YARGITAY KARARI
DAİRE : 19. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2013/5676
KARAR NO : 2014/2748
KARAR TARİHİ : 12.02.2014

MAHKEMESİ : İstanbul Anadolu 2. Asliye Ticaret Mahkemesi
TARİHİ : 27/12/2012
NUMARASI : 2009/1086-2012/1356

Taraflar arasındaki menfi tespit-istirdat davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalılardan … Petrol Ürünleri Ltd.Şti. vekilince duruşmalı olarak temyiz edilmesi üzerine ilgililere çağrı kağıdı gönderilmişti. Belli günde davacı vek. Av. H. D.. ve davalılardan … Petrol Tic. Ltd. Şti. vek. Av. Ş.. T.. gelmiş diğer davalılar ve karşı taraftan kimsenin gelmemiş olduğu görüldü. … Petrol Tic. Ltd. Şti. Ş. T..’ın 11.02.2014 tarihli dilekçesi ile duruşma isetminden vazgeçtiğini bildirmesi üzerine incelemenin evrak üzerinde yapılmasına karar verildikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
– K A R A R –

Davacı vekili, ihbar olunan …. Örme..AŞ. tarafından müvekkilinden satın aldığı iplik karşılığında cari hesap borcuna mahsuben müvekkili şirketin emrine verilen icra takibine konu çekin müvekkili şirketin arabasında bulunan 87 adet kambiyo evrakı ile birlikte 29.04.2009 tarihinde çalındığını, müvekkilinin adına atılı sahte cirodan sonra gelen 3 cironun hileli ve paravan ciro işlemleri olduğunu, müvekkili adına atılı cironun sahte olması nedeniyle TTK’nın 598. md. gereği ciro silsilesinin koptuğunu ileri sürerek icra takibine konu çekteki müvekkili adına atılı ciro imzasının iptali ile müvekkilinin borçlu olmadığının tespitine, %40 kötü niyet tazminatına, ihbar edilen … Örme A.Ş.den sonra gelen paravan şirketlerin ve gerçek şahıs M.. A..’ye ait ciroların gerek ciro silsilesi gerek hukuki dayanak yokluğu nedeniyle iptaline, takip konusu çek ile ilgili olarak müvekkili şirketin yetkili hamil ve buna bağlı çek tutarı kadar alacaklı olduğunun tespitine, icra takip dosyasına davalı …. Petrol..AŞ.adına ihbar olunan keşideci A… Ltd. Şti. tarafından yapılan 71.255 TL. ödemenin davalıdan sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre istirdadına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı… Petrol..AŞ. vekili, müvekkilinin takip konusu çeki ciro yolu ile araç alımından doğan alacağına karşılık kendinden önceki ciranta olan M.. A..’den aldığını, çekin çalıntı olduğunu bilmediği gibi bilebilecek durumda da olmadığını, müvekkilinin çekte yasal ve yetkili son hamil olduğunu, çekteki imzaların sahte olduğunu bilmediğini ve bilebilecek durumda da olmadığını ileri sürerek davanın reddi ile %40 kötü niyet tazminatına karar verilmesini istemiştir.
İhbar Olunan A….Ltd. Şti. vekili, müvekkilinin icra takibine konu çeki ticari alışveriş kapsamında ihbar olunan İnteks A.Ş. vekiline ciro ederek verdiğini, icra takibine konu borcun tüm ferileriyle birlikte ödediğini ileri sürmüştür.
İhbar Olunan … Örme Kumaş..AŞ. Vekili, icra takibine konu çekin müvekkiline ciro yolu ile İ….AŞ tarafından ciro edilerek verildiğini, müvekkilinin davacı şirketten satın aldığı iplik nedeniyle doğan cari hesap borcuna mahsuben bu çekin davacı şirkete 21.04.2009 tarihli çek teslim/tesellüm belgesi ile birlikte ciro edilerek çekin kime ciro edildiği de çek üzerinde şerh düşülerek verildiğini, … otomotiv ..Ltd. Şti. ile herhangi bir ticari ilişkilerinin söz konusu olmadığını ileri sürmüştür.
