YARGITAY KARARI
DAİRE : 19. Ceza Dairesi
ESAS NO : 2015/2019
KARAR NO : 2015/2156
KARAR TARİHİ : 01.06.2015

Tebliğname No : 7 – 2011/183716
MAHKEMESİ : Ergani 1. Asliye Ceza Mahkemesi
TARİHİ : 16/02/2011
NUMARASI : 2010/236 (E) ve 2011/10 (K)
SUÇ : 1219 Sayılı Kanuna Aykırılık

Yerel Mahkemece bozma üzerine verilen hüküm temyiz edilmekle, başvurunun süresi ve kararın niteliği ile suç tarihine göre dosya incelendi, gereği görüşülüp düşünüldü:
Temyiz isteğinin reddi nedenleri bulunmadığından işin esasına geçildi.
T.C. Sağlık Bakanlığının davaya katılma hakkının bulunmadığı hususu oyçokluğuyla belirlendikten sonra uyuşmazlığın esasına girilerek yapılan incelemede;
Vicdani kanının oluştuğu duruşma sürecini yansıtan tutanaklar belgeler ve gerekçe içeriğine göre yapılan incelemede;
Yükletilen suçun sanık tarafından işlendiğinin Kanuna uygun olarak yürütülen duruşma sonucu saptandığı, bütün kanıtlarla aşamalarda ileri sürülen iddia ve savunmaların temyiz denetimini sağlayacak biçimde ve eksiksiz sergilendiği, özleri değiştirilmeksizin tartışıldığı, vicdani kanının kesin, tutarlı ve çelişmeyen verilere dayandırıldığı,
Eylemin doğru olarak nitelendirildiği ve Kanun’da öngörülen suç tipine uyduğu,
Cezanın kanuni bağlamda uygulandığı,
Anlaşıldığından, O Yer Cumhuriyet Savcısı ve sanık müdafiinin ileri sürdüğü nedenler yerinde görülmemiş olmakla, tebliğnameye uygun olarak, TEMYİZ DAVASININ ESASTAN REDDİYLE HÜKMÜN ONANMASINA, 01.06.2015 tarihinde ön sorun yönünden oyçokluğuyla karar verildi.

