Peşin alınan harcın istek halinde yatırana geri verilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, karardan bir örneğinin ilgili Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,