Davalı K…..Ltd. Şti. Konya İplik..Ltd. Şti. Ve davalı M. A..davaya yanıt vermemişlerdir.
Mahkemece yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve benimsenen bilirkişi raporlarına göre; davacı taraftan önceki ciranta … Örme A.Ş.’nin çekin kendileri tarafından davacı tarafa ciro edildiğini kabul ettiği, gerek davacı defterlerinin gerekse N….AŞ.’nin defterlerinin davacının…Örme A.Ş.’ den sonraki hukuki hamil olduğunu doğruladığı, kaldı ki takip konusu çekte açık bir şekilde çekin N.. Örme tarafından davacı tarafa ciro edildiğinin yazılı olduğu, davalı … Petrol ürünleri Otom.İnş.san.ve Tic.Ltd.Şti.’ nin elinde bulunan bu çeke davacı şirketin emrine ciro edildiği ifadesinin sonradan yazılması mümkün olmadığına göre doğru olduğu ve davacının bu çekin hukuki hamili olduğu, gerek Mahkemece mütalasına başvurulan iki kişilik bilirkişi heyeti gerekse icra hakimliğince mütalasına başvurulan bilirkişi ve Kadıköy 3. İcra Mahkemesinin 2009/1526 Esas sayılı dosyasından grafoloji uzmanının raporundan senedin arkasındaki davacı tarafa atfen atılmış ciro imzasının davacı tarafın yetkili temsilcilerine ait olmadığı, keza kaşenin de örnek kaşelere uygun olmadığının tespit edildiği, o halde ciro silsilesi kopuk olduğundan takip yapan davalı … Petrol ürünleri Otom. İnş. San.ve Tic. Ltd. Şti.’nin çekin hukuki hamili olmadığı, çekin hukuki hamilinin davacı olduğu, davacı bu yöndeki iddiasını kendisinden sonra gelen tüm ciro imzalarına karşı ileri sürebileceği, takip yapan davalıya da ileri sürebileceği, şayet tahsil edilmiş ise tahsil edenden tahsil ettiği parayı da talep edebileceği, bundan sonra da herkesin kendisinden önceki cirantaya imzaların istiklali prensibi uyarınca ciro edip ödediği miktarı isteyebileceği, açıklanan nedenlerle davacı tarafın davası yerinde bulunarak davanın kabulünün gerektiği, ayrıca menfi tespit talebi yönünden kendisinden sonra gelen tüm cirantaları hasım göstermede davacının hukuki yararı bulunduğu, birbirlerine rücu edeceklerinden davada yer almalarının da doğru olduğu, istirdat isteğinin sadece … Petrol ürünleri Otom.İnş.san.ve Tic.Ltd.Şti.’ ne yöneltilmesinin de hamilden tahsil ettiği içinde doğru olduğu, gerekçesiyle icra takibine konu çek nedeniyle davacının, davalılara borçlu olmadığının tespitine ve davalı … Petrol Ürünleri Oto İnşaat San. Tic. Ltd. Şti. Şirketi tarafından keşideciden tahsil edilen, 71.255TL nin bu davalıdan alınarak davacı tarafa verilmesine, borcu tahsil eden…. Petrol Ürünleri Oto İnşaat San. Tic. Ltd. Şti. ciranta durumunda olduğunun, davacı tarafın cirosunun sahteliğini bilmesi mümkün olmadığından bu davalı için bu sebeple ve diğer davalılar içinde icra takibi yapan durumda olmadığından koşulları mevcut olmamakla kötü niyet tazminatı talebinin reddine karar verilmiş, hüküm davalı…Petrol Ürünleri..Ltd. Şti. vekilince temyiz edilmiştir.
Dava, davacının yetkili hamili olduğunu iddia ettiği çekin çalınması üzerine çekteki 3. ciro imzasının sahte olması nedeniyle davalı-takip alacaklısı hamile borçlu olunmadığının ve ihbar olunan keşideci A……Ltd. Şti. tarafından davalı hamile takip dosyasında ödenen çek bedelinin sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre istirdadı istemine ilişkindir.