MUHALEFET ŞERHİ

Uyuşmazlığın esasını çözmeden önce 1219 sayılı Kanuna aykırı olarak yetkisiz
olarak diş hekimliği yapma suçunda davaya katılma hakkı bulunanların evveliyetle tespiti ile davaya katılmalarının sağlanması gereklidir. Bu bağlamda anılan suçta CMK’nın 260/1. maddesi gereğince davaya katılma ve hükmü temyiz etme hakkı bulunan kurum ve kuruluşların tespiti bakımından Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 2, 14, 56, 90/son maddeleri ve CMK’nın 234, 237 ve 260/1. maddeleri ile Biyoloji ve Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Hakları ve İnsan Haysiyetinin Korunması Sözleşmesi’nin 4, 23 ve 25. maddelerindeki ilkesel düzenlemeler çerçevesinde bir karar verilmesi gerektiği kanaatindeyiz. 1219 sayılı Kanun’un 41. maddesinde tanımlanan suçla korunan hukuki değerin (sağlık hakkı) kime ait olduğunu dolayısıyla anılan suçtan doğrudan zarar görenin kim ya da kimler olduğunu irdelediğimizde;
Evrensel İnsan Hakları Bildirisi’nin 25. maddesi ve BM Genel Kurulunca kabul edilerek 03 Ocak 1976 tarihinde yürürlüğe giren, ülkemizin ise 2000 yılında imzaladığı “Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi”nin 12. maddesinde sağlık hakkı bir “temel hak” olarak kabul edilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin insan haklarına dayanan (AY. m. 14) bir “sosyal hukuk devleti” (AY. md. 2) olduğunu belirten anayasa koyucu, “sağlık hizmetleri ve çevrenin korunması” başlıklı Anayasa’nın 56. maddesiyle, eşitsizlikleri ortadan kaldırma, giderme amacına yönelik olarak ortaya çıkan sosyal hak kavramı karşısında, yaşama hakkı ileri bir boyut kazanmış ve sağlık hakkı da bir “sosyal hak” olarak güvence altına alınmıştır (Bülent TANÖR: Anayasa Hukukunda Sosyal Haklar, May Yayınları, İstanbul 1978, s. 94. İbrahim ŞAHBAZ: “Bir Sosyal Hak Olarak Sağlık Hakkı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 86, Ankara Ocak-Şubat 2010, s. 405-423.).
“Biyoloji ve Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Hakları ve İnsan Haysiyetinin Korunması Sözleşmesi” ya da diğer adıyla “İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi” Avrupa Konseyi’nce 04 Nisan 1997 tarihinde imzalanmış, bu Sözleşme, Türkiye Cumhuriyeti tarafından 4 Nisan 1997 tarihinde imzalanmış; TBMM tarafından da 3.12.2003 tarihinde onaylanmış ve buna dair Kanun, “Biyoloji ve Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Hakları ve İnsan Haysiyetinin Korunması Sözleşmesi: İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun” adıyla ve 5013 Kanun numarası ile 9 Aralık 2003 tarihli ve 25311 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak aynı tarihte yürürlüğe girmiş ve dolayısıyla Anayasamızın 90/son maddesine göre bir iç hukuk metni haline gelmiştir.
Temel bir hak olarak kabul edilen sağlık hakkının hayata geçirilmesi bağlamında Anayasa’nın 56/4. maddesinde; “Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getirir” kuralı mevcuttur. Gerçekten de sağlık hakkının nitelikli bir şekilde gerçekleşmesi, sosyal hukuk devleti açısından bakıldığında, devlet için hem bir “amaç” hem de bir “görev” niteliği taşımaktadır. İşte bu düşünceden hareket eden yasa koyucu sağlık hakkının gerçekleşmesi önündeki engelleri kaldırmak istemiş ve 1219 sayılı Yasaya aykırılık oluşturan fiilleri de “suç” olarak tanımlayarak cezai yaptırıma bağlamıştır. 1219 sayılı yasanın 41. maddesindeki suçun hukuki konusu; bireylerin nitelikli ve devlet tarafından yetkili kılınmış sağlık mensupları tarafından tıbbi teşhis ve tedavilerinin sağlanmasıdır. Dolayısıyla belirtilen suçtan “doğrudan zarar gören”in sağlık hakkını gerçekleştirme yükümlüsü olan sosyal hukuk devleti olduğuna kuşku bulunmamaktadır.
Yine Anayasamızın 126/1-2. maddesinde ise; ” Türkiye, merkezi idare kuruluşu bakımından, coğrafya durumuna, ekonomik şartlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine göre, illere; iller de diğer kademeli bölümlere ayırılır. İllerin idaresi yetki genişliği esasına dayanır” kuralı bulunmakta olup, bu anlamda Sağlık Müdürlükleri bulunduğu ilde Sağlık Bakanlığı’nın temsilcisidir.
İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi’nin 4. maddesi, “Araştırma dahil, sağlık alanında her müdahalenin, ilgili meslekî yükümlülükler ve standartlara uygun olarak yapılması gerektiği”, 23. maddesi, “Taraflar, bu Sözleşmede belirtilen hakların ve ilkelerin hukuka aykırı şekilde ihlalinin önlenmesi veya durdurulması için en kısa sürede uygun yargı koruması sağlayacaklardır” ilkesini, 25. maddesi ise; “Taraflar, bu Sözleşmede yer alan hükümlerin ihlal edilmesi halinde gerekli yaptırımların uygulanmasını sağlayacaklardır” ilkesini getirmiştir.
Açıklanan Anayasal normlar ve Sözleşme’de sözü edilen “hukuka aykırı ihlalin önlenmesi veya durdurulması için en kısa sürede uygun yargı koruması sağlanması ve Sözleşme’de yer alan hükümlerin ihlal edilmesi halinde gerekli yaptırımların uygulanmasını sağlama” yükümlülüğünün kapsamına, sağlık hakkını gerçekleştirme yükümlülerinin yani anılan suçlarda “suçtan doğrudan zarar gören” Devlet örgütünü temsil eden kuruluşların ve Anayasa’nın 135. maddesine dayanarak Kanun ile kurulmuş olan kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarının ceza muhakemesi evrelerine aktif olarak katılımlarının sağlanmasının da dahil olduğuna kuşku bulunmamaktadır ( İhsan BAŞTÜRK: Sağlık Hakkının Korunması Bağlamında Özel Ceza Hukuku Normlarımız ve Etkinliği Üzerine Bir Deneme, Fasikül Aylık Hukuk Dergisi, Yıl 2, Sayı: 4, Mart 2010, s. 43).
Açıklanan gerekçelerle Anayasa’mızın 2, 14, 56, 90/son, CMK 234, 237 ve 260/1. maddesi ile Biyoloji ve Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Hakları ve İnsan Haysiyetinin Korunması Sözleşmesi’nin 4, 23 ve 25. maddeleri gereğince sanığa yüklenen suçtan Sağlık Bakanlığı’nın doğrudan zarar gördüğünün kabulü gereklidir. Bu itibarla, öncelikle kamu davasına katılma hakkı bulunana CMK 234. vd. maddelerindeki yasal haklarının usulüne uygun olarak hatırlatıldıktan sonra davaya katılma hakkı bulunanın davadan haberdar edilmesinin ve delillerini sunma imkanının sağlanılarak çelişmeli yargılama ilkesinin hayata geçirilmesinde zorunluluk bulunmaktadır.
Somut uyuşmazlıkta açıklanan gerekçelerle suçtan zarar görmüş olan T.C.Sağlık Bakanlığı davadan haberdar edilmeden yokluğunda muhakemeye devamla uyuşmazlığın çözümlenerek hüküm kurulmasının Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve AİHS ile güvence altına alınmış olan adil yargılanma ilkesi ile hak arama özgürlüğüne aykırı olduğu düşüncesiyle Sayın Çoğunluğun önsorun yönündeki düşüncesine katılamıyorum.