Somut olayda dosya içeriğinden davaya konu çekin …..Örme AŞ. tarafından davacı şirketin emrine verildiği çekin arkasındaki şerhle sabit olduğu gibi ihbar olunan N…Örme vekili de çekin cari hesap borcuna mahsuben davacıya verildiğini kabul etmiş, nitekim davacı defterlerinde yapılan incelemede çekin teslim fişi ile davacıya … Örme..tarafından teslim edildiği ve çekin davacı defterlerinde kayıtlı olduğu tespit edilmiştir. Davacının 05.06.2009 tarihinde talebi üzerine Mahkemece ödemeden men yasağı kararı verilmiş, ayrıca davacı İstanbul 10. Asliye Ticaret Mahkemesi’nde bu çek ile ilgili olarak 04.05.2009 tarihinde çek iptali davası açmış, davalı ….Ltd. Şti.de çek hamili olup 05.08.2009 tarihinde çeki bankaya ibraz etmesi üzerine mahkeme kararına istinaden işlem yapılamadığı çekin üzerinde belirtilmiş, adı geçen davalı-hamil tarafından 10.08.2009 tarihinde kambiyo senetlerine özgü takip başlatılmış, bu takipte çekin keşidecisi ihbar olunan A….Ltd. Şti. tarafından çek bedeli 01.09.2009 tarihinde takip alacaklısı davalı-hamil ….Ltd. Şti.ye ödenmiştir. Gerek Pendik 1. İcra Hukuk Mahkemesinde alınan grafolojik rapora göre ve mahkemece 2 kişiden bilirkişi heyetinden alınan grafolojik rapora göre çekteki davacı 3. ciranta cirosu üzerindeki imza davacı şirket yetkilisine ait olmadığı, sahte olduğu sabittir. Bu durumda davacı bu cironun sahteliğini mutlak defi olarak herkese karşı ileri sürebilir.
Bununla birlikte 6762 sayılı TTK’nın 730/1-3 maddesi delaletiyle çekler bakımından da geçerli olan aynı Yasa’nın 589. maddesinde açıkça “”Bir poliçe, poliçe ile borçlanmaya ehil olmıyan kimselerin imzasını, sahte imzaları, mevhum şahısların imzalarını yahut imzalayan veya namlarına imzalanmış olan şahısları herhangi bir sebep dolayısiyle ilzam etmiyen imzaları taşırsa, diğer imzaların sıhhatine bu yüzden halel gelmez”. Hükmüne yer verilmiştir. O halde düzenli ciro silsilesinde imzalardan birinin sahteliği kural olarak mahkeme hükmünde benimsenen gerekçenin aksine ciro zincirini bozmaz ve diğer cirantaları hamile karşı sorumluluktan kurtarmaz; ne var ki sahteliği nedeniyle geçersiz bir imza da sahibini bağlamaz. Somut olayda çekteki 3. ciranta imzası davacıya ait olmayıp sahte olduğu tespit edildiğine göre davacı bu cironun sahteliği tespit olunan çek nedeniyle sorumlu olmaz ise de çekteki diğer ilgililerin imzasına bir halel getirmeyecektir.
Diğer taraftan 6762sayılı TTK’nın 702.maddesi, kendi hakkının varlığı müteselsil ve birbirine bağlı cirolardan anlaşılan ve cirosu kabil bir çeki elinde bulunduran kişinin, son cironun beyaz ciro olması halinde dahi, yetkili hamil sayılacağı; aynı Yasa’nın 704.maddesi ise, iyiniyetli çek hamilinin korunacağı hükmünü taşımaktadır. Buna göre;çek ister hamiline, ister emre yazılı olsun, çek hamili onu kötü niyetle ya da ağır bir kusuru bulunarak iktisap etmiş olmadıkça, önceki hamilin elinden ne suretle çıkmış olursa olsun,onu geri vermeye mecbur değildir. ( Turgut Kalpsüz, Çek Hukukuna İlişkin Bazı Meseleler Hakkında Yargıtay Kararlarının Tahlili, Batider, C:XI, Sh.37 ve devamı ) 6762 sayılı TTK’nın 704.maddesi,emre yazılı çeklerle ilgili olarak, hamile yazılı senetlere ilişkin MK.nun 903.maddesine paralel bir koruma sağlamaktadır. Buna göre,emre yazılı bir çek, herhangi bir şekilde önceki hamillerden birinin elinden çıktığı takdirde, çeki elinde bulunduran son hamile karşı,ancak,çeki kötü niyetle iktisap ettiği veya iktisabında ağır kusuru bulunduğu takdirde istihkak davası açılabilecektir. Kötü niyetten maksat, senedin önceki hamilin elinden rızası hilafına çıktığını bilmek veya bilebilecek durumda bulunmaktır. Ağır kusur ise, -örneğin, hamilin hüviyetinin sorulmaması gibi-senedin iktisabında olağan özenin gösterilmemesini ifade eder. Yine, 6762 sy. TTK’nın 598/2.maddesindeki “poliçe hamilin elinden herhangi bir surette çıkmış bulunursa…” ibaresi, poliçenin önceki hamilin elinden rızası hilafına çıkmış olmasını, yani çalınmasını, tehdit ya da hile ile alınmasını, kaybedilmesini veya rıza ile fakat devri sakatlayan hukuki olgularla elden çıkmasını ifade etmektedir. Ancak senedi çalan veya hile ile hamilinden alan ya da bulan kişinin sahte ciro ile devretmesi halinde, bunu bilmeyen ve bilebilecek durumda da olmayan; eş söyleyişle, kötüniyetli ve ağır kusurlu bulunmayan ( yeni) hamil korunur. ( Poroy-Tekinalp,Kıymetli Evrak Hukuku Esasları.Genişletilmiş 15. baskı, sh.154 ve devamı ). Çekin, keşidecinin elinden rızası hilafına çıktığı iddiası, tanık dahil her türlü delille kanıtlanabilir. Somut olayda ise davalı-hamil..Doğu Ltd. Şti. vekili müvekkilinin bu çeki kendinden önce gelen M.. A..’den 20.06.2008 ve 28.11.2008 tarihli protokollere istinaden araç alımı nedeniyle aldığını ileri sürmüş, anılan şirket yetkilisi Memet Yücel hakkında Pendik Cumhuriyet Başsavcılığınca bu çek nedeniyle başlatılan soruşturma dosyasında alınan 07.10.2009 tarihli beyanında aynı yönde beyanda bulunmuş, yine M.. A.. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca bu çek nedeniyle başlatılan soruşturma kapsamında alınan 12.01.2010 tarihli ifadesinde, dava konusu çeki Konya İplik. San.Ltd. Şti. yetkilisi B. E..’a sattığı iki arabanın bedeli olarak aldığını, bu çeki daha sonra borcu olan … Petrol..Ltd. Şti. ye verdiğini, ifade etmiştir. Dava konusu çekin davalı …Petr. Ürünl. Oto. İnş. San. ve Ltd. Şti. tarafından kötü niyetli veya ağır kusurlu olarak iktisap edildiği hususunun ispatı açısından davacı vekili temyize cevap dilekçesinde bu çek ile ilgili olarak davalı .. Ltd. Şti. Yetkilisi Memet Yücel hakkında dava ve takip konusu çekle ilgili olarak İstanbul 1. Ağır Ceza Mahkemesinde 2012/429 E. sırasında resmi belgede sahtecilik, dolandırıcılık ve suç eşyasını satın almak veya kabul etmek suçundan kamu davası açıldığına dair iddianame örneğini ibraz etmiştir. 818 sayılı BK’nın 53. maddesi gereği ceza mahkemesinde tespit edilen maddi vakıa hukuk mahkemesini bağlayacağından anılan ceza davasının sonucunun beklenilmesi gerekmekte olup bu nedenle hükmün bozulması gerekmiştir.
SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle hükmün temyiz eden davalı …. Petrol..Ltd. Şti. yararına BOZULMASINA, peşin harcın istek halinde iadesine, 12.02.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.